Η Κρύα Βρύση είναι πολύ τυχερή τα τελευταία χρόνια, αφού ο Πολιτιστικός Σύλλογός της συνοδεύει την έναρξη κάθε καινούργιου χρόνου με ένα εντυπωσιακό και ασυνήθιστο ημερολόγιο, που σχολιάζεται με τα καλύτερα σχόλια και γίνεται είδος συλλεκτικό. Φέτος το ημερολόγιο ξεπερνά κάθε όριο. Είναι βιβλίο 110 σελίδων, με τίτλο: Στις γειτονιές του χωριού μας.
Ο δημιουργός του είναι τόσο ταπεινός, ώστε δεν φαίνεται πουθενά το όνομά του. Εγώ όχι μόνο θα αποκαλύψω το όνομά του, παρά το ότι προσκρούω στη μετριοφροσύνη του, αλλά και θα προσπαθήσω να δείξω στις επόμενες γραμμές ότι το σχετικό βιβλίο είναι και πρωτότυπο, αλλά και μπορεί να χρησιμεύσει ως πρότυπο. Ο γνωστός φιλόλογος Γιώργης Μαυροτσουπάκης είναι ο δημιουργός του. Χρειάστηκε έρευνα πρωτογενής για να ανακαλύψει πτυχές της ιστορίας και της τοπογραφίας του χωριού άγνωστες ακόμη και σε ηλικιωμένους του χωριού, παρά το ότι μια ομάδα Κρυοβρυσανών, μαζί και εκείνος, τυπώσανε το 2013 βιβλίο 640 σελίδων για το χωριό μας και τους ανθρώπους του…. θα μπορούσε κάποιος να σκεφθεί ότι το θέμα εξαντλήθηκε. Όμως το συναίσθημα, η φαντασία, η μνήμη και η παρατηρητικότητα τον οδήγησαν σε ένα θαυμάσιο αποτέλεσμα σχετικά με τους δύο οικισμούς του χωριού. Για τον νέο οικισμό (Νέα Κρύα Βρύση ή Κάτω Χώρι) που χτίστηκε το 1948 από το τότε υπουργείο Ανοικοδομήσεως, τα πράγματα είναι απλούστερα, επειδή ο οικισμός είναι χτισμένος με σχέδιο αρχιτεκτονικό, κατασκευασμένο σε γραφείο, μακριά από τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του αγροτικού σπιτιού. Εκεί ο συγγραφέας περιορίζεται στους ιδιοκτήτες ή σε όσους κατοίκησαν στους πυρήνες -τυποποιημένα σπίτια, στα τοπωνύμια της περιοχής και στο «Εργοστάσιο» (ελαιουργείο) που είναι η διάδοχη κατάσταση μετά τις φάμπρικες του παλιού χωριού. Επίσης για το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, όπου για πολλά χρόνια τα πολλά τότε παιδιά του χωριού έμαθαν τα πρώτα γράμματα, με τους αξέχαστους ήρωες-δασκάλους τους.
Σε τελείως άλλους άξονες κινείται η περιήγηση στις γειτονιές του παλιού οικισμού. Εκεί εντοπίζομε παρατηρήσεις κοινωνιολογικές (πατριαρχική οικογένεια, γειτονιά με βάση το σόι και την στενή συγγένεια), λαογραφικές, λαϊκή αρχιτεκτονική, γιορτές, πανηγύρια, διασκέδαση της μονοτονίας της ζωής, ονοματολογικές (προέλευση ονομάτων και παρωνυμίων), εργασιακές (όπως το εργασιακό πανηγύρι του αλωνίσματος), κυρίως όμως ανθρωπολογικές (κάτοικοι κάθε γειτονιάς και καθενός σπιτιού, μονολεκτικοί ή ολιγολεκτικοί χαρακτηρισμοί ανδρών, γυναικών και παιδιών που άφησαν το στίγμα τους στα σπίτια, στις γειτονιές, στο χωριό, στην ευρύτερη περιοχή ή στο εξωτερικό. Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες τεκμηριώνουν το κείμενο.
Αν το ζητούμενο για κάθε χωριό είναι η διατήρησή του και η αντιμετώπιση της ολιγανθρωπίας, το ξαναζωντάνεμα των παλαιότερων που έκαμε ο Γ. Μαυροτσουπάκης στο ημερολόγιο του 2017 για την Κρύα Βρύση είναι πολύ καλή μέθοδος για να συνδεθούν οι νεότεροι με το χωριό και τις ρίζες των προγόνων τους. Είναι μάθημα πατριδογνωσίας.
Για τον λόγο αυτό υποστηρίζω ότι η εργασία αυτή μπορεί να χρησιμεύσει ως πρότυπο για ανάλογες εργασίες για τα συνεχώς φθίνοντα χωριά μας, στα οποία δημιουργήθηκε ο νεοελληνικός πολιτισμός, επίτευγμα πνευματικό, συναισθηματικό, υπόβαθρο ζωής.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος
