Η Τσεχία είναι μια χώρα με πληθυσμό αντίστοιχο της Ελλάδας. Ήδη από πέρσι, στο 1ο κύμα της πανδημίας, κατατάσσονταν στις 10 χώρες με τον περισσότερο διαθέσιμο ιατρικό εξοπλισμό. Είχε διπλάσιο αριθμό ΜΕΘ από την Ελλάδα. Μέχρι το φθινόπωρο ήταν μαζί με την Ελλάδα στις χαμηλότερες θέσεις σε θανάτους/πληθυσμό. Η Τσεχία σήμερα είναι πρώτη σε θανάτους/πληθυσμό από COVID-19 στον κόσμο. Παράλληλα οι εμβολιασμοί στη χώρα προχωράνε πάρα πολύ αργά, με αποτέλεσμα να βρίσκεται αρκετά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο εμβολιασμένου πληθυσμού.
Η κυβέρνηση στην Τσεχία πολλές φορές αγνόησε τις οδηγίες της επιτροπής των ειδικών (π.χ. για υποχρεωτική χρήση της μάσκας). Δεν άντεξε την πολιτική πίεση και συμφώνησε να αρθούν ορισμένοι περιορισμοί, ώστε οι πολίτες της να μπορούν να βγουν έξω και να κάνουν τα χριστουγεννιάτικα ψώνια τους, παρά το γεγονός ότι οι λοιμώξεις ήταν ακόμη υψηλότερες απ’ ό,τι όταν επιβλήθηκε το κλείδωμα. Ακόμη, η έλλειψη ουσιαστικής οικονομικής στήριξης, οδήγησε σε χαμηλή συμμόρφωση των κανόνων. Υπήρχε χαλαρή στάση στην επιβολή των μέτρων, ενώ η στάση των ΜΜΕ ήταν μοιρασμένη μεταξύ της συμμόρφωσης με τα μέτρα και της αμφισβήτησης τους, καλλιεργώντας καχυποψία στους πολίτες για την ανάγκη εφαρμογής τους.
Κυρίως όμως οι Τσέχοι έπεσαν θύμα της επιτυχίας τους στο 1ο κύμα της πανδημίας. Σύμφωνα με αυτό το παράδοξο της επιτυχίας, όταν τα προληπτικά μέτρα λειτουργούν καλά, το κοινό μπορεί να υποτιμήσει τη σοβαρότητα της απειλής και να πιστέψει ότι η πρόληψη είναι υπερβολική ή μη αναγκαία.
Υπάρχει και ένα διαφορετικό παράδειγμα, αυτή τη φορά επιτυχίας ως προς την διαχείριση της πανδημίας, που δεν εξαρτάται από δρακόντεια περιοριστικά μέτρα. Εκείνο της Δανίας. Εκτός του ότι η Δανία είναι δεύτερη χώρα στην Ευρώπη σε εμβολιασμένους, οι αριθμοί των νεκρών την κατατάσσουν σταθερά από την αρχή της πανδημίας στις τελευταίες θέσεις στην ΕΕ σε ανθρώπινες απώλειες. Πέρα από την ταχεία αντιμετώπιση, κλειδί της Δανέζικης επιτυχίας αποτελεί η ύπαρξη υψηλής θεσμικής εμπιστοσύνης και ενός ισχυρού κοινωνικού κεφαλαίου.
Οι Δανοί διακρίνονται για τη διαπροσωπική εμπιστοσύνη τους, καθώς και για υψηλά επίπεδα εμπιστοσύνης σε θεσμούς, όπως η αστυνομία και η κυβέρνηση. Η Δανία έχει επίσης τα χαμηλότερα επίπεδα διαφθοράς στον κόσμο. Η υψηλή εμπιστοσύνη και η χαμηλή διαφθορά σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορούν εύλογα να περιμένουν ότι θα επωφεληθούν από τη συμμόρφωση με τις δημόσιες συστάσεις ή απαιτήσεις που σχετίζονται με την COVID-19.
Η άρση του Lockdown στην Ελλάδα την άνοιξη είναι προδιαγεγραμμένη. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Η απόφαση αυτή δεν θα γίνει με επιδημιολογικά κριτήρια. Η αλήθεια είναι ότι οι αντοχές του κόσμου εξαντλούνται και κυρίως ότι δεν μας παίρνει άλλο οικονομικά. Σε αντίθεση με την Τσεχία, όταν «ξεκλειδώσει» η Ελλάδα, θα έχει εμβολιαστεί ένα μεγάλο κομμάτι των ηλικιωμένων και των ευπαθών ομάδων. Έτσι, θεωρείται ότι ναι μεν θα υπάρχει μεγάλος αριθμός κρουσμάτων, όμως δεν θα υπάρχουν τόσοι νεκροί και πίεση στο σύστημα υγείας. Παρόλα αυτά χρειάζεται εξαιρετική προσοχή και σχέδιο για κάθε πιθανό σενάριο. Γιατί, όπως είδαμε, είναι πολύ εύκολο η επιτυχία να μετατραπεί σε τραγωδία.
Στο 1ο κύμα της πανδημίας το παράδειγμα της Ιταλίας ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά μας και μας επέτρεψε, παρότι με ελάχιστους πόρους, να δράσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά, αποφεύγοντας τα χειρότερα. Τώρα, σε αυτή τη φάση της πανδημίας, ας είναι το παράδειγμα της Τσεχίας εκείνο που θα μας κρατήσει σε επιφυλακή, αλλά και της Δανίας ως προς την εμπιστοσύνη που πρέπει να δείξουμε στις συστάσεις των ειδικών. Το άνοιγμα είναι αναπόφευκτο και απόλυτα απαραίτητο. Όπως και η τήρηση των μέτρων και των κανόνων με τους οποίους αυτό θα επιτευχθεί.
