Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ*
Η διαχείριση αποβλήτων στην χώρα μας γίνεται κάτω από Εθνικό Πλαίσιο, που κάθε φορά ενσωματώνει τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Πρέπει επομένως να είναι εντός του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) (εγκρίθηκε Δεκέμβρη 2015 με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου). Στα πλαίσια αυτού του σχεδιασμού αναθεωρήθηκαν τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Σύμφωνα λοιπόν με τους νόμους και τις ευρωπαϊκές οδηγίες ο σχεδιασμός στην διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να ξεκινά με δράσεις, που έχουν ιεραρχηθεί κατά σειρά σπουδαιότητας από την ΕΕ και εγκριθεί από το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ως εξής: α) πρόληψη, β) προετοιμασία επαναχρησιμοποίησης, γ) ανακύκλωση και οργανική ανακύκλωση – κομποστοποίηση, δ) ανάκτηση – μηχανική και ενεργειακή, ε) υγειονομική ταφή. Οι δράσεις σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες και τον ΕΣΔΑ θα πρέπει να ξεκινούν από την πιο επιθυμητή και όταν εξαντληθούν οι δυνατότητες της, να περνάνε στην επόμενη.
Στα πλαίσια αυτά η πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση είναι υποχρεωμένη μέχρι το 2020 με τις δράσεις της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης να ανακτά το 50% των αστικών αποβλήτων, που παράγονται εντός των ορίων του Δήμου. Είναι λοιπόν υποχρεωμένος κάθε δήμος να ενισχύσει την διαλογή στην πηγή. (Κάδους τεσσάρων ρευμάτων ανακυκλώσιμων αποβλήτων, ξεχωριστό ρεύμα για οργανικά απόβλητα, γωνιές ανακύκλωσης, πράσινα σημεία) Πέρα από τα απαραίτητα χρηματοδοτικά εργαλεία προς τους Δήμους για υλοποίηση και τις δυσκολίες εκταμίευσης, κάποιες αποκεντρωμένες δράσεις μπορούν να ξεκινήσουν από τώρα με αναδιάρθρωση των προϋπολογισμών των δημοτικών τελών. Άλλωστε οι Δήμοι έχουν Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων. Απομένει να τα βγάλουν από το συρτάρι και να προχωρήσουν στην σταδιακή εφαρμογή τους, επικαιροποιώντας τα όπου χρειάζεται. Με τις παραπάνω μεθόδους πρέπει μέχρι το 2020 οι δήμοι να ανακτούν το 50% των αστικών αποβλήτων που παράγονται στον δήμο. Το υπόλοιπο 50% σύμμεικτων αποβλήτων θα πηγαίνει από τον δήμο σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων, που είναι υπόχρεος να φτιάξει ο φορέας διαχείρισης αποβλήτων. Στις μονάδες αυτές θα γίνεται ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών κατά 10% των εισερχομένων αποβλήτων και κομποστοποίηση του 40% των εισερχομένων αποβλήτων. Απομένει ένα ποσοστό από το σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων σε κάθε δήμο κάτω του 30%, που αναγκαστικά θα πάει προς τελική διάθεση, ως δευτερογενές καύσιμο για παραγωγή ενέργειας, και σε υγειονομική ταφή υπολειμμάτων.
Το μοντέλο ΧΥΤΑ, δηλαδή χώρος υγειονομικής ταφής σύμμεικτων απορριμμάτων δεν υπάρχει στον σχεδιασμό και απαγορεύεται από τους νόμους και τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Τα ΧΥΤΥ είναι οργανωμένος χώρος ταφής μόνο υπολειμμάτων. Οι δήμοι θα είναι αντιμέτωποι με αυξημένη τιμολογιακή πολιτική, ως τιμωρία, αν δεν πετυχαίνουν τους στόχους ανάκτησης στην διαχείριση των αποβλήτων, που τους αφορά και αυτό θα επηρεάσει το ύψος των δημοτικών τελών καθαριότητας. Από την άλλη έχει πλέον επικαιροποιηθεί η νομοθεσία, ώστε να μπορούν οι ίδιοι οι δήμοι να στήνουν συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, να μπορούν να εμπορεύονται τα υλικά, που ανακτούν και το βιοαέριο , που παράγεται από την κομποστοποίηση και αυτό σημαίνει επιπλέον εισόδημα, καινοτομία, θέσεις εργασίας και ελάφρυνση του βάρους των δημοτικών τελών για τους κατοίκους.
Στην ΚΡΗΤΗ ο φορέας διαχείρισης των απορριμμάτων, ο ΕΣΔAΚ για το υπόλοιπο 50% του συνόλου των αστικών αποβλήτων, που υπολείπεται από τα τοπικά σχέδια των δήμων έχει σχεδιάσει αποκεντρωμένη διαχείριση με Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), Επεξεργασίας και ΧΥΤΥ, προφανώς χωρικά διασκορπισμένους σε όλη την ΚΡΗΤΗ. Τον Σεπτέμβρη 2018 η ΕΕ με έκθεση της προειδοποιεί δεκατέσσερις χώρες μεταξύ αυτών και την Ελλάδα ότι παρουσιάζουν μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση του σχεδιασμού. Επισημαίνει το χρονικό όριο του 2020 και θέτει αυτές τις χώρες σε επιτήρηση.
Η αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων στην δεν επιβάλλεται μόνο από την επαπειλούμενη επιβολή προστίμων από ΕΕ.
Είναι κύρια ζήτημα, πολιτισμού, προόδου, αλλαγής του καταναλωτικού και παραγωγικού μοντέλου. Είναι δίκαιη ανάπτυξη.
* H Xρυσούλα Μανουσάκη είναι υποψήφια δημοτική σύμβουλος με τον συνδυασμό «Οι πολίτες μπροστά-Ένας δήμος για όλους» και τον Θωμά Κρεβετζάκη
