Η φιλόδοξη πρόταση του Δήμου για την αποκατάσταση της Φορτέτζας

Την υποβολή πρότασης για την αποκατάσταση του φρουρίου της Φορτέζας και τη χρήση της για την λειτουργία πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο πρόγραμμα Φιλόδημος 1 του υπουργείου Εσωτερικών αποφάσισε χθες ομόφωνα το Δημοτικό Συμβούλιο Ρεθύμνου. Πρόκειται για μια συνολική παρέμβαση προϋπολογισμού 18 εκ. ευρώ, η οποία θα αναβαθμίσει το φρούριο και τον περιβάλλοντα χώρο καθιστώντας τον ένα κέντρο πολιτισμού. Η πρόταση δεν αφορά σε μελέτες, οι οποίες θα γίνουν στην συνέχεια, ωστόσο, όπως τονίστηκε στην χθεσινή συνεδρίαση, είναι μια μοναδική ευκαιρία για το μνημείο και την πόλη συνολικά να εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή του. Μοναδικό «αγκάθι» φαίνεται πως είναι το κτίριο των φυλακών, το οποίο δεν έχει παραχωρηθεί ακόμα από την Αρχαιολογία στον Δήμο για να μπορέσουν να προχωρήσουν οι διαδικασίες.

Το πενταγωνικό κτίριο στην είσοδο των φυλακών, τα υπόλοιπα κτίρια εντός των τειχών, ο περιβάλλον χώρος εντός του κάστρου, αλλά και τα τείχη αυτά καθ’ αυτά θα αποτελέσουν το αντικείμενο της συγκεκριμένης παρέμβασης, που έχουν σαν στόχο την αξιοποίηση και αποκατάσταση εμβληματικών κτιρίων όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει η πρόσκληση του υπουργείου Εσωτερικών. Το έργο θα υλοποιηθεί μέσα από 8 διακριτά υποέργα.

Τα 8 διακριτά υποέργα είναι τα παρακάτω:

Η μελέτη που θα προκύψει από την παραπάνω διαδικασία θα δώσει σαν προϊόντα κατασκευής τα παρακάτω:

1) Κατασκευή υποδομών, (π.χ. φωτισμός, ύδρευση, άρδευση, δίκτυα ομβρίων, internet κλπ).

2) Επέκταση υφιστάμενου διαδρόμου κυκλοφορίας, περιμετρικά των τειχών, και με κατάληξη σε όλα τα επιμέρους κτίρια ή άλλες κατασκευές.

3)Βελτίωση του υπαιθρίου θεάτρου Ερωφίλης. Η πρόταση αφορά στην ανακατασκευή σκηνής, στην κατασκευή μόνιμων καθισμάτων, στην βελτίωση του φωτισμού του χώρου, στην προμήθεια κινητού στεγάστρου, στην εγκατάσταση ηχητικών εγκαταστάσεων.

4) Εγκατάσταση φωτιστικών σωμάτων, κατάλληλων για τον φωτισμό των ελευθέρων χώρων και των διαδρομών.

5) Βελτίωση εγκατάστασης φωτισμού των τειχών και προμήθεια νέων φωτιστικών σωμάτων, όπου απαιτείται, σύμφωνα με την μελέτη φωτοτεχνίας μνημειακού φωτισμού που θα εκπονηθεί.

6) Εγκατάσταση συστημάτων πυρανίχνευσης – πυρασφάλειας στους ελεύθερους χώρους.

7) Σήμανση των χώρων με πληροφοριακές πινακίδες για τις διαδρομές και τα κτίρια.

8) Εγκατάσταση καθιστικών και κάδων απορριμμάτων.

9) Επανακατασκευή του εικαστικού παιδότοπου Νότια των τειχών.

10) Επιμελής καθαρισμός των χώρων.

11) Κατασκευή επιγραφών πινακίδων και γενικά σήμανσης εντός του Κάστρου.

12) Τοποθέτηση έξυπνων συστημάτων για την καθοδήγηση των επισκεπτών με την ανάπτυξη κατάλληλων εφαρμογών.

Οι εργασίες που πρόκειται να πραγματοποιηθούν αφορούν στη στερέωση και αποκατάσταση τοπικά του περιβόλου των τειχών του φρουρίου και συγκεκριμένα. Όλη η διαδικασία θα υλοποιηθεί με αυτεπιστασία της αρχαιολογίας.

Για την υλοποίηση όλων των παρεμβάσεων όπως αυτές προβλέπονται στα διακριτά υποέργα και καθώς όλα θα υλοποιηθούν εντός του μνημείου της Φορτέτζας είναι απαραίτητη η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Ρεθύμνης και του υπουργείο Πολιτισμού για την επίβλεψη όλων των εργασιών, ώστε να υλοποιηθούν με όλες τις προδιαγραφές όπως αυτές ορίζονται από την αρχαιολογική νομοθεσία.

Το ύψος της αυτεπιστασίας θα κυμανθεί στα 600.000€ περίπου αν υπολογίσουμε το σύνολο του προσωπικού που θα πρέπει να ασχοληθεί και δεδομένου ότι μπορεί να φτάσει στο 4 τοις εκατό περίπου του συνόλου του έργου.

Με βάση τις χρήσεις που έχουν δοθεί στα κτίρια εντός του τείχους της Φορτέτζας πρόκειται για χρήσεις μουσειακού χαρακτήρα με τη μορφή περιοδικών και μόνιμων εκθέσεων σε όλα τα προαναφερθέντα κτίρια.

Με το δεδομένο αυτό θα μπορούσε να προβλεφθεί η προμήθεια του κατάλληλου μουσειακού εξοπλισμού για να μπορέσουν να τοποθετηθούν και να εκτεθούν όλα αυτά τα προς έκθεση αντικείμενα είτε πρόκειται για μόνιμες εκθέσεις είτε για περιοδικές.

Άρα για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στην απαίτηση αυτή θα πρέπει να προμηθευτούμε τις κατάλληλες προθήκες και σταντ παρουσίασης με όλες τις απαραίτητες επιγραφές και σημάνσεις.

Η παρακολούθηση της δυναμικής συμπεριφοράς των κτισμάτων της Φορτέτζας, με τη βοήθεια ειδικών δικτύων ενοργάνωσης, η οποία θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην κατανόηση της πραγματικής δυναμικής συμπεριφοράς και στον ρόλο των διαφόρων παραγόντων που την επηρεάζουν. Ο πειραματικός προσδιορισμός των ιδιομορφικών χαρακτηριστικών μιας ενοργανωμένης κατασκευής μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για την σε τακτά χρονικά διαστήματα αποτίμηση της δομικής της κατάστασης (στο πλαίσιο ενός προγράμματος συντήρησης), είτε μπορεί να εφαρμοσθεί και μετά από ένα έκτακτο γεγονός (π.χ. ισχυρός σεισμός) με στόχο τον εντοπισμό σημαντικών αλλαγών των δυναμικών χαρακτηριστικών που μπορεί να αποτελούν ένδειξη εμφάνισης βλάβης. Σε δεύτερο επίπεδο, τα πειραματικά προσδιορισμένα πραγματικά ιδιομορφικά χαρακτηριστικά της κατασκευής μπορούν να χρησιμεύσουν ως βάση για την κατάλληλη προσαρμογή αναλυτικών προσομοιωμάτων της (π.χ. μοντέλων πεπερασμένων στοιχείων), με στόχο την πιο αξιόπιστη πρόβλεψη της πραγματικής της συμπεριφοράς σε μελλοντικές διεγέρσεις.

Θα τοποθετηθούν τέλος έξυπνα συστήματα για τη διαχείριση της ενέργειας στα κτίρια που θα αποκατασταθούν αλλά και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Το σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. θα αποτελείται από φωτοβολταϊκό σταθμό, ο οποίος θα εγκατασταθεί επί των δωμάτων των κτιρίων όπου αυτό είναι εφικτό και δεν δημιουργεί οπτική όχληση επί του μνημείου. O φωτοβολταϊκός σταθμός θα εγκατασταθεί με στόχο το συμψηφισμό της παραγωγής και της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στα κτίρια της Φορτέτζας.

Τέλος τα έξυπνα συστήματα διαχείρισης καταναλώσεων του κτιρίου αποσκοπούν στη βελτιστοποίηση των συστημάτων κλιματισμού και φωτισμού.

Το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται σε 18.010.000,00€

Πιο αναλυτικά η κατανομή ανά υποέργο:

Στην εισήγησή του ο αντιδήμαρχος Άγγελος Μαλάς, ανέφερε: «Είναι ένα έργο που αφορά το σύνολο του Δήμου, το οποίο θα υποβάλλουμε ως πρόταση στο πρόγραμμα Φιλόδημος 1, στον άξονα αξιοποίηση εμβληματικών κτιρίων δημοτικής περιουσίας. Μιλάμε για σύμπλεγμα κτιρίων, ένας αρχαιολογικός χώρος και ένας χώρος πέριξ του φρουρίου. Προτείνουμε προς ένταξη το κτίριο των φυλακών 1.800 τ.μ. και τα υπόλοιπα κτίρια της Φορτέτζας. Η επιφάνειά τους ξεπερνά τα 1.500 τ.μ. Μιλάμε για έναν πολυχώρο πολιτισμού, όπου θα μπορούν να διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις εκθεσιακού χαρακτήρα, συνέδρια κτλ. Δεν είναι μια απλή μελέτη. Έχουμε προσπαθήσει πάρα πολλοί άνθρωποι και θεωρούμε ότι η παρέμβαση αυτή θα δώσει την δυνατότητα στην πόλη να αποκτήσει τοπόσημο. Το κάστρο είναι μοναδικό, έχει μεγάλη αξία, καθώς έχει πολλά κτίρια που έχουν διασωθεί και είναι σε καλή κατάσταση. Θέλω να ευχαριστήσω την Τεχνική Υπηρεσία, αλλά και ιδιώτες που βοήθησαν όπως τον κ. Ηλιάκη και τον κ. Δερεδάκη. Είναι ένα έργο που έχει να κάνει με τον πολιτισμό, με την κουλτούρα που θέλουμε να καλλιεργήσουμε στις επόμενες γενιές, την αντίληψη που πρέπει να έχουμε για διαχείριση και εκμετάλλευση δημοσίου χώρου.

Επιδίωξή μας είναι η λειτουργιά και η ενσωμάτωσή του στην κοινωνία και η καθιέρωση του συγκεκριμένου μνημείου ως σύμβολο πολιτισμού».

Στην εισήγησή του ο δήμαρχος αναφέρθηκε στις δυσκολίες που υπάρχουν για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης του έργου, λόγω του κωλύματος που υπάρχει στο κτίριο των φυλακών και φαίνεται να επιμένει και να αρνείται κατηγορηματικά η Εφορία Αρχαιοτήτων να το παραχωρήσει στον Δήμο. Απαιτείται όλο το Ρέθυμνο σαν μια γροθιά να διεκδικήσει το έργο αυτό, το οποίο ξεπερνά τα όρια του δημοτικό συμβουλίου, ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Μαρινάκης σημειώνοντας την σημασία της παρέμβασης όχι μόνο για το μνημείο αλλά για όλο τον νομό Ρεθύμνου και τους πολίτες του.

Χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων, στην εισήγησή του ανέφερε:

«Έχουμε πολλά εμπόδια. Δυστυχώς υπάρχουν στείρες αντιλήψεις που ελπίζω να κατανοήσουν ότι αυτό το έργο ξεπερνά το μέγεθος ακόμα και τη θητεία αυτού του συμβουλίου. Δεν είναι εγωιστικό. Είναι μια μοναδική ευκαιρία. Η υπηρεσία έκανε υπεράνθρωπες προσπάθειες -η κα Τζανακάκη, ο κ. Βώβος και ο κ. Πετρουλάκη έχουν υπερβεί το όριο του ηρωισμού. Πριν λίγες μέρες, ήρθαν εκπρόσωποι της ΜΔΟ -της Διαχειριστικής Αρχής- για εμάς. Πέρα από τον κ. Ηλιάκη και τον κ. Δερεδάκη και ο κ. Κρεβετζάκης είχε ενεργή συμμετοχή. Δεν είναι ένα έργο που θα γίνει όλο μαζί. Είναι ένα έργο που θα γίνει με υποστάδια, με μελέτες ξεχωριστές, βήμα προς βήμα θα ολοκληρώνεται και πραγματικά το φρούριο, ο περιβάλλων χώρος, και ελπίζω και το κτίριο των φυλάκων που κανείς δεν έχει δώσει ούτε ένα δεκαράκι να αποκτήσει τη χρήση και τη σταθερότητα που του χρειάζεται, γιατί εδώ μιλάμε και για θέματα επικινδυνότητας».

