Το κομματικό και πελατειακό κράτος έχει λαμπρό παρελθόν στον τόπο μας, αλλά αυτό που ζούμε σήμερα δεν έχει προηγούμενο. Εννοώ ότι η κυβέρνηση μεθοδεύει συστηματικά τον έλεγχο των θεσμών, των αρχών και των φορέων που αποτελούν πυλώνες και κύτταρα των δημοκρατικών ελευθεριών. Το πράττει, μεταξύ των άλλων, με παρεμβάσεις στην εκπαίδευση (δευτεροβάθμια και ανώτατη), στη δικαιοσύνη και στις ανεξάρτητες αρχές -πιο πρόσφατα παραδείγματα το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης και η Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Ο έλεγχος της πληροφόρησης είναι από τους στρατηγικούς στόχους της κυβέρνησης με στόχο, σε αυτή τη φάση, τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Ξεκίνησαν με την επανασύσταση της δημόσιας τηλεόρασης ως φορέα κυβερνητικής προπαγάνδας με αμαρτωλό παρελθόν· και τώρα επιδιώκουν να περιορίσουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας σε τέσσερις και να παραχωρήσουν τις άδειες σε πρόσωπα της αρεσκείας τους. Επικαλούνται προσχηματικά τη διαπλοκή, ενώ κατά βάθος προωθούν τη δική της διαπλοκή.
Το πρώτο μέτρο κάθε απολυταρχικού καθεστώτος υπήρξε και παραμένει η καταστολή της πληροφόρησης. Η (τέως) αυθεντική αριστερά εξελέγη βέβαια με την ψήφο του ελληνικού λαού, αλλά ο ολοκληρωτισμός βρίσκεται στο DNA της, γιατί μόνον έτσι μπορεί να επιβάλει το μακροπρόθεσμο οραματικό της πρόγραμμα.
Το εγχείρημα είναι προορισμένο να αποτύχει, για τρεις λόγους. Πρώτον, γιατί είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να παρακάμψουν όλα τα θεσμικά αναχώματα. Ελέγχουν οριακά το κοινοβούλιο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται αυξημένες πλειοψηφίες, και κυρίως δεν ελέγχουν το Συμβούλιο της Επικρατείας, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν. Δεύτερον, γιατί η κυβέρνηση έχει ήδη απαρνηθεί στην πράξη το αριστερό της προσωπείο, δηλαδή το κοινωνικό και οικονομικό της πρόγραμμα, και κατά συνέπεια δεν έχει τίποτα να προβάλει ως αντιστάθμισμα, ως φύλο συκής, για την επιδιωκόμενη κατάλυση των συνταγματικά κατοχυρωμένων ελευθεριών. Και τρίτον, γιατί με τέτοιες μεθοδεύσεις δύσκολα θα μακροημερεύσουν: η ιστορία αργά ή γρήγορα εκδικείται τις (κρυπτο-) απολυταρχικές κυβερνήσεις και τις γκρεμίζει από την εξουσία.
* Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
