Οι μπλε πίθηκοι και τα Κρητικά λαγωνικά
Η φιλοζωία στον Ελλαδικό και Αιγιακό χώρο ανάγεται στη Μινωική και στη Μυκηναϊκή εποχή, εδώ και 3.500 χρόνια πριν. Στις τοιχογραφίες της Κνωσσού, συχνά συναντούμε σκυλιά σε σκηνές κυνηγιού, αλλά και τους απίθανους μπλε μπαμπουίνους. Αυτά τα λυγερόκορμα, όπως απεικονίζονται, ανθρωποειδή που σίγουρα προέρχονταν από την Αφρική, τα συναντούμε ζωγραφισμένα με την ίδια ακριβώς τεχνοτροπία και στις τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης που είναι σχεδόν σύγχρονες με τις Μινωικές. Απεικονίσεις με την αρχαία ράτσα των κρητικών λαγωνικών βρίσκονται σε τοιχογραφίες αλλά και σε διακοσμήσεις σε αρχαία αγγεία, λάρνακες και σφραγιδόλιθους. Όμοια, σκυλιά σαν ζώα παρέας ή και σαν φύλακες συναντούμε και στις αρχαίες Μυκήνες. Επίσης στις απεικονίσεις του φιλόσοφου Διογένη που ονομάστηκε και κυνικός, έξω από το πιθάρι του, πάντα εμφανίζονται και σκυλιά.
Η Αταλάντη και ο σκύλος της
Η πανέμορφη μυθική κυνηγός Αταλάντη που ήταν και βοηθός της Θεάς Αρτέμιδος, φώναζε το σκύλο της «Αύρα», ενώ σε ένα αρχαίο αγγείο του 560 π.Χ. εμφανίζεται η Αταλάντη μαζί με άλλους ήρωες και τα σκυλιά τους να σκοτώνουν τον τρομερό Καλυδώνιο κάπρο. Ο αγαπημένος σκύλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν ο Περίτας, ενώ έδωσε και το όνομά του σε μία από τις πολλές πόλεις που έκτισε. Ο Αρριανός, ο βιογράφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έλεγε ότι πρέπει να πιάνουμε το κεφάλι του σκύλου μας και να του λέμε «Μπράβο σου», «καλό κορίτσι» γιατί τα σκυλιά χρειάζονται ενθάρρυνση. Άλλωστε, έλεγε ο Αρριανός, «οι σκύλοι ευχαριστιούνται με τα καλά λόγια όπως και οι άνθρωποι». Αργότερα, κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο σκυλιά, πουλιά, άλογα, αλλά και άλλα ζώα, εμφανίζονται σε πολλές τοιχογραφίες αλλά και σε γλυπτά συμπλέγματα.
Τα άλογα
Επίσης αγαπημένα ζώα των Αρχαίων Ελλήνων και των Μακεδόνων πολεμιστών υπήρξαν τα άλογά τους.
Ως τόπος εξημέρωσης του αλόγου θεωρείται η περιοχή της νότιας Ρωσίας και Ουκρανίας, όπου υπήρχαν μεγάλες στέπες με αγέλες από άγρια άλογα. Αργότερα το άλογο εξαπλώθηκε σε άλλες περιοχές με τις μετακινήσεις μεγάλων πληθυσμών. Κατά την εποχή του χαλκού είχε επεκταθεί από τη νότια Ρωσία μέχρι το Καζακστάν και την Αρμενία, ενώ εμφανίστηκε κοντά στη Μεσοποταμία το 3.000 π.Χ. Οι Υξώς, ένας λαός που προέρχονταν από τη βόρεια Μεσοποταμία και εμφανίστηκε στη περιοχή της Αιγύπτου κατά το 1650 π.Χ., διέδωσαν το άλογο στην Αίγυπτο, και το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά της άρχουσας τάξης. Στην Περσική αυτοκρατορία ήταν ξακουστοί ιππείς οι Σκύθες, που κατοικούσαν σε περιοχή βόρεια της Μαύρης θάλασσας. Τα εξημερωμένα άλογα χρησιμοποίησαν αρκετοί πολιτισμοί από την προϊστορία μέχρι το Μεσαίωνα, όπως οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Πέρσες, οι Έλληνες, οι Εβραίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Ρωμαίοι και οι Άραβες.
Στην ελληνική παράδοση το άλογο γενικά κατέχει ιδιαίτερη θέση. Η αγάπη των Ελλήνων για τα άλογα διαφαίνεται ακόμη και από τους μυθικούς χρόνους.
Ο Πήγασος και ο Βουκεφάλας
Πολλοί αρχαίοι ημίθεοι και βασιλιάδες διέπρεψαν με τα ονομαστά άλογά τους, όπως ο Ηρακλής, ο Περσέας με τον περίφημο φτερωτό Πήγασο, αλλά και ο Μέγας Αλέξανδρος με τον ονομαστό «Βουκεφάλα» που τον μετέφερε μέχρι την Ινδία. Οι αρχαίοι Έλληνες γλύπτες άρχισαν πρώτοι να παρουσιάζουν τη τέλεια τέχνη τους, σμιλεύοντας σε μάρμαρο τέλεια άλογα στολίζοντας τους καλύτερους ναούς τους, όπως τον Παρθενώνα, και ιερούς χώρους όπως την Ελευσίνα. Σήμερα ακόμη, οι ωραιότεροι ανδριάντες θεωρούνται εκείνοι των έφιππων που στολίζουν τις κυριότερες πλατείες των πόλεων.
Η Αιγύπτια θεά «Μπαστ»
Τα άλλα κατοικίδια ζώα που ζούσαν μέσα στα σπίτια από τα πολύ αρχαία χρόνια ήταν οι γάτες. Οι γάτες συντροφεύουν τους ανθρώπους ως κατοικίδια ζώα από την εποχή της αρχαίας Αιγύπτου. Οι Αιγύπτιοι της εποχής εκείνης, λάτρευαν τη γάτα ως θεά του σπιτιού. Οι κατοικίδιες γάτες προστάτευαν τους αγρούς και τις οικίες από μολύνσεις που προκαλούσαν διάφορα βλαβερά ζώα, όπως τα ποντίκια. Πιθανότατα οι πρώτες εξημερωμένες γάτες είχαν σώσει τους Αιγυπτίους από μολύνσεις εξαιτίας της παρουσίας τρωκτικών και ως εκ τούτου λάτρευαν τη θεά-γάτα Μπαστ (Bast) ως προστάτιδα. Η Μπαστ ήταν κόρη του θεού ήλιου Ρα και διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία. Οι Αιγύπτιοι όταν πέθαινε η γάτα τους συχνά ξύριζαν τα φρύδια τους σε ένδειξη πένθους. Από τους Φοίνικες οι γάτες πέρασαν και στον Ελλαδικό και Αιγιακό χώρο. Ήδη από τον 5ο π.Χ. αιώνα εμφανίζονται γάτες σε διακοσμήσεις αρχαίων Ελληνικών αγγείων.
Φιλοζωία στην Β. Ευρώπη
Η φιλοζωία στον αστικό Ευρωπαϊκό χώρο, εμφανίζει μεγάλη εξάπλωση αρχές του 20ου αιώνα με πρωταγωνιστές τους Βρετανούς. Στη Μ. Βρετανία τα σκυλιά, ως ζώα συντροφιάς είναι εκείνα που απολαμβάνουν, περισσότερο από όλα τα άλλα, την αγάπη και τη προστασία των Βρετανών. Ενδεικτικό της έγνοιας τους αυτής για τη προστασία των ζώων, είναι και η ανακοίνωση της Βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, τον Αύγουστο του 2018: «Απαγορεύουμε τις πωλήσεις κουταβιών και γατιών στην Αγγλία με σκοπό την βελτίωση των προτύπων καλής διαβίωσης των ζώων» αναφέρει. «Είμαι αποφασισμένη να διασφαλίσουμε, ότι οι εκτροφείς είναι υπόλογοι και τα pet shop δεν πρέπει πλέον να επωφελούνται από αυτό το εμπόριο». που πουλούν μικρά ζώα συντροφιάς να τα έχουν σε βιτρίνες.
