Toυ Γιώργου Ουρανού
Οι ευθύνες για τα εγκλήματα πολέμου
Έως τώρα η ευθύνη για τέτοια εγκλήματα, δηλαδή εκτελέσεις και άλλων βάρβαρων ενεργειών εις βάρος αμάχων, επιμερίζεται και αποδίδεται σε αρχιστρατήγους, στρατηγούς ή άλλους ανώτατους αξιωματικούς, οι οποίοι είναι υποτίθεται οι τελικοί υπεύθυνοι. Έτσι όμως η ευθύνη διαχέεται και η κατάληξη είναι να αποδίδεται σε κάποιους με μεγάλη αοριστία. Όμως κατά την εκτίμησή μας η ευθύνη θα πρέπει να προσωποποιείται και να αγγίζει και τα κατώτερα στελέχη της στρατιωτικής ιεραρχίας. Να επεκτείνεται δηλαδή και σε ταξιάρχους, συνταγματάρχες, ταγματάρχες, λοχαγούς και ίσως και σε χαμηλότερους βαθμούς, ώστε να γνωρίζουν και οι ίδιοι ότι εκτελώντας μια τέτοια εντολή εξόντωσης αμάχων φέρνουν και οι ίδιοι σημαντική ευθύνη. Συγχρόνως βέβαια θα πρέπει να τους παρέχεται η δυνατότητα διαφωνίας και άρνησης εκτέλεσης μιας τέτοιας αποτρόπαιας διαταγής. Τελευταίο παράδειγμα εγκλημάτων πολέμου πέραν των χωρών της Αφρικής όπως στο Νταρφούρ, το Κογκό, τη Ρουάντα, το Μάλι, τη Σομαλία και αλλού, είχαμε και στη γειτονιά μας, στη Βοσνία κατά τον εμφύλιο μεταξύ Βόσνιων και Σερβοβόσνιων, με την εκτέλεση 8.000 αμάχων Μουσουλμάνων Βόσνιων στη Σεμπρένιτσα. Για την περίπτωση αυτή που χαρακτηρίσθηκε γενοκτονία, καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη ο πρόεδρος των Σερβοβόσνιων Ράντοβ Κάραζιτς και ο στρατηγός του Ράτκο Μλάντιτς.
Η προέκταση του επιπέδου της ευθύνης
Το ότι και οι μεσαίοι και ανώτεροι αξιωματικοί θα φέρνουν ευθύνη για τέτοιες πράξεις θα αποτελεί σίγουρα ένα σημαντικό αντικίνητρο στο να διαπράττονται εγκλήματα σε πολεμικές ή εμφύλιες συρράξεις. Για παράδειγμα αναφέρουμε πως η εκτέλεση των 23 αμάχων στο Κοντομαρί Χανίων τεκμηριώνεται με ιστορικά δεδομένα ότι διατάχθηκε από τον στρατηγό Στούτεντ ως μια γενική διαταγή εφαρμογής αντίποινων για τον σκοτωμό αλεξιπτωτιστών. Τη διαταγή αυτή την εκτέλεσε ένας υπολοχαγός του γερμανικού στρατού ο Χέρστ Τρέμπες όπως αυτός έκρινε, συγκεντρώνοντας και εκτελώντας 23 αμάχους. Κατά τη μαρτυρία του Φρανκ Πέτερ Βέιξλερ Γερμανού στρατιωτικού φωτογράφου που φωτογράφισε την εκτέλεση, ο υπολοχαγός θα μπορούσε να την είχε αποτρέψει συλλαμβάνοντας έναν και μόνο κάτοικο που ομολόγησε ότι είχε σκοτώσει έναν αλεξιπτωτιστή, όπως και ο ίδιος ο φωτογράφος τον προέτρεψε τον Τρέμπες. Αν ο συγκεκριμένος υπολοχαγός γνώριζε ότι προχωρώντας σε αυτή την εκτέλεση αμάχων θα έφερνε και αυτός ευθύνη το πιο πιθανόν θα ήταν ότι θα άκουγε την προτροπή του φωτογράφου και η εκτέλεση των αμάχων ίσως και να αποφεύγονταν. Το ότι λοιπόν η ευθύνη για τέτοιες ενέργειες θα βαρύνει και τους μεσαίους και κατώτερους αξιωματικούς που τις εκτελούν, θα αλλάζουν τα δεδομένα όσον αφορά τις βιαιότητες ακόμη κα στα σημερινά εμπόλεμα μέτωπα.