Και πρόσθεσε ότι: «Χρειάζεται όλοι μαζί σαν Ρέθυμνο μια γροθιά να το φέρουμε. Θα χρειαστεί να βάλει και ο Δήμος κάποια εκατομμύρια σε μελέτες ή σε αξία μελετών. Βιαζόμαστε γιατί είναι προτάσεις άμεσης αξιολόγησης. Δεν είχαμε σύμμαχο τον χρόνο, δεν έχουμε και σύμμαχο κάποιες άλλες νοοτροπίες. Ελπίζω επειδή θα ‘χουμε μια σοβαρή μόχλευση Αρχαιολογίας, υπουργείου Πολιτισμού και υπηρεσιών αναστήλωσης βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων, που θα πάρουν πολλά χρήματα και επιστημονικό προσωπικό από το πρόγραμμα που εμείς εξασφαλίσαμε από το έργο, να καταλάβουν ότι το έργο μας υπερβαίνει. Δεν έχει να κάνει ούτε με τον εγωισμό ούτε το όνειρο και το όραμα. Και αν κάναμε κάτι για να το διεκδικούμε, είναι υποχρέωσή μας. Ο Δήμος Ρεθύμνου θα «αιμορραγήσει» με την καλή έννοια για αυτό το έργο και με απόσπαση επιστημονικής δύναμης προς μια κατεύθυνση και με χρήματα, που θα πρέπει να τροχοδρομήσουμε σε συγκεκριμένες μελέτες. Προσδοκούμε ότι θα έχουμε βοήθεια από τα υπουργεία και από άλλες αρχές και από διαχειριστική αρχή της Αθήνας, γιατί είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς να πει να μην γίνει τώρα. Τώρα είναι η ευκαιρία. Δεν δικαιούται κανείς να ανακόψει αυτή την εξέλιξη και θεωρώ ότι όλο το Ρέθυμνο σε αυτό το στόχο είναι ενωμένο. Είτε λέγεται πολιτικό σύστημα είτε λέγεται αυτοδιοικητικό σύστημα, είτε λέγεται κοινωνία. Και όποιος το αντέχει. Όποιος δεν το αντέχει να πάει στο καλό».

Ο επικεφαλής της μείζονας αντιπολίτευσης Θοδωρής Νίνος, αναφέρθηκε στην σημασία του μνημείου που δεν έτυχε μέχρι σήμερα της μέριμνας που απαιτούνταν, όπως είπε από το δημοτική αρχή, ενώ έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη μελέτη που έκανε η κα Στεργιώτου που αποτέλεσε το βασικό οδηγό, ενώ υποστήριξε ότι θα καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε τα όποια εμπόδια υπάρχουν να ξεπεραστούν. Μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Προφανέστατα το δημοτικό συμβούλιο και η κοινωνία του Ρεθύμνου είναι απόλυτα ενωμένη στην διεκδίκηση και πόρων για την συντήρηση και την ανάπτυξη του μνημείου και ανάδειξής του στη θέση που του αξίζει. 107.000 Κρητικοί έχτισαν αυτό το μνημείο. Είναι ελάχιστο χρέος μας να συμβάλλουμε με όλες μας τις δυνάμεις για να καλύψουμε ελλείψεις του δημοτικού συστήματος και να εκμεταλλευτούμε μια ευκαιρία» και πρόσθεσε πως: «Προφανέστατα είμαστε θετικοί, ευχαριστώ όλη την Τεχνική Υπηρεσία και αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω την κα Στεργιώτου και ελπίζω να έχει ενημερωθεί ότι κάνουμε χρήση της μελέτης της, γιατί ήταν και διαχρονικά παραμένει, η μοναδική αποτύπωση, πάνω στην οποία μπορούμε να συντηρήσουμε και να ξαναχτίσουμε το μνημείο. Δεν θα ανεχτούμε παιγνίδια στις πλάτες των Ρεθεμνιωτών. Στόχος μοναδικός παρά τις ελλείψεις, εύχομαι να μπορέσουμε με ταχύτατους ρυθμούς και με πανστρατιά όλων να τις ξεπεράσουμε».

Ο αντιδήμαρχος καθημερινότητας Θωμάς Κρεβετζάκης, είπε: «Επί του θέματος είναι η πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια που η ολοκληρωμένη μελέτη ήταν του κ. Πικιώνη, που μας δίνεται η δυνατότητα να ολοκληρωθεί το ερευνητικό έργο της Φορτέτζας, να αποκατασταθεί το σύνολο των κτιρίων και για πρώτη φορά προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις και χρήσεις που αν εξαιρέσουμε το κομμάτι το τεχνικό, όλα τα αλλά είχαν συζητηθεί διευρυμένα στο Δ.Σ., ώστε να μπορούμε να καταθέσουμε αυτή την πρόταση. Η παρέμβαση αυτή θα καταστήσει το μνημείο ως ένα από τα καλυτέρα της Ευρώπης και θα ανοίξει έναν ορίζοντα στο Ρέθυμνο».

Ο Μανούσος Μανουσογιάννης εξέφρασε την άποψη ότι τα έργα αυτά θα πρέπει να γίνονται με δημόσια χρηματοδότηση και όχι με δανειοδότηση και μάλιστα με αυτούς τους όρους, όπως είπε χαρακτηριστικά ωστόσο όπως είπε: «Δεν υπάρχει δεύτερος λόγος στην ανάγκη συντήρησης ανάδειξης ιστορικών κτιρίων πολύ περισσότερο τέτοιων εμβληματικών κτιρίων όπως οι φυλακές και η Φορτέτζα».