Είναι κάποιοι άνθρωποι που μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας προσπαθούν να κρατήσουν τη φήμη του Ρεθύμνου ως πόλης των Γραμμάτων και Τεχνών.
Προσπάθεια τιτάνια, πιστέψτε με, σε μια εποχή που έχει χάσει τον προσανατολισμό του ο πολιτισμός σε κάθε περιοχή.
Η κ. Εύα Περπυράκη, όμως και όσο υπηρετούσε την εκπαίδευση και τώρα που έχει αφυπηρετήσει, διδάσκει πολιτισμό εκτός έδρας και συμμετέχει ενεργά σε κάθε πολιτιστική δράση.
Κόρη του Βασίλη και της Ελένης Περπυράκη, το γένος Πολυδωράκη, η τόσο δραστήρια συμπολίτισσά μας, πήρε το πτυχίο του τμήματος Φυσικής του Α.Π.Θ., εργάστηκε με πάθος στην εκπαίδευση και αφυπηρέτησε το 2005 από το 4ο Γυμνάσιο Ρεθύμνου από τη θέση της διευθύντριας.
Υπηρέτησε επίσης το συνδικαλιστικό κίνημα ως μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΜΕΡ και ως αιρετό μέλος στο ΠΥΣΔΕ Ρεθύμνης.
Είναι παντρεμένη με τον Νίκο Αγγελάκη, πρώην προϊστάμενο του Εμπορικού καταστήματος ΟΤΕ Ρεθύμνου και απέκτησε δυο παιδιά τον Αλέξανδρο, φυσικό-MSc -μουσικό και την Ελένη, πολιτικό επιστήμονα.
Σήμερα είναι και μια ευτυχής γιαγιά, αλλά πάντα ο πολιτισμός είναι μέσα στις προτεραιότητές της. Η παρουσία της έδωσε πνοή στον Πολιτιστικό Σύλλογο Ρουστίκων, που μας έχει δώσει σπουδαίες εκδηλώσεις. Προσφέρει όμως τις υπηρεσίες της και ως γραμματέας του Πανελλήνιου Ομίλου φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη και της Βυζαντινής χορωδίας και ορχήστρας παραδοσιακής μουσικής «Παύλος Βλαστός».
Η επιθυμία μας να ιχνηλατήσουμε μαζί το μέλλον της πολιτιστικής μας ζωής τροφοδότησε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία, όταν η καλή μας φίλη ξεπέρασε το πρώτο ξάφνιασμα γιατί ομολογουμένως την αιφνιδιάσαμε.
«Ήθελα να μοιραστώ γνώσεις και ιδέες»
«Με εκπλήξατε, μας είπε, ευχάριστα μπορώ να πω, όταν μου ζητήσατε συνέντευξη για θέματα στα οποία είμαι πολύ ευαισθητοποιημένη.
Ιδιαίτερα δε, επειδή αναγνωρίζετε την όποια προσφορά μου και μάλιστα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, όπως λέτε.
Η αλήθεια είναι όντως αυτή. Προσωπικά, ό,τι έκανα, το έκανα με γνώμονα να μοιραστώ γνώσεις και ιδέες, να δώσω χαρά, να εμψυχώσω. Αυτό πετυχαίνεται με μεράκι και πολλή δουλειά. Δεν στόχευσα ποτέ να δρέψω δάφνες. Άλλους στόχους είχα.
Όπως και εσείς όμως, υπήρξαν και άλλοι που το αναγνώρισαν και το καλοκαίρι που πέρασε βραβεύτηκα κι εγώ μεταξύ άλλων, για την δεκαετή συνεχή, ανιδιοτελή προσφορά μου στον Πανελλήνιο Όμιλο φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη.
Για όλους έρχεται η ώρα της κρίσης».
– Ποιες όμως ήταν οι αφορμές που σας έκαναν να ασχοληθείτε με τον πολιτισμό;
«Οι αφορμές ήταν πολλές και μου δόθηκαν από πάρα πολύ μικρή ηλικία.
Ήμουν 4-5 ετών, όταν το Ρεθυμνάκι της δεκαετίας του ’50 είχε δασκάλα ρυθμικής γυμναστικής και μπαλέτου.
Οι παραστάσεις που δίναμε ήταν πολλές. Έμαθα από τότε να είμαι στη σκηνή και με πολυπληθές κοινό, καθώς η παράσταση των Χριστουγέννων δινόταν στο «Κινηματοθέατρον Καρτάλειον».
Η δε πρώτη γιορτή του κρασιού στο Ρέθυμνο του 1957, άνοιξε με την ομάδα αυτή, στον Δημοτικό κήπο.
Στο σχολείο, Δημοτικό και Γυμνάσιο, πάντα μου ανέθεταν να απαγγείλω ένα ποίημα στις όποιες εκδηλώσεις.
Σε γιορτές της πόλης, όπως η Ναυτική εβδομάδα που γινόταν τότε Ιούλιο μήνα, ζητούσαν την άδεια από τον πατέρα μου να πάω να απαγγείλω κάτι.
Ακόμα και στο Γερακάρι πήγα για να απαγγείλω για το ολοκαύτωμα των χωριών του Κέδρους. Το είχε ζητήσει ο τότε πρόεδρος της ΙΛΕΡ, Χριστόφορος Σταυρουλάκης.
Ο πατέρας μου από την άλλη, με έπαιρνε σε συναυλίες και διάφορες εκδηλώσεις και μου ανέθετε πρωτοβουλίες.
Καταλαβαίνετε λοιπόν, πως από τη μια μπορεί να ήταν γονιδιακό, από την άλλη όμως με τόση τριβή στα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, τι άλλο μπορούσα να κάνω ως ενήλικας;
Στο Λύκειο Σητείας που πρωτοδιορίστηκα, δεν υπήρχε μουσικός με συνέπεια να μην γίνονται εκδηλώσεις.
Ανέλαβα την πρωτοβουλία και με τη σύμφωνη γνώμη του Συλλόγου καθηγητών, οργάνωσα χορωδία. Έκανα τις ομιλίες, διοργάνωνα εκδηλώσεις.
Το ίδιο έκανα κι εδώ ένα διάστημα στο σχολείο αν δεν είχαμε μουσικό. Δεν μπορούσα να ζήσω χωρίς αυτά. Ξέρετε, η Φυσική είναι μια επιστήμη συναρπαστική και δύσκολη αλλά στον αντίποδα είναι η τέχνη. Γι’ αυτό και αργότερα από Διευθυντική πια θέση, ενεθάρρυνα και στήριζα προσπάθειες συναδέλφων σε διάφορα προγράμματα.
Με την αφυπηρέτησή μου, είχα πλέον το χρόνο να δοθώ περισσότερο σε αυτό που με γέμιζε».
Ωραίες πρωτοβουλίες για το Ρέθυμνο
– Είχατε ωφελήσει ιδιαίτερα το Ρέθυμνο με τις δραστηριότητές σας ως μέλος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών. Μιλήστε μας γι’ αυτό.
«Ως μέλος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, κατάφερα για το Ρέθυμνο τα εξής:
α) λειτούργησε θερινό σχολείο Φυσικής για αριστούχους μαθητές Λυκείου,
β) οργανώθηκε εσπερίδα με θέμα τους προσωκρατικούς φιλοσόφους και ομιλητές διακεκριμένους καθηγητές του ΕΚΠΑ,
γ) δόθηκε διάλεξη από τον αστροφυσικό Στράτο Θεοδοσίου για την μυθολογία των εκλείψεων συνοδευόμενη από συναυλία και παρατήρηση του φαινομένου της έκλειψης μέσω τηλεσκοπίων των φίλων Αστρονομίας Κρήτης,
δ) λειτούργησε έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων με την παρουσία του καθηγητή Ξενοφώντα Μουσά.