Οι Αμερικανικές θηριωδίες στο Βιετνάμ που δεν τιμωρήθηκαν ποτέ
Ενθυμούμαστε βέβαια στο πρόσφατο παρελθόν στη δεκαετία του ΄60 στον πόλεμο του Βιετνάμ τις ωμότητες που διέπραξαν οι Αμερικανοί στρατιώτες με θύματα τους δυστυχείς αμάχους Βιετγκόγκ. Στο ευρύ κοινό οι θηριωδίες αυτές έγιναν γνωστές από τις μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες όπως: Ο ελαφοκυνηγός, Πλατούν, Γεννημένος τη 4η Ιουλίου, Αποκάλυψη τώρα, Good morning Vietnam, Απώλειες πολέμου, Full metal jacket και πολλές άλλες. Σε όλες αυτές καυτηριάζεται με τον πιο ωμό τρόπο η άθλια συμπεριφορά των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων απέναντι στους θεωρούμενους Β’ κατηγορίας ανθρώπους, τους Βιτγκόγκ. Ωστόσο ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις ή και καθόλου που Αμερικανοί αξιωματικοί λογοδότησαν για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν στον πόλεμο αυτό. Ακόμη όμως και στις πιο πρόσφατες πολεμικές ή εμφύλιες συρράξεις που αναζωπυρώνονται συνεχώς όπως στο Ιράκ, στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στο Νότιο Σουδάν πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να συμβούν φρικαλεότητες.
Το χρέος του πολιτισμένου κόσμου και οι «αθώες περιστερές»
Γνώμη μας λοιπόν είναι πως χρέος του πολιτισμένου κόσμου είναι να θωρακίσει απέναντι σε σοβαρές αυθαιρεσίες τόσο τις αδύναμες χώρες όσο και τις υπανάπτυκτες ή αναπτυσσόμενες κοινωνίες νομοθετώντας αυστηρότερα για τους διενεργούντες εγκλήματα πολέμου, σε εθνικές, φυλετικές ή και θρησκευτικές συγκρούσεις. Στις διατάξεις ας πούμε του κανονισμού πολέμου εδάφους όπως ονομάζονται, να συμπληρωθούν εκείνες που θα αναφέρουν ότι κανείς αξιωματικός δεν εκτελεί επιδρομή ή οποιαδήποτε ενέργεια κατά αμάχων χωρίς γραπτή διαταγή. Με άλλα λόγια, εάν ο κάθε ανώτατος, ανώτερος ή και κατώτερος αξιωματικός θα γνωρίζει ότι η κάθε διαταγή που θα δίνει για συμπεριφορές κατά αμάχων θα υπάρχει έγγραφη και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως στοιχείο κατηγορίας εναντίον του κάποια στιγμή, θα δυσκολεύεται να την δώσει. Θα γνωρίζει επίσης ότι και αυτός, η οικογένειά του και οι απόγονοί του αργότερα και για πολλές δεκαετίες θα φέρνουν βαρύ στίγμα για όλη τους τη ζωή και να μην νομίζουν ότι μετά τη λήξη των συγκρούσεων θα μπορούν να κρυφτούν και να παριστάνουν τις «αθώες περιστερές».
Ο αντιναζιστής Γερμανός συγγραφέας Ρόλφ Χόχουτ
Τέτοιο τρανταχτό παράδειγμα απόκρυψης και κοινωνικής εξαπάτησης είχε αποκαλυφθεί το 1978 στη Γερμανία. Ο σπουδαίος αντιναζιστής Γερμανός συγγραφέας που μάλιστα πέθανε μόλις τον περασμένο Απρίλιο, Ο Ρόλφ Χόχουτ, στο βιβλίο του «Ένας έρωτας στη Γερμανία» αποκάλυψε ότι για 12 χρόνια, από το 1966 ως και το 1978, ο πρωθυπουργός του κρατίδιου της Βάδης – Βυτεμβέργης, Χανς Φίλμπινγκερ, υπήρξε ανώτατος δικαστής των ναζί και ότι εξ αιτίας των αποφάσεών του έχασαν τη ζωή τους 24.551 Γερμανοί στρατιώτες. Η κατακραυγή του γερμανικού λαού ήταν τόσο έντονη που ο Φίλμπινγκερ εξαναγκάστηκε σε παραίτηση και η κυβέρνησή του κατέρρευσε.
Για μια «Μάγκνα Χάρτα των αμάχων»
Θα πρέπει βέβαια οι διεθνείς θεσμοί και οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ, το διεθνές ποινικό δικαστήριο, το ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Διεθνής Αμνηστία και άλλοι διεθνείς φορείς, να προχωρήσουν σε μια νέα διακήρυξη-δέσμευση των κρατών μελών. Στη διακήρυξη αυτή θα αναφέρεται ρητά πως ενέργειες αντιποίνων αποτελούν εγκλήματα πολέμου. Οι οποιεσδήποτε προφορικές εντολές δίνονται προς κατωτέρους αξιωματικούς, για ενέργειες εναντίων αμάχων, οι κατώτεροι αξιωματικοί δύνανται να μην τις εκτελούν ειδάλλως είναι και αυτοί συνυπεύθυνοι. Για τις οποιεσδήποτε επίσης ενέργειες και βιαιοπραγίες εναντίον αμάχων, εφόσον δεν δίδονται με έγγραφες διαταγές, την ευθύνη θα την φέρουν εξ ολοκλήρου οι αρχηγοί των στρατιωτικών επιτελείων και οι εκάστοτε υπουργοί άμυνας των εμπλεκόμενων μερών και οι οποίοι θα δικάζονται με τη κατηγορία των εγκληματιών πολέμου. Στην περίπτωση δε των έγγραφων διαταγών την αποκλειστική ευθύνη σαφώς και θα την φέρνουν οι υπογράφοντες τις διαταγές. Μια τέτοια διακήρυξη θα αποτελούσε μια νέα «ΜΑΓΚΝΑ ΧΑΡΤΑ» για την παγκόσμια ειρήνη και την προστασία των αμάχων! Ο φόβος των μετέπειτα ευθυνών θα απέτρεπε ολόκληρη τη πολιτική και στρατιωτική ιεραρχία στο να προβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες κατά των αμάχων .
