Μνήμες από την ιστορία της Μικρά Ασίας, από τα ρωμαϊκά χρόνια, τον αποικισμό μέχρι και την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όπου ενάμιση εκατομμύριο άνθρωποι ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους και βίωσαν την προσφυγιά με σκληρό τρόπο, «ζωντανεύουν» στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο μέσα από μια έκθεση φωτογραφίας.
Πλούσιο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες, που σε κάποιους ξυπνούν μνήμες του παρελθόντος, ενώ για τους νεότερους αποτελούν ένα βασικό εργαλείο γνώσης και πληροφόρησης για το κύμα της προσφυγιάς, που αποτέλεσε το μεγαλύτερο γεγονός της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Ένα γεγονός, που όπως λένε οι μελετητές, δεν έχει διαδοθεί, όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα ειδικότερα οι νέοι να μην γνωρίζουν σε πολλές περιπτώσεις ούτε την ιστορία, ούτε το ρόλο που αυτή διαδραμάτισε.
Μέσα από μια εκδήλωση μνήμης, που πραγματοποιήθηκε χθες στο Σπίτι του Πολιτισμού, οι διοργανωτές οι ομιλητές, επιστήμονες, μελετητές, φιλόλογοι και πρόσφυγες μίλησαν για την ιστορία της Μικράς Ασίας, το ρόλο που αυτή έπαιξε στη δημιουργία της νεότερης Ελλάδας, ενώ ακολούθησαν τα εγκαίνια της έκθεσης.
Μια έκθεση που αναφέρεται στην ένταξη των προσφύγων στην τοπική κοινωνία της Αττικής και της Κρήτης, στις δυσκολίες που συνάντησαν κατά την εγκατάστασή τους στον ελλαδικό χώρο.
Στην εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή και στα εγκαίνια της έκθεσης, που διοργανώνεται από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία και το Δήμο Ρεθύμνης σε συνεργασία με το Σύλλογο Ρεθυμνίων Μικρασιατών και το Σύλλογο Ρεθυμνίων Μικρασιατών «Ιωνία» παραβρέθηκαν ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής, ο γενικός γραμματέας της Βουλής, αρχές φορείς αλλά και πολίτες.
Σε δηλώσεις του ο κ. Παύλος Σούρλας, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών και γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων αναφέρθηκε στην ανάγκη επαναφοράς της ιστορικής μας μνήμης για το ρόλο της Μικράς Ασίας και μεταξύ άλλων τόνισε: «Είναι μια έκθεση, που είχε ξεκινήσει από την Αθήνα και την φέραμε στο Ρέθυμνο, που είναι μια εξαιρετικά φιλόξενη πόλη. Αυτή η έκθεση είναι για τους πρόσφυγες, για την ενσωμάτωση των προσφύγων του 1922. Αυτό ήταν ένα από τα πιο τραγικά γεγονότα της νεότερης ιστορίας μας και ξεριζώθηκαν γενιές ολόκληρες από την Μικρά Ασία και ήρθαν με την ανταλλαγή πληθυσμών στην Ελλάδα. Το θέμα της έκθεσης είναι οι δυσκολίες που συνάντησαν οι πρόσφυγες στο να ενσωματωθούν και η ένταξή τους στην κοινωνία της Ελλάδας. Η Κρήτη είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, γιατί και πολλούς πρόσφυγες δέχτηκε και ιδιαίτερη σχέση είχε με τον ελλαδικό κορμό και με ένα σημαντικό κομμάτι και της οθωμανικής αυτοκρατορίας προηγουμένως. Το μήνυμα είναι να ξαναθυμηθούμε αυτούς τους ανθρώπους, να τους επαναφέρουμε στην μνήμη μας και να ξανατονώσουμε και μέσα μας τα συναισθήματα ευγνωμοσύνης σε αυτή την γενιά και να ξανασκεφτούμε μετά από τόσα χρόνια σχεδόν 90 και πλέον ότι σε πολύ δύσκολες συνθήκες -μιλάμε σήμερα για κρίση- αλλά εκείνες οι δυσκολίες ήταν πολύ μεγαλύτερες -πως καταφέραμε και το ξεπεράσαμε. Είναι ο μεγαλύτερος άθλος της Ελλάδας η ενσωμάτωση των ανθρώπων αυτών στον ελλαδικό κορμό».
Από την πλευρά του ο Θάνος Παπαϊωάννου, γενικός γραμματέας της Βουλής τόνισε: «Η έκθεση αυτή, αναφέρεται σε μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της νεότερης ιστορίας, την μικρασιατική καταστροφή. Το να θυμόμαστε τις μελανές και τις λαμπρές στιγμές της ιστορίας και το πόσο κοντά απέχουν μεταξύ τους και το πόσο λεπτή είναι η διαφορά να βρεθείς από την κόλαση στον παράδεισο και από τον παράδεισο στην κόλαση, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο, σε μια εποχή, όπως αυτή που βρισκόμαστε κοντά στην κόλαση. Ας πάρουμε διδάγματα από το παρελθόν, κυρίως για την ανάγκη ενότητας, για την ανάγκη αλληλεγγύης μεταξύ των Ελλήνων και ρεαλισμού έναντι της Ευρώπης, ούτως ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε».
Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι και τις 27 Δεκεμβρίου, ενώ για τα παιδιά που θα την επισκεφτούν θα υπάρχει ειδικός μουσειολόγος, που θα εξηγεί το υλικό που φιλοξενεί η έκθεση. Η κ. Καλλιόπη Τζωρτζάτου, επιμελήτρια της έκθεσης στο Ίδρυμα της Βουλής ανέφερε: «Πάρα πολύ υλικό έχει δοθεί από τους Συλλόγους Μικρασιατών και από μελετητές, που έχουν γράψει συγγράμματα για τους πρόσφυγες που έφτασαν στην Κρήτη και είναι τιμή μας που στο Σπίτι του Πολιτισμού παρουσιάζουμε αυτή την έκθεση, ενώ θα υπάρχει ειδικό πρόγραμμα με μουσειολόγο για τα παιδιά και τα σχολεία για να μπορέσουν να γνωρίσουν την ιστορία».
Ο κ. Παρασκευάς Παναγιώτης, σχολικός σύμβουλος και ένας εκ των ομιλητών στην εκδήλωση, αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα της ιστορικής στιγμής της προσφυγιάς της Μικράς Ασίας υποστηρίζοντας μεταξύ άλλων σε δηλώσεις του: «Η προσπάθεια αυτή επιχειρεί να αναδείξει την Μικρά Ασία από την αρχαιότητα και τα ρωμαϊκά χρόνια ως τη μικρασιατική καταστροφή. Αγκαλιάζει πάνω από 3.000 και πλέον χρόνια της ιστορίας. Θέλουμε να αναδειχτεί η Μικρά Ασία ανά τους αιώνες. Υπάρχουν πλήθος φωτογραφιών και δεδομένων που αποτυπώνουν με σαφήνεια τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς στο Ρέθυμνο. Το μισό Ρέθυμνο είναι προσφυγικό, η παλιά πόλη είναι προσφυγική. Διαχρονικά ο πρόσφυγας είναι ένα τραγικό πρόσωπο, ένα ιστορικό θύμα διάφορων εποχών, όμως πουθενά αλλού δεν ξεριζώθηκε 1,5 εκ. κόσμος γυμνός και ταλαιπωρημένος, να έρθει να βρει καταφύγιο στην Ελλάδα. Είναι η πρώτη φορά που έγινε στην ιστορία και ακολούθησαν μετέπειτα άλλες. Η ελληνική ιστορία εγκαινιάζει το μεγάλο ζήτημα της προσφυγιάς σε τέτοια κλίμακα».
Βαθιά συγκινημένος ο κ. Παρασκευάς Συριανόγλου, με θλίψη παρατηρεί πως η ιστορία της Μικράς Ασίας δεν είναι γνωστή και τα παιδιά αγνοούν ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας: «Για εμάς είναι το σοβαρότερο που γίνεται μέχρι σήμερα όσον αφορά της ιστορία της Μικρά Ασίας, που δυστυχώς έχει κουκουλωθεί στις σκόνες των αρχείων. Οι νεότεροι πρέπει να ψάξουν, να διαβάσουν τι πρόσφερε η Μικρά Ασία, αυτό το χωνευτήρι των λαών και των πολιτισμών, η καρδιά του ελληνισμού. Εγώ μεγάλωσα σε μια μικρή αυλίτσα ανάμεσα σε Μικρασιάτες. Τα βιώματά μου είναι καθαρά μικρασιατικά. Καμαρώνω που είμαι Κρητικός αλλά καυχιέμαι που οι ρίζες μου είναι στην Μικρασία».
Εκ μέρους των διοργανωτών ο κ. Μανόλης Χαντζηκωνσταντίνου, πρόεδρος του Συλλόγου Ρεθυμνίων Μικρασιατών τόνισε: «Στόχος μας είναι να τιμήσουμε την μνήμη των προγόνων μας. Να αναδείξουμε το ρόλο τους στη διαμόρφωση της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Κάναμε μια ιστορική αναδρομή από τον αποικισμό μέχρι την καταστροφή της Σμύρνης και φιλοδοξούμε να κάνουμε και άλλες εκδηλώσεις για τις τέχνες, τα γράμματα και την ιστορία. Η εκδήλωση αυτή είναι μια καλή ευκαιρία για να μάθουμε τι είναι αυτό που συνέβη στα ανατολικά παράλια του Αιγαίου».
