Το Αγγλικό δημοψήφισμα είναι μπροστά μας και μέλλει να γίνει η μεγάλη στιγμή που θα κρίνει την τύχη των περισσότερων ευρωπαίων πολιτών. Άσχετα από τις δημοσκοπήσεις, κανείς δεν ξέρει τι θα αποφασίσουν οι Βρετανοί, οι οποίοι πάντως φαίνεται ότι έχουν καταλάβει πολύ περισσότερα πράγματα από ό,τι εμείς, για το τι σημαίνει για τους λαούς σήμερα η Ευρώπη και ποια περιθώρια τους αφήνει για ανεξαρτησία, ισοτιμία και αξιοπρέπεια.
Πάνε χρόνια πολλά από τότε που άρχισα να ασχολούμαι με την Ευρώπη και το Ευρωπαϊκό «όραμα». Σ’ αυτό συνετέλεσε και μια τυχαία συγκυρία, όταν το 2002 ανακάλυψα την ύπαρξη του σημαντικού εκείνου Ευρωπαίου Καλλέργη, ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος της μεγάλης ιδέας για την Ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Ελάχιστοι έχουν ακούσει για το Richard Coudenhove – Kalergi. Ήταν εκείνος ο πραγματικός πρωτοπόρος της ιδέας τα Ευρώπης αφού ήδη από το 1923 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Πανευρώπη» στη Γερμανική γλώσσα. Η «Πανευρώπη» δεν ήταν μόνο ένα βιβλίο αλλά και μια ολάκερη κίνηση με έδρα τη Βιέννη. Ο ελληνικότατος τίτλος ήδη έλεγε πολλά. Ο Kalergi, ο οποίος είχε γνώση της αρχαίας ελληνικής εννοούσε βέβαια «Οι πάντες στην μια Ευρώπη», τίτλος ευρηματικός και μονολεκτικός. Το βιβλίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα το 1927. Να τι περίπου πρέσβευε τότε ο Kalergi:
«Ο Ευρωπαϊκός πατριωτισμός πρέπει να διαδίδεται σαν επιστέγασμα του εθνικού αισθήματος. Το σύνταγμα της Ενωμένης Ευρώπης θα πρέπει ν’ αναγνωρίσει την ισότητα των δικαιωμάτων μεταξύ μικρών και μεγάλων χωρών. Δεν πρέπει με κανένα τρόπο και με καμία διάταξη, το ένα κράτος να μπορεί να κυριαρχήσει επί του άλλου».
Ο Kalergi με γοήτευσε με τις ιδέες του. Έγραψα τη βιογραφία του (το 2002) και εξέδωσα μια φωτοτυπική επανέκδοση της ελληνικής μετάφρασης της «Πανευρώπης» με εισαγωγικά σχόλια του Νότη Μαριά, καθηγητή τότε του Πανεπιστημίου Κρήτης γα Ευρωπαϊκά θέματα (Πανευρώπη, εκδόσεις «Περί Τεχνών», Πάτρα 2004).
Ο Kalergi με συνεπήρε διότι μιλούσε αλλιώς. Περιόδευε στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μιλώντας για ισότιμους πολίτες – μέλη της Ευρώπης. Επικοινωνούσε με πολλούς Ευρωπαίους πολιτικούς (συμπεριλαμβανομένου του Ελευθέριου Βενιζέλου) εξηγώντας και προωθώντας τις ιδέες του. Έλεγε πως οι νέοι κυρίως θα πρέπει να το θελήσουν για να υπάρξει η πολυπόθητη «Πανευρώπη», η Ενωμένη Ευρώπη. Το κυριότερο, πρέσβευε την κατ’ ευθείαν πολιτική ένωση της Ευρώπης και όχι την οικονομική.
Μακάρι να γινόταν έτσι, μακάρι να προηγούνταν μια ένωση πολιτική, αλλά όπως ξέρομε έγινε το αντίθετο, προηγήθηκε μια ένωση οικονομική. Τα αποτελέσματα τα βλέπομε ήδη, στις οθόνες των τηλεοράσεων. Οικονομικά συγκροτήματα και τραπεζικοί γίγαντες ελέγχουν τις ζωές και τις τύχες εκατομμυρίων άτυχων ευρωπαίων πολιτών από τα πλήκτρα των υπολογιστών τους, μοιράζοντάς τους κινητά αφής και φορητά τάμπλετ, όπως περίπου άλλοτε κάποιοι θάμπωναν τους ιθαγενείς με καθρεφτάκια, αρπάζοντας όμως εν τω μεταξύ τον πλούτο τους, την ενέργεια, τους πόρους, τα νερά, τον πολιτισμό τους.
Υπάρχει και η αντίθετη άποψη την οποία σέβομαι μεν αλλά δεν μπορώ να την αποδεχτώ. Είναι η άποψη εκείνων που θεωρούν το λαό μας ανίκανο για αυτονομία και αυτενέργεια, ανίκανο δηλαδή να κατευθύνει τις τύχες του χωρίς τον ευρωπαϊκό βούρδουλα. Λυπούμαι, αλλά αυτό δεν μπορώ να το ασπαστώ όπως δεν μπορεί να το ασπαστεί όποιος έχει συνείδηση της χώρας αυτής ως έθνους, ως γλώσσας και ως πολιτισμικής οντότητας.
Σήμερα, καθώς η Ευρώπη παραπαίει ανάμεσα σε μεγιστάνες του πλούτου και σε τραπεζικούς γίγαντες έχοντας χάσει όλα πια τα ηθικά της ερείσματα, ελάχιστα ενδιαφέρεται πια γι’ αυτούς για τους οποίους υποτίθεται ότι ιδρύθηκε, τους Ευρωπαίους πολίτες.
Αναπολώ τις ιδέες, το πάθος και τον ενθουσιασμό του Richard Coudenhove – Kalergi και άθελά μου έρχεται στο νου το ερώτημα που γεννά το αυριανό κρίσιμο Αγγλικό δημοψήφισμα: Ευρώπη, γιατί χλώμιασες; Τι προσπαθείς άραγε να μας κρύψεις;
ΥΓ. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να παραλάβει δωρεάν από μένα ένα αντίγραφο της μονογραφίας που τύπωσα το 2002 για τον R. C. Kalergi. (alexis99@otenet.gr)
*Ο Μανόλης Καλλέργης είναι γιατρός