Μια πρόκληση για το πανεπιστήμιο Κρήτης
Με τις παραπάνω λοιπόν σκέψεις τολμούμε να διατυπώσουμε μια πρόταση προτροπή προς τα σχετιζόμενα τμήματα, της πολιτικής επιστήμης, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας αλλά και του ιστορικού τμήματος του πανεπιστημίου Κρήτης. Τα τμήματα αυτά να προκρίνουν την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών που θα διερευνήσουν τις κοινωνιολογικές, πολιτικές αλλά και ψυχολογικές πτυχές αυτού τού θέματος. Του πώς δηλαδή εκπορεύτηκαν και από ποιούς οι διαταγές για την ολοκληρωτική ή μερική καταστροφή 56 χωριών της Κρήτης, καθώς και την εκτέλεση ομαδικά ή και μεμονωμένα 3.500 αμάχων κάθε ηλικίας ακόμη και μικρών παιδιών !Τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν από τις εμπεριστατωμένες αυτές έρευνες θα πρέπει με πρωτοβουλία τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και του πανεπιστημίου Κρήτης θα πρέπει να λάβουν διεθνή δημοσιότητα μέσω συγκεκριμένων διπλωματικών και διαπανεπιστημιακών διαύλων, ώστε να αποτελέσουν τον μοχλό πίεσης προς τους διεθνείς οργανισμούς και τα διεθνή φόρα για τη δημιουργία αυτής της «ΜΑΓΚΝΑ ΧΑΡΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΜΑΧΟΥΣ». Αυτό θα αποτελέσει μια διεθνή πρωτοπορία τόσο του πανεπιστημίου Κρήτης όσο βέβαια και της χώρας μας, δείχνοντας στην παγκόσμια κοινή γνώμη πως η χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία αποτελεί και κορυφαίο διεθνή παράγοντα για την εδραίωση της παγκόσμιας ειρήνης, σε αντίθεση με τη γείτονά μας χώρα των προκλήσεων και της απειλής τους για επεκτατισμό!
Το ατόπημα του κ. Ρίχτερ
Και με βεβαιότητα είμαστε σε θέση να ισχυριστούμε πως εάν είχαν εκπονηθεί αυτές οι επιστημονικές έρευνες και μάλιστα σε επίπεδο διδακτορικών διατριβών, δεν θα μπορούσε καν να προκύψει το θέμα με τον Γερμανό καθηγητή τον κ. Ρίχτερ. Διότι ούτε αυτός θα τολμούσε να γράψει τα όσα άστοχα έχει γράψει στα συγγράμματά του, υπερασπιζόμενος δήθεν την απέριττη τιμή των επίλεκτων μονάδων των αλεξιπτωτιστών του γερμανικού στρατού, υπαιτίου για το αιματοκύλισμα μιας ολόκληρης ηπείρου. Να τους χαίρεται ο κ. Ρίχτερ τους επίλεκτούς του, αλλά να τους έχει και να τους καμαρώνει για τον εαυτό του και όχι για να αιματοκυλούν το δικό μας το νησί. Και επιπλέον δεν θεωρούμε ότι αποτελεί πρόοδο για τη πολιτική επιστήμη το να εκθειάζει κανείς «δήθεν θεσμούς» και μεθόδους που αιματοκυλούν και αφανίζουν λαούς εκατομμυρίων ψυχών, πολιτισμούς και εθνικές μειονότητες. Αλλά και επιπρόσθετα δεν θα είχε τολμηθεί η αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του πανεπιστημίου Κρήτης με όλα τα επακόλουθα δυσάρεστα αλλά και φαιδρά συμβάντα.
Το ευκταίο
Κλείνοντας λοιπόν την αναφορά μας αυτή θεωρούμε πως τέτοιες πρωτοβουλίες που εισάγουν ιδέες πρωτοποριακές και καινοτόμες θα είναι εκείνες που θα κάμουν τη διαφορά για το πνευματικό μας ίδρυμα αλλά και για την ίδια τη χώρα μας. Με τέτοιες πρωτοπόρες ενέργειες θα αποκτήσομε, ως χώρα και λαός, στίγμα θεματοφύλακα της ειρήνης και της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στον διεθνή χώρο εν μέσω μάλιστα του έντονου ανταγωνισμού που αναπτύσσεται στον πλανήτης μας!
ouranosgeo@gmail.com
