Tο Σάββατο 17 Αυγούστου στην Πύλο, ο Γιάννης Σμαραγδής απηύθυνε στον Αντώνη Σαμαρά το εξής δίστιχο:
Σαν ήλιος βγήκες φωτεινός στσ’ Αμερικής τ’ αλώνι,
κι επήγες, κι ήρθες νικητής και σ’ αγαπούμε όλοι.
Η στάση του Σμαραγδή, όπως φανερώνεται στο δίστιχο, είναι αξιοκατάκριτη και ηθικώς απαράδεκτη. Στα αλώνια, τα μαρμαρένια ή τα πέτρινα, της μεγάλης δημώδους παραδόσεώς μας, δεν μάχονται, δεν αγωνίζονται, δεν παλεύουν Λαγίδες χθεσινοί, για να θυμηθώ το ποίημα του Κ.Π. Καβάφη. Μάχονται οι αντρειωμένοι. Και ο Σαμαράς δεν πήγε ως ανδρειωμένος. Δεν πήγε ίσος προς ίσον. Δεν πήγε σε κανένα αλώνι. Δεν πήγε να παλέψει. Πήγε να ζητιανέψει. Η στάση, δε, του Σμαραγδή προς τον Σαμαρά είναι εκ διαμέτρου αντίθετη εκείνης του Κυνικού φιλοσόφου Διογένη προς τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Διογένης είπε στον Αλέξανδρο, όταν ο κατακτητής του λέγει «Ζήτησέ μου ό,τι θέλεις», «Αποσκότησόν με» (δηλαδή, μη μου κρύβεις τον ήλιο). Ο Σμαραγδής, όμως, είπε στον Σαμαρά: «Ελέησόν με, Κύριε». Είναι κρίμα άνθρωποι, που σε νεότερη ηλικία αγωνίστηκαν για την επικράτηση της αρχής της δικαιοσύνης στην πατρίδα μας, τώρα στα γερατειά να σκύβουν το κεφάλι και κλιτά-κλιτά να πηγαίνουν προς τη μπάντα των αδικητών.
Φαίνεται, όμως, ότι ο Σμαραγδής δεν είναι γνώστης της μεγάλης δημώδους κρητικής παράδοσής μας, ούτε προφανώς των κρητικών ελληνικών. Διότι, αν εγνώριζε τα κρητικά, όπως πολλοί γέροντες στα κρητικά όρη, δεν θα έγραφε τέτοιο δίστιχο κι ούτε θα το ονόμαζε μαντινάδα. Για να είναι ένα δίστιχο μαντινάδα, πρέπει να είναι γραμμένο στα κρητικά ελληνικά, σε δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους ιαμβικούς ή τροχαϊκούς στίχους.
Το δίστιχο του Σμαραγδή δεν είναι κρητικό και δεν ομοιοκαταληκτεί («τ’ αλώνι» και το «όλοι» δεν παράγουν ομοιοκταληξία). Υπάρχει ένας μόνο κρητικισμός, η λέξη «στσ’», αλλά αυτό δεν καθιστά το δίστιχο κρητικό. Επίσης, στα κρητικά ελληνικά δεν υπάρχει η λέξη «φωτεινός» αλλά «φωτερός», ο δε αόριστος του «λάμπω» είναι «ήλαψα» και όχι «έλαμψα», όπως στα νεοελληνικά.
Γι’ αυτούς τους λόγους, το δίστιχο του Σμαραγδή δεν είναι μαντινάδα. Είναι μιγαδοδίστιχο, δηλαδή υβριδικό στιχάκι. Το να ονομάζει κανείς ένα υβριδικό δίστιχο «μαντινάδα» τον καθιστά ολεσίγλωσσο της κρητικής λαλιάς. Και δίχως την κρητική λαλιά, κρητικός ελληνικός πολιτισμός δεν υπάρχει.
Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Κρήτης