Όλα τα παραπάνω, όσοι παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στο Ρέθυμνο, τα γνωρίζουν και ίσως τα θυμούνται.
Εκείνα που κανείς δεν γνωρίζει πλην ελαχίστων αρμοδίων της τότε εποχής, και που μέσω εσάς κυρία Λαδιά μου δίνεται η ευκαιρία να πω δημόσια, είναι τα παρακάτω.
Ζώντας στα Μισίρια και βλέποντας την ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση της περιοχής από τη μια, ενώ από την άλλη τα σχολεία της β/βάθμιας εκπ/σης ασφυκτιούσαν με κίνδυνο να πάμε σε βάρδιες, πήρα την πρωτοβουλία να κινήσω το θέμα, ώστε να ιδρυθεί ένα γυμνάσιο αρχικά στην περιοχή. Αργότερα θα βλέπαμε και για Λύκειο.
Ακριβώς το ίδιο λειτούργησα και για τον παιδικό σταθμό της περιοχής, ο οποίος στεγαζόταν επί της Παχλά σε κτίριο τελείως ακατάλληλο.
Οι προτάσεις μου ήταν συγκεκριμένες, τα επιχειρήματα σοβαρά, και ο Δήμος τότε παραχώρησε την λεγόμενη Παπούρα για την ανέγερση των κτιρίων.
Η συγκυρία ήταν μοναδική καθώς «έτρεχαν» τότε τα προγράμματα ΜΟΠ.
Εντύπωση μου έκανε το γεγονός ότι, ζήτησαν και τη γνώμη μου για το σχεδιασμό του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών. Δημιουργήθηκε λοιπόν ένα πρότυπο εργαστήριο που στέγασε το Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών του Νομού για αρκετά χρόνια, ενώ ήταν ένα από τα πρώτα που λειτούργησαν στη χώρα. Με ενημέρωναν δε τακτικά για την πορεία και των δύο έργων. Πρέπει να τονίσω ότι, εγώ μπορεί να είχα κάποιες ιδέες και να έμπαινα «μπροστάρισσα».
Όμως, όλα αυτά για να γίνουν, χρειάζεσαι συνεργασίες και οφείλω να ομολογήσω πως είχα την τύχη να με στηρίξουν άξιοι συνεργάτες τους οποίους και ευχαριστώ. Σε όσους κατά καιρούς απευθύνθηκα, μου έδωσαν την μεγάλη χαρά να σταθούν δίπλα μου».
Η γυναίκα στη βυζαντινή μουσική
– Ομολογώ ότι με εντυπωσίασε η συμμετοχή σας στην χορωδία βυζαντινής μουσικής «Παύλος Βλαστός». Πώς καταφέρατε να καταξιωθείτε σε ένα χώρο που σπάνια προσεγγίζουν γυναίκες;
«Η Βυζαντινή μουσική με ενέπνεε από μικρή. Είχα τα ακούσματα από την Εκκλησία που οικογενειακώς και στολισμένοι πηγαίναμε κάθε Κυριακή.
Περισσότερο όμως επηρεάστηκα από την ψαλμωδία που άκουγα ως παιδάκι από το ραδιόφωνο και μάλιστα από το αστέρι της ψαλτικής τον Σπύρο Περιστέρη, που χαρακτηρίστηκε ως «Ο Ηδυμελίφθογγος Τέττιγας της Εκκλησίας» . Πριν ξεκινήσομε λοιπόν για την εκκλησία, ή αν για οποιοδήποτε λόγο δεν μπορούσαμε να πάμε, ο πατέρας μου έβαζε στο ραδιόφωνο τον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών.
Μεγαλώνοντας άρχισα να ψάλλω κι εγώ, αρχικά, μόνη μου και εμπειρικά. Ώσπου έμαθα πως παραδίδονται μαθήματα και πήρα την απόφαση.
