Την Τρίτη, 22 Αυγούστου 1944, λίγες μέρες δηλαδή πριν από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη νικημένη πια Γερμανία, έγινε γύρω από το όρος Κέδρος μια φοβερή τραγωδία: με σατανικά σχεδιασμένη στρατιωτική επιχείρηση, τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής περικύκλωσαν, σχεδόν ταυτόχρονα πριν ξημερώσει, οκτώ χωριά: Γερακάρι, Γουργούθους, Καρδάκι, Βρύσες, Δρυγιές, Σμιλέ, Άνω Μέρος και Κρύα Βρύση.
Αφού ξεδιάλεξαν όσους άντρες ήθελαν (όσους είχαν προγεγραμμένους) απομάκρυναν τα γυναικόπαιδα, εκτέλεσαν με φρικιαστικούς τρόπους τους αιχμαλωτισμένους, μεταξύ αυτών και γυναίκες. Δεν αρκέστηκαν στο αίμα.
Λήστεψαν τα σπίτια και αφαίρεσαν ότι πολύτιμο υπήρχε σε τρόφιμα και οικιακό εξοπλισμό. Έπειτα, με συνεργεία κατεδάφισης έκαψαν σε μια βδομάδα περίπου τα σπίτια των οκτώ χωριών. Ούτε τις εκκλησίες, ούτε τα σχολεία, ούτε τις βρύσες σεβάστηκαν.
Οι πρώην κάτοικοι των μαρτυρικών χωριών πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς, της ανέχειας, της δυστυχίας, με κύριο καημό και έγνοια τους, τι απέγιναν οι συλληφθέντες 164 άντρες.
Σιγά – σιγά το κακό μαθεύτηκε και στην ανείπωτη δυστυχία προστέθηκε η ορφάνια των παιδιών, η χηρεία των μανάδων, η απώλεια των παιδιών για τους γονείς και των αδελφών για τις κοπέλες.
Δεν μπορεί ανθρώπινος νους να συλλάβει και να περιγράψει το μέγεθος της δυστυχίας αυτής. Μόνο όσοι την έζησαν, κάτι μπορούν να εκτιμήσουν. Όσοι δεν εβίωσαν αυτό το δράμα, παίρνουν μια ιδέα από την τηλεόραση αυτών των ημερών που δείχνει ανάλογα δράματα στη Συρία, στο Ιράκ, στην Ουκρανία, στη Γάζα, στην Αφρική.
Έτσι επιβεβαιώνεται πανηγυρικά ότι ο πόλεμος είναι η φοβερότερη ανοησία του ανθρώπινου γένους, είναι «πάντων των δεινών πατήρ».
Δεν θα χορτάσει άραγε από το αίμα τόσων αθώων είτε το 1940-1944 είτε τη δεκαετία του 90, είτε από το 2011 στην Βόρεια Αφρική και τον μουσουλμανικό κόσμο μέχρι σήμερα;
Όσοι επιζούν θυμούνται. Θυμούνται και οργανώνουν μνημόσυνα και εκδηλώσεις προς τιμήν όσων εκτελέστηκαν. Ειδικά για τα οκτώ χωριά του Κέδρους, από το 1984, το επίκεντρο των εκδηλώσεων μνήμης και τιμής εστιάζεται σε ένα χωριό-παλαιότερα σε μια από τις τέσσερις κοινότητες που απαρτίζουν τα οκτώ χωριά (Γερακάρι, Βρύσες, Άνω μέρος, Κρύα Βρύση). Φέτος ο κύκλος φτάνει στο Άνω Μέρος. Αλλά και στ’ άλλα χωριά δεν λείπουν απλές, λιτές εκδηλώσεις μνήμης και τιμής γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας πριν από εβδομήντα χρόνια.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος
