Από την 1η Ιανουαρίου 2023 θα αρχίσει η ισχύς της νέας αναθεωρημένης Κοινής Γεωργικής πολιτικής της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη μεταρρύθμιση της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ. Οι απόψεις διχάζονται και ο επόμενος δρόμος δεν είναι και ο ευκολότερος! Στα θετικά λογαριάζεται ότι τουλάχιστον το 25% των άμεσων πληρωμών στις χώρες της ΕΕ θα πρέπει να διατεθεί σε φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές. Στα αρνητικά που μάλλον καλύπτουν το σύνολο της ελληνικής γεωργίας πρέπει να εντάξουμε τη θλιβερή εξέλιξη προς τα μικρά αγροκτήματα. Για όλα τα σημεία θετικά και αρνητικά εκείνο που θα παίξεις ρόλο είναι η ορθή προετοιμασία μέχρι την υιοθέτηση του θεσμικού πακέτου που θα ισχύσει από το 2023.
Τόσο οι επαγγελματικές οργανώσεις των αγροτών στη χώρα μας, όσο και οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες (κυρίως η διαπραγματευτική ομάδα, υπό τον αρμόδιο υπουργό) πρέπει να ανασκουμπωθούν και να χαράξουν τις γραμμές που θα οδηγήσουν σε οριακές βελτιώσεις μέσα από την υιοθέτηση των νέων κανονισμών.
Υπενθυμίζουμε στα αρκετά σημειώματά μας από τον Ιούνιο του 2018, που η Κομισιόν υπέβαλε νομοθετική δέσμη με στόχο τη μεταρρύθμιση της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), λίγη ενεργοποίηση έγινε για την προστασία της αγροτικής παραγωγής, στη βάση του ότι έτσι κι αλλιώς θα είμαστε μέσα στο σύστημα και τα περίπου 2 δις ευρώ το χρόνο, είναι εξασφαλισμένα. Πρόκειται για ένα σημαντικό λάθος που έγκειται στο ότι ούτε παραγγέλθηκαν από κανένα φορέα ειδικές μελέτες τύπου δεξαμενής σκέψεως που να δίνει περιθώρια βελτίωσης στις διαπραγματεύσεις. Έτσι, οι κάθε είδους κριτικές στη νέα επιχειρούμενη πολιτική που καλύπτει το σύνολο των δράσεων του αγροτικού τομέα, «από το αγρόκτημα στο πιάτο», παραμένει ένα πεδίο, όπου δεν έχουν γίνει γνωστές ποιες βελτιώσεις θα χωρούσαν.
Στην πραγματικότητα αυτό σημείωνε ότι η νέα αγροτική πολιτική της ΕΕ είναι ευθυγραμμισμένη με εκείνους που είχαν την πρόβλεψη να προετοιμαστούν κατάλληλα.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η βιοποικιλότητα τα προϊόντα ονομασίας προελεύσεως, και συνάδει με τη νομοθεσία και τις δεσμεύσεις της ΕΕ για το περιβάλλον και το κλίμα, το ότι 10% των άμεσων ενισχύσεων θα κατευθύνεται σε μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, και τουλάχιστον το 3% του προϋπολογισμού της ΚΓΠ θα διατίθεται σε νέους αγρότες, η ψηφιοποίηση της γεωργίας, η οικολογική γεωργία και η μη χρήση δηλητηριωδών ζιζανιοκτόνων και πολλά άλλα θα μας απασχολήσουν τους μήνες που έρχονται και είναι δεδομένο ότι πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση.
Σοβαρά θα απασχολήσει το θέμα του νερού, κυρίως για τις αρδεύσεις και μάλιστα σε περιοχές απερημοποίησης, όπως αναπτύσσουμε σε προηγούμενα σημειώματά μας.
Για την εξέλιξη των τίτλων που προαναφέραμε, και προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, η Κομισιόν θα αξιολογεί κατά πόσον τα εθνικά στρατηγικά σχέδια συνάδουν με αυτές τις δεσμεύσεις, ενώ οι αγρότες θα πρέπει να ακολουθούν φιλικές προς το κλίμα και το περιβάλλον πρακτικές. Τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι τουλάχιστον το 35% του προϋπολογισμού τους για την αγροτική ανάπτυξη και τουλάχιστον το 25% των άμεσων ενισχύσεων θα κατευθύνονται σε μέτρα για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος.
Στα θετικά σημεία της οριστικοποίησης της διαπραγμάτευσης πρέπει να σημειωθεί και η σύσταση μονίμου αποθεματικού αντιμετώπισης κρίσεων με ετήσιο προϋπολογισμό 450 εκ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές), το οποίο θα στηρίζει τους αγρότες σε περιόδους που οι τιμές και οι αγορές παρουσιάζουν αστάθεια.
Μεγαλύτερη διαφάνεια και αυστηρότερη εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας αφού εξασφαλίζεται η συνεργασία μεταξύ των εθνικών επιθεωρητών εργασίας και των οργανισμών πληρωμών της ΚΓΠ, με στόχο να παρακολουθείται καλύτερα η εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας της ΕΕ στον τομέα της γεωργίας και να τιμωρούνται αυστηρότερα οι παραβάτες. Σε αυτό το σημείο σημειώνουμε ότι σε επόμενο σημείωμά μας θα αναφερθούμε διεξοδικά και στη νέα πολιτική για τη νόμιμη μεταναστευτική πολιτική και δίκαιο, που αφορούν και τον αγροτικό τομέα σε περιοχές και καλλιέργειες που λείπουν «εργάτες γης».
Τέλος, για να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τους τελικούς δικαιούχους των ενισχύσεων της ΕΕ, τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση σε ένα νέο ευρωπαϊκό μέσο δεδομένων. Αυτό θα προσφέρει τη δυνατότητα να διασταυρώνονται πληροφορίες που τηρούνται σε δημόσιες βάσεις δεδομένων, ώστε να εντοπίζονται ευκολότερα περιπτώσεις απάτης.
Έτσι το μεταβατικό καθεστώς που αποφασίσθηκε τον Ιούνιο 2020 και ίσχυσε για το 2021 και θα συνεχίσει να ισχύει για το 2022 παίρνει τέλος, αφού οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2023.
Στα επόμενα σημειώματά μας για τον αγροτικό τομέα θα ασχοληθούμε με δυο σημαντικά θέματα που αποτέλεσαν και περιπτώσεις παραγγελίας εξειδικευμένων μελετών από τη δεξαμενή σκέψης του ευρωκοινοβουλίου και αφορούν: την τροποποίηση των κανόνων για την κοινή οργάνωση αγοράς (ΚΟΑ) στη γεωργία και το στρατηγικό σχεδιασμό της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ μετά το 2022.
* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος
