Της Μαίρης Παπανδρέου*
Με κατάνυξη και βαθειά συγκίνηση, εορτάστηκαν την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου 2013 τα 100 χρόνια της Ενσωμάτωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, από την Αδελφότητα Κρητών Ρόδου «Ο Ψηλορείτης», υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Χωρικού Αντιπεριφερειάρχη Δωδεκανήσου Φώτη Χατζηδιάκου, και σε συνεργασία με το Ίδρυμα «Ελευθέριος Βενιζέλος». Η Δοξολογία με την παρουσία των Αρχών Δωδεκανήσου πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού Ρόδου, κατά τη διάρκεια της οποίας μέλη της χορευτικής ομάδας «οι Σταυραετοί», με παραδοσιακή στολή, κρατούσαν την Ελληνική σημαία, με τον χρυσό σταυρό στο κοντάρι.
Ο Πρόεδρος του «Ψηλορείτη» και λογοτέχνης, Γιάννης Νιωτάκης μίλησε από καρδιάς: Αναφέρθηκε στις πολλές επαναστατικές εξεγέρσεις του Κρητικού λαού, και στην «γεμάτη θυσίες πορεία του λαού της Κρήτης, που σφραγίστηκε από τις τρεις λέξεις που σηματοδότησαν όλο του τον αγώνα: Ελευθερία, Θάνατος, Ένωση». Τόνισε και το σημαντικό ρόλο του Ελευθερίου Βενιζέλου, υπογραμμίζοντας τις ιστορικές συγκυρίες που για τον οξυδερκή παρατηρητή, επαναλαμβάνονται.
Μετά την Δοξολογία, έγινε κατάθεση στεφάνων στο βωμό της Πατρίδας, τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή εις μνήμη των πεσόντων κατά τους απελευθερωτικούς αγώνες και η ομάδα ριζίτικου τραγουδιού με στεντόρεια φωνή, έψαλλε τον Ύμνο της Κρήτης και τον Εθνικό μας Ύμνο.
Το βράδυ στο Δημοτικό Θέατρο Ρόδου, πραγματοποιήθηκε μια εξαιρετικά πρωτότυπη και όπως πάντα, εξόχως συγκινητική παρουσίαση. Μετά από σύντομο χαιρετισμό και καλωσόρισμα από την εκπρόσωπο του «Ψηλορείτη» κυρία Ελένη Γονάκη-Αρφαρά, η οποία ανέγνωσε χαιρετισμό του προέδρου του Ιδρύματος «Ελευθέριος Βενιζέλος» κ. Νικόλαου Παπαδάκη, όπου τόνιζε ότι «η Κρήτη αγωνίστηκε περισσότερο από όλους τους άλλους Έλληνες», κάνοντας ειδική αναφορά στον Ελευθέριο Βενιζέλο, και συγχάρηκε τον «Ψηλορείτη» για την πρωτοβουλία του εορτασμού.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με μουσική υπόκρουση αρχέγονων τυμπάνων, οδηγώντας τον θεατή στα βάθη του χρόνου – στο λυκόφως του Μεγάλου Πολιτισμού που μας έδωσε η Κρήτη, ενώ στην γιγαντο-οθόνη, οι εικόνες και ο υποβλητικός φωτισμός, κάποιες στιγμές έντονα παρέπεμπαν σε αρχαία τραγωδία, ανέβαζαν τους θεατές στο ανώτερο συναισθηματικό επίπεδο. Οι Κρητικοί του «Ψηλορείτη», βρήκαν τη μυστική ατραπό, πως για να φτάσεις στο ανώτερο πνευματικό επίπεδο, πρέπει πρώτα να περάσεις από το ανώτερο συναισθηματικό.
Ιστορία-Φιλοσοφία-Πολιτισμός, εκφράστηκαν με τον μεστό λόγο, την εξαιρετική υπόδηση των ρόλων, τις αφηγήσεις, τις αυθεντικές εικόνες, την εξαίσια μουσική επένδυση, την χορευτική ομάδα των «Σταυραετών», Τέχνη-Δυναμισμό-Συναίσθημα και Ιστορία. Όλη η εκδήλωση απέδειξε ότι η Κρήτη ολόκληρη έγινε δάκρυα, που γέννησαν Αγώνες κι Ελπίδα κι ανάγκασαν την Ευρώπη να στρέψει το βλέμμα της στη Θεία Λάμψη της Κρητικής Ψυχής. Παρακολουθώντας τα συγκλονιστικά δρώμενα, έρχονται στο νου τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη, που έλεγε πως «οι λέξεις» του φαίνονται «στενές» για να εκφράσει ό,τι αισθάνεται και θα ήθελε να είναι μουσικός για να μπορεί να δώσει με ακρίβεια όλες τις αποχρώσεις των αισθημάτων του. Ακόμη εντονότερα αισθάνεται την αδυναμία έκφρασης, ο θεατής, παρακολουθώντας την εκδήλωση, επειδή οι Κρητικοί της Ρόδου έχουν έναν μοναδικό δυναμισμό και δημιουργούν εντονότατα αισθήματα και υψηλές σκέψεις, καθώς το εσωτερικό τους ανάστημα, ξεπερνά κάθε εξωτερική αναλογία. Βιώνουν και εκφράζουν με χίλιους τρόπους στη Θεατρική τους Ομάδα, πως οι Κρητικοί κάνουν πράξη τα πιστεύω του Καζαντζάκη: «…Να ενεργείς σαν να μην υπήρχε θάνατος και να ενεργείς έχοντας στο νου σου κάθε στιγμή το θάνατο, είναι, ίσως, ένα…» (Αλέξης Ζορμπάς).
Στην εκδήλωση, ο θεατής γίνεται μόνον μάτια, απ’ όπου φτάνουν στην καρδιά τα λόγια και οι ερμηνείες των Κρητικών μας Ηθο-ποιών, με την απαράμιλλη υποκριτική της Τέχνης του Λόγου, συνυφασμένα με βαθυστόχαστα νοήματα που υπογραμμίζονται από τρέμουλο στη φωνή και στο χέρι, ωθώντας τον παριστάμενο να κάνει τους εύλογους συνειρμούς: «Ζητείτε και δοθήσετε, κρούετε και ανοιγήσετε…» Πατρίδα και Θρησκεία, έννοιες αδιαίρετες για τον Έλληνα.
Ο Αντιπεριφερειάρχης Φώτης Χατζηδιάκος, με απέριττα και μεστά σε νόημα λόγια, συνεχάρη της Αδελφότητα Κρητών Ρόδου ο «Ψηλορείτης» για το αίσθημα ευθύνης των Κρητικών οι οποίοι μετά από 700 και πλέον χρόνια σκλαβιάς, χωρίς να χάσουν γλώσσα, θρησκεία και ιδανικά, αγωνίστηκαν και κέρδισαν τη Λευτεριά και την Ενσωμάτωση, χαρακτηρίζοντας «Παράλληλους Βίους» Κρήτης και Δωδεκανήσου. Τόνισε πως τώρα όσο ποτέ, πρέπει να τελέσομε με ακόμα μεγαλύτερο ζήλο το «χρέος» μας, καθώς και πάλι έχομε να συμπράξομε με τις Μεγάλες Δυνάμεις. Αναφέρθηκε και στα δεινά που έπληξαν τη Ρόδο τις τελευταίες ημέρες και χαρακτήρισε την εκδήλωση και ως «ένα μνημόσυνο επίσης, για τους συνανθρώπους μας που χάθηκαν κατά την Θεομηνία της Ρόδου».
Οι Συντελεστές της Εκδήλωσης, που πιστεύεται πως είναι η πληρέστερη και πιο συγκινητική από όλες όσες πραγματοποιούνται στην Ελλάδα και στην υφήλιο για την επέτειο της Ενσωμάτωσης, είναι:
Σκηνοθεσία: Γιάννης Φλώρος, Επιμέλεια κειμένου-Θεατρική προσαρμογή: Γιάννης Νιωτάκης, Μουσική ερμηνεία: Γιώργος Παραγυιός, Σκηνική επιμέλεια: Σταμάτης Κούρος, Επιλογή μουσικής-Επιμέλεια ήχου-Συντονισμός παρουσίασης-Projector: Εμμανουήλ Σκλιβάκης, Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανταλιός.
Παρουσίαση κειμένων: Εύη Κοτανίδου–Γιάννης Νιωτάκης.
Θεατρική Ομάδα Αδελφότητας: Σούλα Αλεξάκη-Ζανεσή, Μανώλης Καλογεράκης, Μάριος Καλογεράκης, Φρόσω Κουβίδη, Νίκος Κουρουπάκης, Μερόπη Μοσχονά, Στέλιος Μοσχονάς, Αντώνης Ε. Ξεπαπαδάκης, Μαρία Παπαδάκη, Νικηφόρος Στρατήγης, Μανώλης Τσιρακάκης, Γιώργος Ψαρολογάκης.
Χορευτική Ομάδα «Οι Σταυραετοί»: Γιώργος Σακκομήτρος, Κάλλιστος Λυκοπάντης, Δημήτρης Παπασταματίου, Στράτος Παπασταματίου, Άγγελος Φουρτούνας, Ραφαήλ Χρυσοστομάκης, Νικηφόρος Παπαδάκης, Βαγγέλης Κουσκούσης, Νίκος Ζωράκης, Αποστόλης Ξεπαπαδάκης, Απόστολος Χρηστάνας.
«Ψηλορείτη» μας, σ’ ευχαριστούμε, που πάντα μας ανεβάζεις στα ύψη σου.
*Η Μαίρη Παπανδρέου είναι συγγραφέας – δημοσιογράφος