Ένδειξη πολιτισμού
Τις τελευταίες δύο τουλάχιστον δεκαετίες εμφανίζεται μια τάση αύξησης της έκφρασης φιλοζωικών συναισθημάτων και στη χώρα μας, και κυρίως όσον αφορά τα σκυλιά συντροφιάς. Πολύ συχνά συναντούμε συμπολίτες μας να έχουν βγάλει βόλτα τα μικρά κατοικίδιά τους. Αυτό σίγουρα δεν συνέβαινε με την ίδια συχνότητα τα παλιότερα χρόνια. Εκείνοι που σχετίζονται περισσότερο με τις νέες αυτές συνήθειες, είναι τα νέα παιδιά, που όμως αυτές παρατηρούνται εξ ίσου και σε μεγαλύτερους στην ηλικία. Οι συνήθειες αυτές, κρίνονται ιδιαίτερα θετικές και επαινετές. Θεωρούμε πως υποδηλώνουν ιδιαίτερη ευαισθησία και ότι συγχρόνως βελτιώνουν την ποιότητα ζωής στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο. Οι πολίτες που επιδεικνύουν φροντίδα και έγνοια για τα ζώα σκέφτονται και λειτουργούν με περισσότερη ανθρωπιά και ως προς το υπόλοιπο ανθρώπινο κοινωνικό σύνολο.
Φιλοζωία και κοινωνικά αντανακλαστικά
Το φαινόμενο λοιπόν αυτό, αν ειδωθεί υπό το πρίσμα μιας κοινωνικο-ψυχολογικής οπτικής, μας φανερώνει πως η κοινωνία μας βελτιώνει και αναβαθμίζει συνεχώς τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά. Εκτιμούμε πως οι Έλληνες πολίτες, και αυτό αποδεικνύεται και με αυτές τις διαπιστώσεις, είμαστε στο σωστό δρόμο για τη κατάκτηση ενός καλύτερου επίπεδου κοινωνικής συμπεριφοράς στην πολιτισμική μας πορεία. Μπορεί οι ευαισθησίες μας σαν άτομα και προσωπικότητες να βρίσκονται σε ανώτερο επίπεδο από εκείνες των Βορειοευρωπαίων, που όμως αυτές πολλές φορές, δεν συνάδουν με τα ανάλογα κοινωνικά μας αντανακλαστικά.
Κόντρα στα ένστικτα
Τα κοινωνικά αυτά αντανακλαστικά σχετίζονται περισσότερο με συλλογικές συμπεριφορές που προκύπτουν ως αποτελέσματα μιας καλά δομημένης διαδικασίας μάθησης και παιδείας. Οι συμπεριφορές αυτές, δηλαδή της ουσιαστικής έκφρασης φιλοζωικών συναισθημάτων του πληθυσμού, είναι επίκτητες και θεωρούνται πως σχετίζονται με την δόμηση του συλλογικού συνειδητού που επιτελείται μέσω της μάθησης στη νηπιακή και την πρώιμη παιδική ηλικία. Είναι δηλαδή συμπεριφορές που λειτουργούν κόντρα στα ένστικτα. Οφείλονται σε πρωταρχικά νοητικά και συναισθηματικά σχήματα που ενώ αποτελούν οντολογικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ύπαρξης, για να ενσωματωθούν στον ανθρώπινο ψυχισμό, θα πρέπει να τύχουν ειδικών εκπαιδευτικών διαδικασιών. Εκτιμούμε πως σήμερα πια και στη χώρα μας, γίνεται σημαντική προσπάθεια να εφαρμοστούν οι ειδικές αυτές εκπαιδευτικές διαδικασίες, και μάλιστα από τα πρώτα στάδια της εφαρμοζόμενης προσχολικής και σχολικής μάθησης. Είθε στις επόμενες δεκαετίες να προκύψουν και άλλα εντυπωσιακά τέτοια αποτελέσματα προς όφελος του κοινωνικού μας χώρου!