Ευτύχησα να έχω Δάσκαλο τον Αντώνη Μιχελουδάκη. Με οδήγησε στον κόσμο της ψαλτικής αλλά και της κοσμικής, της παραδοσιακής μας μουσικής. Έτσι συστηματοποίησα τις εμπειρικές γνώσεις που ουσιαστικά βασίζονταν στις μουσικές καταβολές και τη σωστή και πειθαρχημένη φωνή.
Εκείνος μου ζήτησε ν’ ανεβώ στο ψαλτήρι. Δεν είχα κανένα ενδοιασμό παρά το γεγονός ότι ήξερα τις προκαταλήψεις. Όμως θεώρησα πως το να αποδώσω κάτι, δεν βλάπτει κανένα. Απεναντίας εκφράζομαι προς τον Κύριο, απλά δημόσια. Άλλωστε, με τη συναίνεση πολλών ιερέων είχα πολλές φορές βοηθήσει σε ακολουθίες, κυρίως σε χωριά αφού πρώτα διαπίστωνα πως ουδείς άλλος υπήρχε για να βοηθήσει».
– Πώς αισθάνεστε όταν διαπιστώνετε μια κάποια προκατάληψη από δογματικούς και στον τομέα αυτό;
«Δεν σας κρύβω, πως ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι με παρωπίδες που βλέπουν τη γυναίκα ως μίασμα. Και να φανταστείτε πως ο ίδιος ο Θεός την έπλασε από την πλευρά του άνδρα και όχι από άλλο μέρος του σώματος, για να δείξει πως είναι ισάξιά του. Και στη συνέχεια την τίμησε στέλνοντας το γιο του μέσω αυτής.
Αντί λοιπόν να γιορτάζουν κάποιες κυρίες τη μέρα της γυναίκας πίνοντας, μεθώντας γλεντώντας και ενίοτε αυτοεξευτελιζόμενες, καλό θα ήταν να διεκδικήσουν ό,τι τους αξίζει με σοβαρότητα, συνέπεια και υπευθυνότητα.
Τέλος, με την ιδιότητα του μέλους της Βυζαντινής χορωδίας και ορχήστρας παραδοσιακής μουσικής «Παύλος Βλαστός», με χοράρχη τον Αντώνη Μιχελουδάκη, συμμετείχα στις εκδηλώσεις της, πολλές των οποίων και εντός ναών».
– Ας έρθουμε στα δικά μας. Πώς βλέπετε την πολιτιστική μας ζωή. Σας ικανοποιεί το επίπεδο των εκδηλώσεων;
«Εννοείται πως όχι.
Πραγματοποιούνται βέβαια και εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου, αλλά είναι λίγες.
Εκ προοιμίου, όλοι οι πολιτιστικοί σύλλογοι, οι πνευματικοί όμιλοι, οι φορείς πολιτισμού, έχουν ως καταστατική δέσμευση την προαγωγή του πολιτιστικού επιπέδου των μελών και της κοινωνίας γενικότερα.
Η διαφοροποίηση έγκειται στα μέσα και τους τρόπους που επιλέγονται. Υπάρχουν ας πούμε σύλλογοι πάρα πολύ δραστήριοι που οργανώνουν διαλέξεις, εκθέσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις κ.λ.π.
Υπάρχουν και άλλοι που αρκούνται μόνο στο να κάμουν τα ετήσιο πανηγύρι και τέλος.
Για να μην παρεξηγηθώ, θέλω να διευκρινίσω ότι, χρειάζεται και αυτό για να έχουν έσοδα, αλλά όχι μόνο αυτό.
Από την εμπειρία μου, θα πω ότι υπάρχουν εκδηλώσεις που απαιτούνται ελάχιστα έως μηδενικά έξοδα. Ας πούμε, τούτες τις μέρες τις γιορτινές, αν η κατάσταση ήταν διαφορετική θα μπορούσαν να γίνουν γιορτούλες με μια ομιλία, με κάλαντα και ύμνους, ανταλλαγή ευχών και γλυκισμάτων από τα χέρια των νοικοκυρών των χωριών. Αυτό απαιτεί μόνο την καλή διάθεση και την όρεξη για δουλειά.
Υπάρχουν όμως και διοργανώσεις με μεγαλύτερη απήχηση όπου θα πρέπει να φιλοξενηθούν ομιλητές, να στηθεί το σκηνικό, να μπει ο κατάλληλος φωτισμός και ηχητικά. Αν δεν έχεις έσοδα πρέπει να βρεις τα απαιτούμενα.
Θα πρέπει να ομολογήσω και να ευχαριστήσω και τον Δήμο Ρεθύμνης και την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης, καθώς και τους χορηγούς που χρόνια τώρα στήριξαν προσπάθειες πολιτισμού για τις οποίες είχα τη θέση ευθύνης.
Φυσικά για όλα πρέπει να υπάρχει διάθεση για δουλειά».
– Ποιες εκδηλώσεις ανταποκρίνονται στη δική σας αισθητική;
«Πρωτεύουσα θέση για μένα έχει το αναγεννησιακό φεστιβάλ, που όμως νομίζω πως δεν έχει την παλιά του αίγλη, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται.
Λείπουν επίσης και πνευματικές, ας πούμε λόγιες ή μουσικές εκδηλώσεις κατά διάρκεια του έτους.
Και όταν γίνονται, πάντα σχεδόν οι ίδιοι άνθρωποι παρευρίσκονται και αυτοί κάποιας ηλικίας.
Τώρα βέβαια, οι καιροί είναι δύσκολοι. Πού να σκεφτεί κανείς τέτοια πράγματα!
Αλλά το σοβαρότερο για μένα, είναι το έλλειμμα πολιτιστικής παιδείας. Φανταστείτε τι θα γίνει με την κατάργηση ή την ελαχιστοποίηση των μαθημάτων που την προάγουν στην εκπαίδευση.
Ευτυχώς όμως υπάρχουν ακόμα Ρεθεμνιώτες που ασχολούνται με αυτά, κάνουν έρευνα και αξιόλογα δημοσιεύματα. Μας φωτίζουν με το μοίρασμα της γνώσης τους».
– Από το Ρέθυμνο των παιδικών και εφηβικών σας χρόνων τι σας λείπει σήμερα;
«Η πραγματική έννοια της ανθρώπινης σχέσης.
Ο οικογενειακός περίπατος, οι άδολες παρέες, η ικανοποίηση του να έχεις ένα μάτσο χλωρά ρεβίθια, ή ένα χάρτινο χωνάκι ηλιόσπορο, στραγάλι ή πασατέμπο, ένα παγωτό ξυλάκι. Και βέβαια η γειτονιά.
Οι περίπατοι με συμμαθητές και συμμαθήτριες υπό τον φόβο μη μας δει η επιστάτρια του σχολείου.
Οι συνευρέσεις με άλλες οικογένειες σε όλες τις μεγάλες γιορτές. Μαζευόμασταν μικροί – μεγάλοι από το πρωί ως το βράδυ.
Και ασφαλώς κείνες οι βόλτες οι «ατέρμονες», στην Αρκαδίου ή στην Κουντουριώτη το χειμώνα (τότε τις λέγαμε μεγάλη αγορά και λεωφόρο αντίστοιχα) και στην Ελ. Βενιζέλου (τότε τη λέγαμε παραλία και πολύ νωρίτερα προκυμαία)».
– Πώς αντιμετωπίζετε εσείς την πρόσφατη κρίση που έχει καθηλώσει τα πάντα;
«Με σύνεση, υπομονή και ελπίδα. Γιατί αλλοίμονο αν δεν ελπίζομε.
Σίγουρα οι δυσκολίες είναι πολλές, ιδιαίτερα στη χώρα μας που η πανδημία ήρθε λίγο μετά το τέλος της οικονομικής κρίσης. Η ζωή όλων μας έχει πάρει άλλη τροπή με ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες.
Αλλά αυτό που πρέπει πάνω απ’ όλα να προσέξομε είναι η υγεία μας.
