Μπορεί η κρητική μουσική να αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα της αλλοτρίωσης των πάντων με τους νέους σημαντικούς δημιουργούς που της δίνουν συνέχεια, όμως το άκουσμα των ονομάτων των βετεράνων, ξυπνά άλλες συγκινήσεις. Γιατί αυτοί υπηρέτησαν την παραδοσιακή μουσική σε ατέλειωτες βραδιές που γλεντούσαν σόγια, χωριά ολόκληρα…. Κι ήταν το κέφι γεμάτο από τον παλμό μιας στερημένης ζωής που έκλεβε μια του χάρου μόνο σε τέτοιες στιγμές χαράς.
Σ’ αυτό το στερέωμα έλαμψε για πρώτη φορά το καλλιτεχνικό άστρο του Γεράσιμου Σταματογιαννάκη.
O σπουδαίος αυτός καλλιτέχνης της κρητικής μουσικής «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 85 ετών. Η κηδεία του θα γίνει σήμερα Τρίτη στις 15:00 στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Ρεθύμνου.
Ο Γεράσιμος της καρδιάς
Γεράσιμο τον άκουγες κι όπως λένε όσοι κατέχουν έτσι αποκαλεί κάθε απλός άνθρωπος το οικείο, τον αγαπημένο, το πρόσωπο που εμπνέει τον άλλο και τον ευχαριστεί με τη συντροφιά του
Κι ο Γεράσιμος κρατούσε εξαιρετική συντροφιά στις παρέες με το πανέμορφο παίξιμο του. Σου έδινε την εντύπωση ότι μιλούσε με τη λύρα του. Φαινόταν πως είχε δημιουργηθεί μια εξάρτηση αφού ο αξέχαστος λυράρης θεώρησε κατάρα το διάστημα που λόγοι υγείας επέβαλαν να μένει μακριά από εκδηλώσεις για να μην επιβαρυνθεί περισσότερο.
Από τα Ακούμια
Ο Γεράσιμος Σταματογιαννάκης γεννήθηκε στ’ Ακούμια του Αϊ Βασίλη τον Αύγουστο του 1931. Γονείς του ο Σπύρος Σταματογιαννάκης η Ευγενία Μαρινάκη. Τα πρώτα του ακούσματα ήταν οι δίσκοι των μεγάλων της εποχής εκείνης Καρεκλά, Φουσταλιέρη, Λαγού κ.ά. τους οποίους άκουγε στο γραμμόφωνο του χωριανού του Χαρίτου Μαρινάκη-πατέρα του δημάρχου.
Από μικρός ο Γεράσιμος έδειχνε την κλίση του στη μουσική κι αυτό το διαπίστωσαν με ευχαρίστηση συγγενείς του ο Νίκος Παπουτσιδάκης και ο Στεφανής Στεφανάκης, που είχαν δημιουργήσει μια οικογενειακή παράδοση στη μουσική. Κι άρχισαν να τον μαθαίνουν τις πρώτες κοντυλιές. Την πρώτη του λύρα την κέρδισε βόσκοντας τα βόδια του χωριανού του, του Γιώργη Κουμαντάκη που του την έφτιαξε από ξύλο αχλαδιάς.
Εμφανίσεις σε γλέντια
Η γνωριμία του με τον Γιάννη Μαρκογιάννη, από τους βετεράνους κι αυτός στάθηκε καθοριστική για την μετέπειτα πορεία του. Ο Γιάννης τον ενθάρρυνε να κάνουν εμφανίσεις πρώτα στ’ Ακούμια και σιγά-σιγά από χωριό σε χωριό γνώρισαν βήμα προς βήμα όλη την Κρήτη. Συνεργάστηκε επίσης με τον Νίκο Μανιά, τον Νίκο τον Καφαντάρη από την Αργυρούπολη, τον Γιώργη το Χατζηδάκη, κ.ά.
