Γιάννης Χλουβεράκης: Αποτιμήσεις και επισημάνσεις ενός πολυδιάστατου πνευματικού έργου

Ο στειακός φαρμακοποιός στο Ηράκλειο και παραγωγικός συγγραφέας Γιάννης Χλουβεράκης, αυτός ο καινοτόμος πρωτοπόρος ερευνητής, εμφανίζεται από καιρού εις καιρόν στο πολιτιστικό προσκήνιο, για να μας αιφνιδιάσει ευχάριστα με τις διεξοδικές του ομιλίες και περιεκτικές του δημοσιεύσεις.

 

Οι μέχρι τούδε πολλαπλές μελέτες του τον καταξιώνουν ως ένα μεταξύ των εξεχόντων ενδελεχών ερευνητών και προικισμένων πνευματικών ανθρώπων του νησιού μας. Ο ευσυνείδητος επιστήμονας έχει μέχρι σήμερα στο ενεργητικό του ένα πλούσιο, πολυσχιδές θεματολόγιο. Οι εμβριθείς διερευνήσεις του καλύπτουν ένα πολυμερές φάσμα σε πολλούς τομείς Αρχής γενομένης από τα πάσης φύσεως κρητικά βότανα (θεραπευτικά, αρωματικά κ.λπ.) και τα εν γένει φυσιοδιφικά του ενδιαφέροντα, εκ παραλλήλου, έχει ενδιατρίψει στη λαογραφία της Κρήτης με σημείο αναφοράς τη μαντινάδα. Εκτός από αυτά το ασταμάτητο ενδιαφέρον του εστιάζεται και σε πλείστα άλλα αξιόλογα πονήματα (επιστημονικά, εκκλησιαστικά, κοινωνικά, βιογραφικά κ.λπ.).

 

Στη μελέτη «ο τρώσας και ιάσεται» επισημαίνεται η παραδοσιακή θεραπεία των αρχαίων «τα όμοια δια των ομοίων» π.χ. κρυοπαγήματα δι’ εντριβής με χιόνι. (ΠΑΤΡΙΣ ΗΡ. Δεκ. 2013).

 

Ανάλογο ενδιαφέρον για τον καλλιεργημένο αναγνώστη το κεφάλαιο «Ομοιοπαθητική». Πρόκειται για θεραπεία με φάρμακα τα οποία δεν βλάπτουν και στερούνται ανεπιθύμητων ενεργειών. Είναι εκείνα τα οποία αναφέρονται στον Ιπποκράτη και τα οποία παραγνώρισε και υποτίμησε η σύγχρονη ιατρική. (ΠΑΤΡΙΣ 23 Ιαν. 1985).

 

Ο Γ. Χλουβεράκης στηρίζεται πάντοτε σε ντοκουμενταρισμένα στοιχεία και τεκμήρια. Ανατρέχει συμβουλευτικά σε έγκυρη, αξιόπιστη βιβλιογραφία σχετικών συγγραφέων, όπως στο κεφάλαιο «ο μενεξές» αυτό το ποώδες αρωματικό φυτό με την υπέροχη εμφάνιση, το οποίο ένας Γάλλος ποιητής το τραγουδά για τη σεμνότητα του:

 

Είναι σεμνό το χρώμα του

και στη ζωή σεμνό

κι από τη χλόη κρύβομαι

άδοξο, ταπεινό (ΝΕΑ ΕΠΑΡΧΙΑ 14-3-2008)

 

Για το «γιασεμί» υπάρχει εκτεταμένη αναφορά του Γιάννη Χλουβεράκη. Φαίνεται πως το γιασεμί τραγουδήθηκε και υμνήθηκε στη μαντινάδα όσο κανένα άλλο ανθοφόρο φυτό. Πολλές από αυτές τις μαντινάδες ο συγγραφέας τις μεταφέρει θαυμάσια στο σχετικό κεφάλαιο. (ΠΑΤΡΙΣ, ΜΑΙΟΣ 2008).

 

Πολλά έχει να μας πει ο συγγραφέας για το «μη με λησμονεί» το λουλουδάκι με την ασυνήθιστη ονομασία, το σεμνό και γαλάζιο, το μικρό και άοσμο, αλλά που δεν αγαπήθηκε στη χώρα μας, ενώ στη Δύση ποιητές το έψαλαν σαν σύμβολο πίστης και αγάπης. (ΠΑΤΡΙΣ, 7-11-2006).

 

Τη «ρογδιά» ή «ροδιά» ο Γ. Χλουβεράκης την προσεγγίζει σε όλες τις παραμέτρους. (ιστορική, θεραπευτική, αναζωογονητική, τονωτική, αιμοστατική κ.λπ.). Την ευρεία, πολλαπλή χρήση και ωφελιμότητα της ρογδιάς, θα συναντήσουμε σε ελάχιστα άλλα φυτά.

 

Πολυσχιδής και η χρησιμότητα της «δάφνης». Η καθιερωμένη κατάθεση δάφνινων στεφανιών σε μνημεία, σε ανδριάντες και προτομές απορρέει από την ασυνήθιστη επιβλητική εμφάνιση του φυτού.

 

Το «Κείον νόμιμον» είναι ένα δριμύ κατηγορώ δια την απανθρωπιά ορισμένων γιατρών, επιστημόνων κατ’ όνομα, να μη θέλουν να χορηγούν το ένα ή το άλλο είδος θεραπείας σε υπερήλικους ασθενείς για ευνόητους πικρόχολους λόγους. Αλλά τι σημαίνει «Κείον νόμιμον». Όπως μας πληροφορεί ο Γιάννης Χλουβεράκης, ο Στράβων αναφέρει ότι ο νόμος στην αρχαιότητα πρόσταζε τους εξηντάρηδες και τους επέβαλε, να πίνουν κώνειο, δηλαδή να αυτοκτονούν και κατά το κοινώς λεγόμενο «να αδειάζουν τη γωνιά» (ΠΑΤΡΙΣ Τετάρτη 16-10-2013) Κείον σημαίνει «το εκ της Κέας» επειδή εκεί θεσπίστηκε ως νόμος στην αρχαιότητα.

Το «Άγιον Όρος» είναι η μοναστική πολιτεία, η οποία οικοδομήθηκε στη Χερσόνησο του Άθω κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Ο Γιάννης Χλουβεράκης επιχειρεί μια συστηματική μελέτη εμπεριστατωμένη εις το έπακρον. Ο πιστός μετά από μια επίσκεψη στο Άγιο Όρος αισθάνεται μιαν ανείπωτη ψυχική ανάταση και μεταρσίωση, επομένως ο συγγραφέας αναμέλπει θα ‘λεγα έναν κατανυκτικό ύμνο για τη μοναστική Πολιτεία και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της σ’ ένα κείμενο με εγκωμιαστικό περιεχόμενο. (ΠΑΤΡΙΣ 30-3-2012).

 

Η παρασκευή του Αγίου Μύρου στο Πατριαρχείο κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα είναι μια μυσταγωγία και λέγεται «Εψηση Αγίου Μύρου». Ο συγγραφέας αναφέρεται σ’ αυτό το γεγονός σ’ ένα κείμενο γλαφυρό, ερμηνευτικό, προσεγμένο και φροντισμένο λόγω της ζωτικής σημασίας ενός εκκλησιαστικού θέματος (10-7-2001 ΠΑΤΡΙΣ).

 

Ο συγγραφέας στις 11 Φεβρουαρίου 1994 θα δώσει στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο του Ηρακλείου μια διεξοδική ομιλία για μια χαρισματική προσωπικότητα της Κρήτης. Ένα διακεκριμένο επιστήμονα που τίμησε δεόντως την Κρήτη. Ο Ελευθέριος Πλατάκης σπούδασε Φυσικές Επιστήμες καθώς και Βιολογία και Παιδαγωγική αλλά παρακολούθησε και μαθήματα Φιλοσοφικής και Παιδαγωγικής. Έγραψε πλήθος μελετών και τιμήθηκε με πολλά βραβείο και μετάλλια.

 

Στο Ρέθυμνο υπηρέτησε για λίγα χρόνια ως Γυμνασιάρχης και έλαμψε ως διάττων αστήρ. Ο γράφων είχε την ευκαιρία να τον γνωρίσει ως πελάτη όταν κάποτε χρειάστηκε να του τοποθετήσει στο στόμα μια πρόσθετη, κινητή οδοντοστοιχία. Ο συγγραφέας μας μεταφέρει ανάγλυφα τη χαρισματική και ακτινοβόλα εκείνη προσωπικότητα. Το έτος 2007 ο Γιάννης Χλουβεράκης εκδίδει την «ναυαρχίδα» του. Πρόκειται για ένα πολυτελή τόμο σε χαρτί offset, για ένα «κομμάτι» συλλεκτικής, αλλά και χρηστικής, ημερολογιακής αξίας με πολύχρωμη απεικόνιση των πάλαι ποτέ φαρμακοδοχείων. Εμπεριέχει 82 πορσελάνινα βάζα σε εικονογράφηση υψηλής αισθητικής, τα οποία καλλώπιζαν απαραιτήτως τα παλαιά φαρμακεία, τους προσέδιδαν μια νότα αρχοντιάς κι ένα χαρακτήρα κοσμοπολίτικο. Ο καλαίσθητος τόμος του Γιάννη Χλουβεράκη «Φαρμακοδοχεία» θα ‘λεγα πως θα ‘ναι η μοναδική εξειδικευμένη έκδοση, η σχετική με αυτό το αντικείμενο, ανά την ελληνική επικράτεια.