Υπό αυτή την έννοια, τηρώ τα απαραίτητα μέτρα όπως αυτά έχουν οριστεί. Κάθε άλλη συμπεριφορά, μου φαίνεται άκρως εγωιστική. Είτε πιστεύεις είτε όχι τα επιστημονικά δεδομένα, έχεις χρέος να σεβαστείς το συνάνθρωπό σου. Κι αν εσύ κάνεις ό,τι θέλεις, ίσως βλάψεις τον εαυτό σου και καλά να πάθεις. Οι άλλοι όμως τι σου χρωστούν;
Τυχαίνει να ανήκω σε μια ομάδα τυχερών καθώς είμαι συνταξιούχος, άρα αμειβόμενη.
Θλίβομαι ειλικρινά για τους ανθρώπους που έχασαν ή θα χάσουν τη δουλειά τους. Για τα νέα παιδιά που δεν θα βρουν εύκολα δουλειά. Για κείνους που, λυπάμαι που το λέω, θα πεινάσουν.
Γι’ αυτό και νομίζω πως αντί για μερικό άνοιγμα της αγοράς, θα μπορούσαν να ανοίξουν και οι μικρές επιχειρήσεις με τήρηση αυστηρών μέτρων φυσικά.
Έτσι και η κατά τόπους αγορά δεν θα βούλιαζε και οι άνθρωποι θα συνήθιζαν καλύτερα την τήρηση των υγειονομικών μέτρων. Και όχι μόλις ανάψει το πράσινο φως να ξεχυθούν σαν ποτάμι και μάλιστα χωρίς καμία προφύλαξη που αργά ή γρήγορα θα μας επαναφέρει στην απομόνωση.
Νομίζω πως η μόνη λύση είναι η αλληλοϋποστήριξη σε όλα τα επίπεδα και η πειθαρχία στα μέτρα».
– Πιστεύετε ότι θα επανέλθει η παλιά καθημερινότητά μας;
«Νομίζω πως ναι, αλλά με πολλή προσπάθεια και πολύ κόπο. Εξαρτάται πάντα από το άτομο βέβαια, αλλά θα πρέπει να κατανοήσομε πως το είχαμε παρακάνει.
Είχαμε χάσει τόσο πολύ το μέτρο, που ακόμα και η προηγούμενη κρίση η οικονομική, δεν μας συνέτισε όσο θα έπρεπε.
Αν κάνομε αυτοκριτική, θα δούμε πως δίναμε μεγάλη αξία σε πράγματα που δεν έπρεπε. Άρα διατηρώντας την αξιοπρέπειά μας και πάντα στα πλαίσια της λογικής θα δώσομε νομίζω προτεραιότητα στον Άνθρωπο, στον πολιτισμό, στη φύση, στο περιβάλλον γενικότερα, στη χειροτεχνία, στην καλλιέργεια της γης και γενικά σε πράγματα που είχαμε παραμελήσει.
Επειδή όμως ο πολύς κόσμος ταλανίζεται με αύξηση φαινομένων βίας, με καταθλιπτικά φαινόμενα κ.λ.π., αν θέλετε τη γνώμη μου πρέπει να δημιουργηθούν από κάποιους φορείς, ομάδες με κατάλληλους ομιλητές-εμψυχωτές που θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Αξίζει! Ώστε όταν με το καλό βγούμε από αυτή τη λαίλαπα να μπορούμε να σταθούμε ξανά στα πόδια μας, αλλά βλέποντας τον κόσμο με άλλα μάτια».
– Κλείνοντας θα θέλαμε την άποψή σας για την αξία της κοινωνικής προσφοράς.
«Η χαρά της προσφοράς είναι μη μετρήσιμη. Έχει δε και μια αμοιβαιότητα. Δεν προσφέρεις μόνο, σου προσφέρονται και πάρα πολλά. Γι’ αυτό, αν και έχω λόγω συνθηκών ελαττώσει τη δραστηριότητά μου, είμαι πρόθυμη να βοηθήσω αν κάποιος το θελήσει. Αρκεί να μπορώ!».
