Είναι γνωστό στην τοπική κοινωνία και καταγραμμένο σε έγγραφα και βιβλία ότι, η συμμετοχή και η συμβολή κατοίκων του χωριού Άγιος Ιωάννης Αμαρίου στους κατά καιρούς αγώνες για τη λευτεριά της πατρίδας μας, ήτανε δυναμική και ουσιαστική. Δυστυχώς αρκετοί απ’ αυτούς αφήκανε την τελευταία τους πνοή στα πεδία των μαχών, ποτίσανε με το τίμιο αίμα τους τα πάτρια εδάφη, για τους οποίους όλοι οι απόγονοι πρέπει να νιώθομε υπερήφανοι.
Ελάχιστος φόρος μνήμης και τιμής αποδόθηκε από τους Αϊγιαννιώτες, με την ανέγερση σχετικού μνημείου, για να τιμήσουνε τους νεκρούς τους, κατά τους διαφόρους εθνικούς αγώνες και η καταγραφή των ονομάτων τους στο Ηρώο Πεσόντων Αϊγιαννιωτών. Τα αποκαλυπτήρια αυτού του Ηρώου των πεσόντων γίνανε, στις 20 Αυγούστου του έτους 1995, με τις πρέπουσες τιμές.
Στη μαρμάρινη στήλη του Ηρώου αναφέρονται τα ονόματα:
1920 – 1922
Μπριλλάκης Αντώνιος του Γεωργ.
Καπαρός Αγησίλαος του Τίτο
1940 – 1941
Παραδεισανός Ελευθέριος του Παντ.
Ζωιδάκης Λεωνίδας του Ανδρ.
Καλογεράκης Ιωάννης του Μιχ.
1944 – 1949
Ζαχαριουδάκης Αριστείδης του Ιωαν.
Εθνική Αντίσταση
Ζωϊδάκης Αντώνιος του Ανδρ.
Παραδεισανός Στέφανος του Γεωργ.
Παραδεισανού Καλλιόπη του Στεφ.
Δανδουλάκη Ευαγγελία του Μιχ.
Μαγαριτσανού Γεωργία του Κων.
Πολύ συνοπτικά λίγα στοιχεία για τον καθένα:
Ο Αγησίλαος Τιτ. Καπαρός, γεννήθηκε περί το έτος 1898 και σκοτώθηκε στο Περγάζιο Ανδριανούπολης στις 3-6-1919, κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Μ. Ασία, σε ηλικία 21 ετών.
Ο Αντώνιος Γεωργ. Μπριλλάκης, γεννήθηκε στις 3-5-1901 και σκοτώθηκε στις 22-4-1921, κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Μ. Ασία, σε ηλικία 20 ετών.
Ο Ελευθέριος Παντ. Παραδεισανός, γεννήθηκε στις 5-4-1919 και ενώ υπηρετούσε ως στρατιώτης στο 29ο Σ.Π., σκοτώθηκε στο Πόγραδετς της Αλβανίας στις 9-12-1940, σε ηλικία 21 ετών.
Ο Λεωνίδας Ανδρ. Ζωιδάκης, γεννήθηκε στις 21-7-1916 και ενώ υπηρετούσε ως στρατιώτης στο 44ο Σ.Π., σκοτώθηκε στην Τρεμπεσίνα της Αλβανίας στις 13-2-1941, σε ηλικία 25 ετών.
Ο Ιωάννης Μιχ. Καλογεράκης, γεννήθηκε στις 29-3-1906 και κατατάχτηκε στην Ελληνική Χωροφυλακή σε ηλικία 18 ετών. Αποτάχτηκε από το Σώμα της Χωροφυλακής το έτος 1935 με το κίνημα του Βενιζέλου και επανήλθε με την κήρυξη του Γερμανοϊταλικού πολέμου. Λόγω των κακουχιών του πολέμου πέθανε ως εν ενεργεία Χωροφύλακας στην Χαλκίδα στις 14-4-1941 σε ηλικία 35 ετών.
Οι: Στέφανος Γεωργ. Παραδεισανός (γεν. 1879), Καλλιόπη Στεφ. Παραδεισανού-Παπαδογιάννη (γεν. 1883) και Ευαγγελία Μιχ. Δανδουλάκη-Παπαδογιάννη (γεν. 1892), γεννηθήκανε στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου, συλληφθήκανε από τους Γερμανούς, στις 14 Ιουλίου 1943, φυλακιστήκανε και καταδικαστήκανε δίς (δυο φορές) εις θάνατο και τον Νοέμβριο 1943, μεταφερόμενοι με προορισμό την πυρά τους στους φούρνους του MAUTHAUSEN της Αυστρίας, πνιγήκανε στο Κρητικό πέλαγος ύστερα από τον τορπιλισμό του πλοίου που τους μετέφερε.
Ο Αντώνιος Ανδρ. Ζωιδάκης, γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου, το έτος 1910, υπήρξε αντάρτης, ένας εκ των έντεκα (11) Ελλήνων πρωταγωνιστών της απαγωγής του Γερμανού Στρατηγού Κράιπε και σκοτώθηκε στις 7 Αυγούστου 1944, έξω από το χωριό Αρμένοι Ρεθύμνου, σε συμπλοκή με Γερμανούς.
Η Γεωργία Κων. Μαγαριτσανού, γεννήθηκε το έτος 1918 και σκοτώθηκε στις 4-12-1944 στον Πειραιά κατά τα Δεκεμβριανά γεγονότα, σε ηλικία 26 ετών.
Ο Αριστείδης Ιωαν. Ζαχαριουδάκης, γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου, στις 21-7-1922 και σκοτώθηκε στο όρος Βίτσι, στις 11 Αυγούστου 1949, σε μάχη μεταξύ ανταρτικοπολιτικών ομάδων.
Δεν θα μπορούσα να μην συμπεριλάβω αν και δεν καταγράφεται στη στήλη του Μνημείου;, τον ήρωα της επανάστασης του 1821 Καπετάν Μητροφάνη, ο οποίος γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη το έτος 1798 και σκοτώθηκε από τους Τούρκους Γενίτσαρους πλησίον της Ιεράς Μονής Ασωμάτων το έτος 1829, σε ηλικία 31 ετών.
Πηγές:
- Σταύρος Ε. Φωτάκης. Το χωριό μου Άγιος Ιωάννης …Ρέθυμνο 2006, σελ. 75-76
- Σταύρος Ε. Φωτάκης. Στη βορεινάδα μιας κορφής …Ρέθυμνο 2015, σελ. 123-125
* Ο Σταύρος Φωτάκης είναι στρατηγός ε.α, συγγραφέας, στιχουργός
