Συνάντησα με ευχάριστη έκπληξη τον εκλεκτό και ακούραστο ανιχνευτή της προγονικής μνήμης κ. Χάρη Στρατιδάκη στο ίδιο σταυροδρόμι προβληματισμού που βρίσκομαι από καιρό τώρα.
Τα πρόσφατα δημοσιεύματά του, τόσο εύστοχα, τόσο αντικειμενικά, με άγγιξαν σε πληγές που ακόμα ματώνουν. Κι επειδή αποτελούν πέτρες σε λιμνάζουσα συνείδηση άρχισα να τα κοινοποιώ σε γνωστούς που συχνά αναφέρονται στο ίδιο θέμα. Αυτής της μανίας να σπεύδουμε να ξεχάσουμε ότι μπορούσε να ανεβάσει τον τόπο ψηλότερα. Τάχα γιατί;
Απλούστατα. Αυτό που δεν ξεκίνησε σαν ιδέα κάποιου θεσμικού έπρεπε να χαθεί στο πυρ το εξώτερον.
Μισό αιώνα σχεδόν ανεχόμαστε καταστάσεις για να μη χαλάσουμε τις ισορροπίες.
Αποδεχόμαστε μετριότητες και τις χειροκροτούμε επειδή πίσω από αυτές υπάρχει μια καλή ψηφοσυλλεκτική παρακαταθήκη που ορίζει πάντα την τύχη αυτού του τόπου.
Και ιδού το αποτέλεσμα. Το Ρέθυμνο προχωρεί στον αυτόματο πλέον και πάντα στον αστερισμό της παρέας.
Μιας παρέας αρκετά παρεξηγημένης πια. Γιατί παρέες υπήρχαν πάντα. Οι στόχοι ήταν διαφορετικοί.
Οι παρέες που έζησα (Μπάμπης Πραματευτάκης, Μανός Αστρινός, Βαγγέλης Στεφανάκης, Αντώνης Χαραλαμπάκης και κάποιοι ακόμα) δεν είχαν ποτέ στόχο την καλύτερη θέση στις κοινωνικές εκδηλώσεις με ευρύ κοινό.
Σκούπιζαν αίθουσες, έπλεναν καρέκλες στη Φορτέτζα, ξημερώνονταν όσο κρατούσε μια πολιτιστική δράση βάζοντας δυναμίτες στη σχέση με τα παιδιά τους και τους συντρόφους τους για την πόλη και την προβολή της μόνο. Σ’ αυτό αποσκοπούσαν. Κι ας μην το θυμάται κανένας πια.
Θυμάμαι το Μπάμπη Πραματευτάκη τότε που δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα να αντιγράφει παρτιτούρες κάθιδρος καλοκαιριάτικα στο υπόγειο του σπιτιού του, για να βρουν οι μουσικοί της ορχήστρας παρτιτούρες και να μην μπαίνει ο δήμος σε έξοδα να αγοράζει έτοιμες από το εξωτερικό που στοίχιζαν και πανάκριβα. Αν ψάξω όμως στη Φιλαρμονική δεν ξέρω αν θα βρω παρτιτούρες των πρώτων του έργων που έγραψε ειδικά για την ορχήστρα. Θεέ μου ας με διαψεύσει η πραγματικότητα.
Εκείνα τα τυμπάνια ρωτάει κανείς πως αποκτήθηκαν;
Κάποια ταξίδια της χορωδίας ρώτησε ποτέ κανένας πως έγιναν; Πριν διαγράψει τη λαμπρή του πορεία ο Γιώργος Δρυγιαννάκης;
Είδαμε ποτέ ξανά εκδηλώσεις του επιπέδου αυτών που οργάνωνε ο Βαγγέλης Στεφανάκης με κορυφαίες συμμετοχές;
Στο αρχείο μου που αναδεικνύεται στο politistiko-rethymno.org υπάρχει και συνεχίζει να ανεβαίνει υλικό που βεβαιώνει του λόγου το αληθές. Κι εκεί συνεχίζεται η προσπάθεια. Γιατί είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει κάπου συγκεντρωμένο ένα πολιτιστικό αρχείο επειδή κάποια κεφάλαια δεν ήταν ποτέ αρεστά στους εκάστοτε πολιτιστικούς ταγούς.
Αν έλειπαν οι προσωπικές πικρίες και οι ρεβανσισμοί σήμερα το Ρέθυμνο θα είχε και μια πινακοθήκη με έργα της Λιλής Στεφανάκη κυρίως αλλά και άλλων καλλιτεχνών. Θα είχε θεσμοθετήσει και άλλες μεγάλες διοργανώσεις που κορύφωσαν την πολιτιστική ακμή του Ρεθύμνου τη δεκαετία του 1990.
