Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από τις ραγδαίες εξελίξεις στην έξυπνη λειτουργία των μηχανικών συστημάτων. Η βάση αυτής της εξέλιξης είναι ο ηλεκτρισμός, είτε ως ηλεκτρική ενέργεια είτε ως ηλεκτρικό σήμα. Κεντρική υποδομή του σύγχρονου Πολιτισμού είναι τα Συστήματα Ηλεκτρικής Ενέργειας, τα οποία στις μέρες μας γίνονται ολοένα και πιο έξυπνα.
Η ανθρώπινη δραστηριότητα πρέπει σήμερα να είναι οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον. Δηλαδή, η σπατάλη και η αδιαφορία για τυχόν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι εξαιρετικά βλαπτικά για τον σύγχρονο άνθρωπο. Έτσι, οι σπατάλες που συνδέονται με τα ενεργειακά συστήματα, επειδή τα μεγέθη μπορεί να είναι πολύ μεγάλα, πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να εξαλείφονται. Σε ένα Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας σπατάλες μπορεί να προκύψουν, είτε στην παραγωγή της ή στη διακίνησή της.
Στην ηλεκτροπαραγωγή πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Όμως, η πυρηνική τεχνολογία έχει συνδεθεί διαχρονικά με κάποια σύνθετα διλήμματα. Η εξέλιξή της αναμφισβήτητα βοηθήθηκε από τις στρατιωτικές της εφαρμογές. Παράλληλα, τέθηκε ένα πολύ βασικό ερώτημα που δεν έχει εύκολη απάντηση. Το ερώτημα είναι: αν η συνολική ηλεκτρική ενέργεια που παράγει κατά τη διάρκεια της ζωής του ένας Πυρηνικός Σταθμός (ΠΣ) είναι μεγαλύτερη από τη συνολική ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή του ΠΣ και του πυρηνικού καυσίμου που χρησιμοποιεί, καθώς και της – εν συνεχεία – επεξεργασίας και αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων του; Έτσι, πολλοί, μέχρι και σήμερα, πιστεύουν ότι η πυρηνική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έγινε τεχνητά οικονομική για την εξυπηρέτηση των στρατιωτικών στόχων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η βιομηχανία κατασκευής πυρηνικών σταθμών βρίσκεται στις Πυρηνικές Δυνάμεις. Το παράδειγμα της πυρηνικής καταστροφής Φουκουσίμα, μετά από ισχυρό σεισμό στην Ιαπωνία, απέδειξε την παραμένουσα επικινδυνότητα! Η πρόσφατη πολιτική στροφή της Γερμανίας για ενεργειακό μετασχηματισμό μεγάλης κλίμακας (Energiewende) προς την πράσινη ενέργεια, και οι διεθνείς επιπτώσεις της νέας πολιτικής, ανοίγει ένα ευρύ ορίζοντα για νέες έξυπνες εξειδικεύσεις τεχνικών στελεχών. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) προσφέρουν μια ελκυστική επιλογή. Υπάρχουν και σε αυτές κάποιες ιδιαιτερότητες που πρέπει να προσεχθούν. Η υδροηλεκτρική παραγωγή έχει τον περιορισμό της ποσότητας των νερών στη χώρα μας. Ο άνεμος και ο ήλιος, ως πηγές, δεν διαθέτουν συνέχεια. Όλα όμως αυτά επιδέχονται τεχνικών λύσεων σε ένα έξυπνο Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ξεκίνησε με σκοπό να επιταχύνει τις απαιτούμενες εξελίξεις στον εκσυγχρονισμό των Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας. Οι τρεις βασικοί στόχοι της είναι: (α) η εξασφάλιση οικονομικής ηλεκτρικής ενέργειας, (β) η διασφάλιση επάρκειας ηλεκτρικής ισχύος, καθώς και (γ) η παροχή υψηλής ποιότητας ηλεκτρικής ενέργειας. Στο νέο καθεστώς της απελευθερωμένης ηλεκτρικής αγοράς το εξυπνότερο Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΣΗΕ) είναι μια αναγκαιότητα. Στην εκπαίδευση των νέων τεχνικών στελεχών θα απαιτηθούν πολύ περισσότερα στοιχεία Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Το έξυπνο ΣΗΕ θα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί πλήρως τις ΑΠΕ με την αποθήκευση της ενέργειας, όταν δεν χρησιμοποιείται. Η αποθήκευση είναι δυνατή ακόμα και σε κατάλληλες εγκαταστάσεις των καταναλωτών ή ακόμη και σε ορισμένες ηλεκτρικές συσκευές. Για παράδειγμα, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, που αρχίζει να μπαίνει σιγά-σιγά στη ζωή μιας σύγχρονης πόλης, είναι δυνατόν, κατά τις ώρες ακινησίας του – όντας συνδεδεμένο με το ΣΗΕ, να «αγοράζει» ηλεκτρική ενέργεια (όταν είναι φτηνή) γεμίζοντας τις μπαταρίες του, και να «πουλά» ηλεκτρική ενέργεια (όταν είναι ακριβή) – εξασφαλίζοντας έτσι, επί πλέον της κυρίας χρήσης του, μια πρόσοδο για τον ιδιοκτήτη του. Μια νέα εξειδίκευση τεχνικών θα αφορά τις νέες υποδομές για την εξυπηρέτηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το έξυπνο σπίτι θα βοηθά στην οικονομικότερη λειτουργία του ΣΗΕ.
Θα είναι εξαιρετικά χρήσιμο να υπάρξουν συμπράξεις πανεπιστημίων, ΤΕΙ και της ηλεκτρικής βιομηχανίας που θα αποσκοπούν στη διευρυμένη συνεργασία οικονομικών πόρων, υποδομών και έμπειρου ανθρώπινου δυναμικού για την έγκαιρη δημιουργία έξυπνων εξειδικεύσεων των νέων τεχνικών στελεχών, καθώς και για την προώθηση έρευνας, καινοτομίας και ανάπτυξης τεχνολογίας, στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, που θα απαιτηθούν στη δεκαετία 2020-2030.
* O Θαλής Μιχ. Παπάζογλου είναι συνταξιούχος καθηγητής Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Έχει τιμηθεί, για τη συμβολή του στα θέματα Λειτουργίας και Ελέγχου Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας, με το βραβείο του Διεθνούς Συμβουλίου Μεγάλων Δικτύων Ηλεκτρισμού (CIGRE).
