Δημοκρατία και Κοινή Γνώμη

Είναι η ικανοποίηση της Κοινής Γνώμης σεβασμός στη Δημοκρατία και τα ιδεώδη της; Τι επηρεάζουν τα ήθη, τις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις των πολιτών; Η Κοινή Γνώμη και οι «εφήμερες και αέρινες» διαδόσεις της ( «τα λόγια του κόσμου») ή οι άγραφοι και γραπτοί νόμοι της Δημοκρατίας; ή Πρώτ’ απ’ όλα, πρέπει να διευκρινίσουμε τι είναι Δημοκρατία και τι Κοινή Γνώμη. Και μετά, τι ικανοποίηση και τι σεβασμός.

 

Δημοκρατία είναι το πολίτευμα λαοκρατίας, όπου ο λαός κυβερνά δια των αιρετών αντιπροσώπων του, και το οποίο τηρεί τους κοινωνικούς και ηθικούς νόμους και σέβεται τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών και τη δικαιοσύνη. Συνάμα, Δημοκρατία είναι το σταθερά θεμελιωμένο σε μιαν κοινωνία σύνολο των διαδικαστικών εκείνων κανόνων που, αψηφώντας την Κοινή Γνώμη, καθορίζουν ποιος είναι εξουσιοδοτημένος να παίρνει συλλογικές αποφάσεις και με ποιες διαδικασίες, με απώτερο σκοπό την αρμονική συμβίωση όλων των ανθρώπων και των ομάδων μιας κοινωνίας.

 

Για να τηρηθεί η Δημοκρατία πιστή στις αρχές της, πρέπει να στηρίζεται περισσότερο σε άγραφους κανόνες προάσπισης της ηθικής και πρόληψης των κοινωνικών εγκλημάτων, παρά σε αυστηρούς γραπτούς νόμους για την εκ των υστέρων τιμωρία όσων καταπατούν τα δικαιώματα του λαού.

 

Στις μέρες μας, συνήθως η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία κρίνεται από το κατά πόσο οι αντιπρόσωποι του λαού ασκούν εις όφελός του την εξουσία σεβόμενοι τη νομοθεσία και κατά πόσο έχουν συγκεντρωμένες στα χέρια τους την (εκτελεστική και νομοθετική) εξουσία και την οικονομική δύναμη σε μιαν κοινωνία εις βάρος ή εις όφελος των λαϊκών δικαιωμάτων.

 

Γνώμη, με τη σειρά της, είναι η προσωπική, υποκειμενική άποψη για ό,τι γίνεται ή δεν γίνεται, ίσως και η λεκτική έκφραση της ψυχικής διάθεσης ενός ανθρώπου – πολίτη για τους συνανθρώπους του, για τα κοινωνικά φαινόμενα και για τον εαυτό του ακόμα, μια άποψη και έκφραση, στην οποία, πάντα, ελλοχεύει, επειδή ακριβώς είναι υποκειμενική, το λάθος ή η πλάνη.

 

Η Κοινή Γνώμη, λοιπόν, είναι η συλλογική κρίση για ένα γεγονός ή ένα πράγμα από μια δεδομένη χωροχρονικά κοινωνία, ως απόρροια μιας σειράς παραγόντων, που επηρεάζουν τη γνώμη των επιμέρους μελών της. Ο J.Stoetzel (1943) θεωρεί ότι Κοινή Γνώμη είναι «το αίσθημα που κυριαρχεί στους κόλπους ενός κοινωνικού συνόλου και που συνοδεύεται από μια λίγο ή πολύ καθαρή εντύπωση που έχουν τα άτομα πως το αίσθημά τους αυτό είναι κοινό».

 

Συμβαίνει, μάλιστα, και ετούτο, η γνώμη των μεμονωμένων ατόμων να συνθέτει την Κοινή Γνώμη, αλλά να υποτάσσεται και να διασκευάζεται, κατόπιν, απ’ αυτήν. Επιπλέον, η ίδια η ζωή, στο διάβα των χρόνων, μας διδάσκει ότι όσο περιορισμένα χωρικά είναι μια Κοινή Γνώμη, τόσο μεγαλύτερη δύναμη έχει και μεγαλύτερη και πολυποίκιλη επιρροή ασκεί στα μέλη της ίδιας κοινωνίας.

Πάντως, πολλές φορές, ιδίως στις μέρες μας, που όλα εξελίσσονται και μεταβάλλονται ταχύτατα και διαρκώς, η Κοινή Γνώμη, εάν προσπαθήσει να περιορίσει τις συμπεριφορές των πολιτών χωρίς να σέβεται τις ιδιαιτερότητές τους, δεν προάγει τις αρχές της Δημοκρατίας, αλλά εκπίπτει σε αχαλίνωτη οχλοκρατία. Τότε, διαστρεβλώνονται και οι νόμοι της Δημοκρατίας και τα θεμέλια της αναδείχνονται σαθρά και οι ψυχές των πολιτών «ευάλωτη βορά» σε κάθε λογής «ψυχοφθόρα αρπακτικά»…

 

Στο μεταξύ, ο σεβασμός, που εξασφαλίζει, αναμφίβολα, αρμονική κοινωνική συμβίωση για τους ανθρώπους – μέλη μιας ευνομούμενης και γερά θεμελιωμένης Δημοκρατίας, είναι το συναίσθημα που προκαλείται από την αναγνώριση μίας ηθικής αξίας σε ένα πρόσωπο ή σε κάποιο ιδανικό και εκδηλώνεται ως εκτίμηση όταν πρόκειται για πρόσωπα κι ως υπακοή και πειθαρχία οσάκις αφορά σε θεσμούς (όπως π.χ. σε νόμους). Και, τέλος, σ’ ό,τι αφορά την ικανοποίηση, ας δεχτούμε σ’ ό,τι αφορά την Κοινή Γνώμη την εκδοχή της δικαίωσης, που παρέχει ευχαρίστηση.