Δύσκολα χρόνια αλλά εκείνος τα θυμόταν με νοσταλγία
«Tότε ήταν άλλα χρόνια συνήθιζε να λέει στις παρέες του. Θαρρείς πως υπήρχαν μαγνητόφωνα και δασκάλοι για να βοηθούν το λυρατζή; Τίποτα δεν υπήρχε. Μόνο το μεράκι. Δεν περιμέναμε να ζήσουμε από τη λύρα και το λαούτο. Παίζαμε για να ομορφαίνομε τις χαρές των ανθρώπων. Γι’ αυτό και όταν πιάναμε τα όργανα δεν τ’ αφήναμε. Παίζαμε δυό και τρία βράδια συvέχεια χωρίς να κουραστούμε.
Η συμβουλή του Σκορδαλού
Ο Θανάσης Σκορδαλός είναι από τους πρώτους που αναγνωρίζει το ταλέντο του και τον παρακινεί να φύγει από το χωριό του και να κατέβει στο Ρέθυμνο, όπου θα είχε μεγαλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες.
Ο Γεάσιμος τον άκουσε. Ήρθε στο Ρέθυμνο κι άνοιξε ένα μικρό καφενείο στη Εθνικής Αντιστάσεως που έγινε σύντομα στέκι. Ήταν χαριτωμένος άνθρωπος και είχε το χάρισμα να κερδίζει τους ανθρώπους με τον χαρακτήρα του. Ήταν αξιαγάπητος. Εκεί στο καφενεδάκι γίνονταν και τα γλέντια που άφησαν εποχή. Το 1957 κυκλοφορεί τον πρώτο του δίσκο (78″) «Στον ψεύτη κόσμο οι ομορφιές» με μεγάλη επιτυχία. Ακολούθησαν δεκάδες δίσκοι με πολλές συνεργασίες.
Κοντά στους ομογενείς
Ο Γεράσιμος Σταματογιαννάκης δεν στέρησε από τους ομογενείς το υπέροχο άκουσμα της λύρας του. Ταξίδεψε κι αυτός στο Σικάγο, Νέα Υόρκη, Τορόντο, Μόντρεαλ, Χαβάη, Γερμανία χαρίζοντας ανεπανάληπτες βραδιές κεφιού στους Κρήτες της διασποράς
Το πάθος για τη μουσική τον είχε κυριεύσει. Δεν έκανε μακριά από τους φίλους του. Κι όμως το 1986 ένα πρόβλημα υγείας τον υποχρέωσε να σταματήσει.
Θα πρέπει να ήταν ο πιο πειθαρχημένος ασθενής γιατί τον βλέπαμε να ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Ο λόγος ήταν απλός. Δεν έβλεπε την ώρα να του επιτρέψουν να ξαναπιάσει τη λύρα του. Και τα κατάφερε
«Είχα τη δύναμη και το ξεπέρασα», θα πει σε συνέντευξη του και θα προσθέσει. «Ξανάπιασα ένα βράδυ το δοξάρι στ’ Aκούμια για το μεράκι και τους φίλους πάλι, όπως κι όταν ξεκίνησα. Κι ένιωθα και τότε σαν να ‘ταν η πρώτη φορά.»
Η ζωή του Γεράσιμου ήταν η επαφή με τους φίλους του. Μακριά από τη λύρα του δεν ένοιωθε ότι ζούσε. Η δισκογραφική επιτυχία δεν τον συγκινούσε. Ήθελε να είναι κοντά στον κόσμο να αισθάνεται τον παλμό του κεφιού στο ακροατήριο του
«Με συνέπαιρνε αυτή η αθάνατη μαγεία της κρητικής μουσικής» θα πει σε μια συνέντευξη του. «Και τώρα ακόμα εμένα αυτό μ’ αρέσει. Έχω κυκλοφορήσει 30 δίσκους μικρούς και μεγάλους. Μα εγώ θέλω να μ’ ακούει ο κόσμος να παίζω και να με βλέπει. Να βλέπω κι εγώ τον κόσμο που γλεντάει με τη λύρα μου…».
Τιμήθηκε από τον δήμο Ρεθύμνου
Τον Γεράσιμο είχε τιμήσει πριν από τρία χρόνια ο δήμος Ρεθύμνου. Ο δήμαρχος κ. Μαρινάκης είχε τονίσει μεταξύ άλλων τονίζοντας ότι ο καλλιτέχνης έβαλε τη δική του σφραγίδα στο ύφος και την εξέλιξη της κρητικής μουσικής παράδοσης.
«Έτσι, σηματοδότησε με την καλλιτεχνική του παρουσία μια ολόκληρη εποχή» είχε πει μεταξύ άλλων ο κ. Μαρινάκης. Την εποχή που τα κρητικά γλέντια είχαν μια αυθεντικότητα που σήμερα την αναζητούμε, μια μαγεία που κάπου χάθηκε στους λαβυρίνθους της εμπορευματοποίησης και της υπερβολής, μια απλότητα απαλλαγμένη από κάθε τι περίσσιο, μια γιορτή που μοιράζονταν όλοι με σεβασμό στους καλλιτέχνες οι οποίοι χωρίς μικρόφωνα κι ενισχυτές, με μόνα εργαλεία την όρεξή τους, τη φαντασία, το μεράκι τους και την πηγαία, ανεπιτήδευτη αγάπη τους για την Κρήτη, μπορούσαν να συντηρούν την κάθε εκδήλωση για μερόνυχτα, χωρίς η βιολογική κόπωση να σταθεί ποτέ ικανή να επιβληθεί της ψυχικής δύναμης και της επιθυμίας για ζωή, χαρά που μοιράζεται και αισιοδοξία που διαχέεται ανεμπόδιστα στις καρδιές των ανθρώπων.
Άξιος εκπρόσωπος μιας εποχής
Ο Γεράσιμος Σταματογιαννάκης είναι άξιος εκπρόσωπος αυτή της εποχής. Και χαιρόμαστε πραγματικά που αξιωθήκαμε να του απονείμουμε αυτή τη διάκριση, ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης για την προσφορά του στην κρητική μας παράδοση, περιθώριο και την παρέδωσε αναβαθμισμένη με ξεχωριστή λάμψη στις νεότερες γενιές. Μια γενιά που παραμένει επίκαιρη ζωντανή και αξεπέραστη μέχρι σήμερα.
Ο Γεράσιμος έφυγε για να συναντήσει τους άλλους βετεράνους της Κρητικής μουσικής που στολίζουν τον Άδη. Εκτός από το πλούσιο έργο του άφησε και τις παρακαταθήκες του για τους νέους
«Έχω κιόλας συμπληρώσει μισό αιώνα γόνιμης, πιστεύω, καλλιτεχνικής προσφοράς στην κρητική μουσική παράδοση. Μισό αιώνα γλέντησα και διασκέδασα την Κρήτη, με χιλιάδες ώρες γνήσιου πανηγυριού και αυθόρμητου γλεντιού όπου πρωταγωνιστούσε όχι η δική μου παρουσία, αλλά η παρουσία της λύρας. Έζησα και βίωσα ομορφιά και μαγεία με ατέλειωτα νυχτοξημερώματα σε χωριά και γειτονιές της Κρήτης, κάτι που είναι όχι μόνο δύσκολο και σπάνιο, αλλά εντελώς απίθανο να το ζήσει κανείς σήμερα. Ήταν εντελώς διαφορετικές εποχές τότε, εντελώς! Γι’ αυτό κιόλας δεν κατηγορώ τα σημερινά παιδιά, τους σημερινούς καλλιτέχνες, σχετικά με όλα όσα ακούγονται. Ο καθένας δίνει ό,τι ακριβώς ταιριάζει στον δικό του προσωπικό χρόνο. Τα παιδιά δίνουν πίσω την ξερή, σημερινή εποχή που ζούμε. Αν και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν παιδιά που ασχολούνται με τη λύρα κι έχουν γνήσια καλλιτεχνική στόφα και θα δείτε ότι κάποια μέρα θα πάνε μπροστά. Είμαι σίγουρος».
Αυτός ήταν ο Γεράσιμος. Ο αφοσιωμένος ιεροφάντης της παράδοσης που άφησε κι αυτός εποχή στον χώρο του γράφοντας με χρυσά γράμματα το όνομά του στο μουσικό στερέωμα.
ΠΗΓΕΣ: Από το διαδίκτυο