 

Προς τιμήν του Γιάννη Χλουβεράκη ότι ανέσυρε και έφερε στην επιφάνεια μιαν εξέχουσα πνευματική προσωπικότητά της Κρήτης αγνοημένης και εν πολλοίς παραγνωρισμένης από το κοινωνικό, πολιτιστικό κατεστημένο. Έναν ποιητή αγνό και αισθαντικό, ελεγειακό και στοχαστικό όπως ήταν ο Κωστής Φραγγούλης (Ανταίος). Ο συμπολίτης του στειακός συγγραφέας τον καταξίωσε για την προσφορά του στα κρητικά γράμματα και ανέδειξε όλο το πελώριο επιβλητικό του ανάστημα, τοποθετώντας τον σε περίοπτη θέση ανάμεσα στη χορεία των εξεχόντων ποιητών.

 

Αν και ποιητική φλέβα, διαυγής και αστείρευτη, ο Κώστας Φραγκούλης υπήρξε σεμνός και ταπεινός.

 

Απεχθανόταν την προβολή, επομένως έμεινε μακριά από τα κολακευτικά φώτα της δημοσιότητας. Το λέει και στη μαντινάδα του.

 

 

Σε μια δημοσίευση στην εφημερίδα «Νέα Επαρχία» ο Γιάννης Χλουβεράκης επιλέγει ποιοτικά αποσπάσματα από την καταπληκτική δουλειά του Κ. Φρ. και πλέκει ένα εγκωμιαστικό ύμνο στη μνήμη του (Μικρή αναφορά δύο χρόνια από το θάνατο του Κ.Φρ. (15-2-2007). «Μιλάω για το έργο του»: αναφέρει «Έργο γλυκό σαν το σταφύλι, όμορφο σαν ανοιξιάτικα τριαντάφυλλα. Στις ατελείωτες σελίδες των γραπτών του ακούς να πλαταγίζουν τα κλωνάρια των δένδρων στο φύσημα του αέρα, ακούς το λάλημα των πουλιών, τον αντίλαλο από τα κουδούνια και από το βέλασμα των προβάτων».

 

Εδώ ο ποιητής μας αποκαλύπτει ότι μεγάλος του δάσκαλος στάθηκε ο Βιτσέντζος Κορνάρος:

 

 

Διαφαίνεται επίσης η υπολανθάνουσα αγάπη του ποιητή για την Κρήτη:

 

«Η Κρήτη είναι εκκλησιά με δάκρυα χτισμένη

 

Ο Γ. Χλουεράκης όμως δεν θα περιοριστεί σε ένα περιορισμένο άρθρο στην εφημερίδα θα ασχοληθεί συστηματικά, θα εγκύψει και θα μελετήσει εκτενέστερα και με ζήλο το έργο του Φραγγούλη.

 

Ο Γιάννης Χλουβεράκης με την ερευνητική του διάθεση και ευσυνειδησία θα εκπονήσει με ιδιαίτερη επιμέλεια μιαν όντως ιδιαίτερη πνευματική παραγωγή, που θα μπορούσε να ‘ναι ακόμα και επιστημονική διατριβή. Πρόκειται για μιαν ομιλία σε φιλολογικό μνημόσυνο στην αίθουσα Ανδρόγειου του Ηρακλείου για να τιμήσει τον αοίδιμο ποιητή, με θέμα: Κωστής Φραγγούλης – Ανταίος. Ο γκαρδιακός μου φίλος.

 

Κι έχει να πει πολλά ο Γιάννης Χλουβεράκης γι’ αυτόν τον ένα μεταξύ των κορυφαίων λογοτεχνών της Κρήτης. Όπως αναφέρει: «Ανάμεσα στη σκληρή πέτρα και στο στεγνό χώμα είδε, άκουσε, και αισθάνθηκε το κελάρυσμα της πηγής, τις συννεφιές και τ’ αστραπόβροντα, τις μικρές και τις μεγάλες χιονιές, τα κουδούνια και τα βελάσματα από τα πρόβατα των κοπαδιών, το χαμπιόλι του βοσκού, τους ψιθύρους των ανέμων, τις ομιλίες των αγριμιών, τον ειρηνοφόρο ήχο της καμπάνας του χωριού, το κλάμα του κουκουβάγιας, το κακάρισμα των περδίκων, την ευωδία του θυμαριού, του σκίνου, της αλαδανιάς, το μύρο της φασκομηλιάς, του βάρσαμου, του φλισκουνιού, την ανάσα της γης στα πρωτοβρόχια, τη σπορά, το θερισμό, τα λιομαζώματα, τη φάμπρικά, τα τρυγοπατήματα, τα καζάνια, τη γλύκα της νιότης τη χαρά της ζωής. Όλα αυτά κι όσα άλλα έβαζε στο νου του ο μικρός Κωστής και που κανένα Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να δώσει. Ο ίδιος ο ποιητής γνωρίζει τις πηγές του και καμαρώνει γι αυτές:

 

 

Τον Κωστή Φραγκούλη του χαρακτήριζε επίσης η ανθρωπιά, η καλοσύνη, αβαθής σεβασμός και η άπειρη συμπόνια για τους άλλους:

 

 

Ο Κωστής Φραγγούλης υπήρξε Κρητικός εκατό τοις εκατό. Ταυτιζόταν απόλυτα με την Κρήτη, την κρητική φύση και το λαϊκό πολιτισμό σ’ όλες του τις εκφάνσεις, την κοινωνική συγκρότηση, τις παραδόσεις, τα τραγούδια, το λαϊκό βίο, τη ήθη και έθιμα, τη λαϊκή τέχνη κ.λπ. αλλά αγάπησε ιδιαίτερα με πάθος το κρητικό γλωσσικό ιδίωμα:

 

 

Το φαρμακείο του Γ. Χλουβεράκη στην πλατεία Λιονταράκια του Ηρακλείου υπήρξε περιστασιακό εντευκτήριο της εκεί πνευματικής elit. Τακτικοί θαμώνες οι οποίοι έδιναν τακτικό παρόν ήταν ο ιστορικός Μουρέλος, ο επίσης ιστορικός Σπανάκης, ο καθηγητής Σταυρινίδης ο Παρλαμάς, ο Αλεξίου, ο Άρης Χατζηδάκης και πολλές άλλες προσωπικότητες. Και κάποτε κατέφθανε στην παρέα και ο Γ. Φραγγούλης, ο οποίος με τις εμπνευσμένες μαντινάδες του προσέδιδε ένα ασταμάτητο κέφι.

 

Αυτά και άλλα ειπώθηκαν στην ομιλία της 19^ης Φεβρουαρίου 2014 «στα εννέα χρόνια χωρίς τον Κωστή Φραγγούλη». Αλλά ο Γιάννης Χλουβεράκης οιστρηλατημένος από δημιουργικό ενθουσιασμό, θα συνεχίσει τη μελέτη του για το Φραγγούλη με ενδελέχεια, επιμέλεια και επιμονή.

 

Το επόμενο έτος (2015), ο Δήμος Σητείας θα οργανώσει Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Η Λαϊκή ποίηση και η λογοτεχνία στην ανατολική Κρήτη». Στο πρόγραμμα συμμετέχει ο Γιάννης Χλουβεράκης ο οποίος θα μιλήσει, μια φορά ακόμα, για το Φραγγούλη. Η διεξοδική του έρευνα εντοπίζεται στον «ερωτικό» Φραγγούλη. Η λέξη «ερωτικός» υπαινίσσεται τον ερωτύλο, τον ερωτιάρη, τον αγαπησιάρη. Τούτο εμφαίνεται σαφώς ευκαιρίας δοθείσης. Από μια νοσοκόμα π.χ. εμπνέεται και έχει έτοιμή τη μαντινάδα:

 

Και σε μια εκπάγλου καλλονής δικαστίνα:

 

Σε μια τρυφερή ύπαρξη που του πρόσφερε ένα ζευγάρι ρόγδια.

 

Και σε μιαν άλλη με ανοικτό μπέτη που του ζήτησε μια μαντινάδα και πήγαινε… γυρεύοντας:

 

Βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών (1990) συναντάται και απευθύνεται σε μια καλλονή «τ’ ανδρών το όμματα θέλγουσαι» η οποία τον αντικρίζει με ανεπιφύλακτα θαυμασμό:

 

Συγχαρητήρια κύριε Φραγγούλη με τους στίχους σας μια μέρα θα φτάσετε τη δόξα ενός Σαίξπηρ.

 

«Σέξι είμαι» απαντά το «πυρ» μου λείπει!

Μα εσύ δεν τρώγεσαι κύριε Φραγγούλη.

Ναι αλλά εσύ τρώγεσαι και καλοτρώγεσαι!

Και συνεχίζει ασυγκράτητα και λάβρος με μαντινάδες αυτοσχέδιας εμπνεύσεως».

 

Ο Γιάννης Χλουβεράκης ο πολυφίλητος άλλοτε φαρμακοποιός της γείτονος, χαίρει πάντοτε απεριορίστου εκτιμήσεως ως ο δυναμικός κοινωνικός και εκπολιτιστικός παράγων και παραγωγικός συγγραφέας. Του αξίζει κάθε έπαινος για το μέχρι τούδε πολυδιάστατο, πολυσήμαντο, όσο και αριστουργηματικό, ευδόκιμο, πνευματικό έργο του!