Θα υπήρχε μια δημοτική σκηνή να ανεβάζει τα έργα ΟΛΩΝ των δικών μας καλλιτεχνών που είναι αρκετοί και αξιοπρόσεκτοι. Αλλά τους ξέρει η «παρέα» τους και μόνο.
Θα ξέρανε τα παιδιά μας στο σχολείο τοπική ιστορία και θα γνώριζαν έστω κι ένα στίχο από Κώστα Απανωμεριτάκη, Γιώργη Καλομενόπουλο, Κώστα Καλλέργη, Χρυσούλα Δημητρακάκη για ν’ αναφέρουμε ενδεικτικά και δυο σύγχρονους εκπροσώπους χαρισματικής γραφής.
Χειροκροτούμε το Θωμά Καντιφέ και την αδελφή του Μαρία. Αναγνωρίζουμε την μεγάλη τους προσφορά στο Ρέθυμνο. Τι τους έχει προσφέρει όμως η πολιτεία για να φθάσουν μέχρι εδώ; Ποιος ήταν πλάι τους όταν με την γλυκύτατη μητέρα τους την αγαπητή μας Λίτσα έκαναν τόσες θυσίες για να μπορούν να προσφέρουν ποιοτικό θέαμα σε μικρούς και μεγάλους; Σήμερα στο απόγειο της επιτυχίας τους, καταλαβαίνουμε την αξία τους που δημιούργησαν με τις δικές τους αποκλειστικά δυνάμεις. Τότε όμως που είχαν ανάγκη από μια στήριξη που ήταν η πολιτεία;
Το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο με τις τόσο σημαντικές του εκδηλώσεις έβαλε την αρχή να θυμηθούμε ξανά ποιοι έκαναν το Ρέθυμνο τόσο γνωστό στον κόσμο της Τέχνης και του Πνεύματος.
Σκέπτομαι με φρίκη πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα χωρίς αυτή την τόσο αξιέπαινη προσπάθεια.
Αγαπητοί φίλοι που έχετε επιδοθεί σε άγρα …κυάμων όπου κι αν ανήκετε, όπου κι αν κληθείτε να υπηρετήσετε το Ρέθυμνο. Μην ξεχνάτε πως η «καρέκλα» έχει ευθύνη.
Μην ξεχνάτε πως η πόλη αυτή εξακολουθεί να κρατάει στο ντουλάπι ξεχασμένα τα πανάκριβα σερβίτσια της και να οργανώνει επίσημα τραπέζια με… σκεύη μιας χρήσης. Γιατί κανένας δεν μπήκε στον κόπο να ανοίξει το αραχνιασμένο ερμάρι της πολιτιστικής παράδοσης του τόπου και να αναδείξει τον θησαυρό που περικλείει. Ίσως γιατί πάντα κρατάμε κλειδιά με χρώμα. Γιατί δοξάζουμε μόνο τους δικούς μας. Γιατί κανένας δεν είναι αποδεκτός σήμερα αν δεν ακολουθείται από σόγια, πολιτικούς προστάτες, οικονομική δύναμη.
Έτσι η σημερινή κατάσταση δικαιώνει απόλυτα τον κ. Χάρη Στρατιδάκη που παρατηρεί τόσο εύστοχα πως είναι καιρός να συστρατευθούν οι αξίες και να συνδέσουν το λαμπρό χθες με το ελπιδοφόρο παρόν και μέλλον.
Γιατί στο Ρέθυμνο που ονειρευόμαστε κανένας δεν περισσεύει. Ο πολιτισμός δεν πρέπει να εξαρτάται από την όποια εξουσία γιατί δεν κάθεται σε έδρανα. Δεν κρατάει σημαίες. Δεν μετράει ψήφους. Δεν κάνει διακρίσεις. Δεν ξορκίζει τη γνώση και την εμπειρία για να κρύψει τις αδυναμίες του. Λειτουργεί όπου υπάρχει μεράκι, εμπειρία και γνώση. Χαρακτηριστικά που δεν αντέχουν σε χρώματα, στεγανά, προκαταλήψεις. Η αφύπνιση της πολιτιστικής μνήμης και η συστράτευση όλων των καλλιτεχνικών δυνάμεων με ένα στόχο θα φέρει το ποθητό αποτέλεσμα. Όσο πιο νωρίς το καταλάβουμε τόσο το καλύτερο για το σημερινό Ρέθυμνο των πάλαι ποτέ Γραμμάτων και της υποψίας Τεχνών.