29 Μαΐου 1453, ημέρα οδύνης για τον ελληνισμό, που άλλαξε την πορεία της ιστορίας του. Η παρουσία των Κρητών, όπως σε όλους του αγώνες σημαντική. Το 1453 κατά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης, ενώ η Κρήτη ήταν ενετοκρατούμενη, 1000 εθελοντές Κρητικοί με 5 καράβια και αρχηγό τον Καλλικράτη Μανούσο, ξεκινούν για να ενισχύσουν την άμυνα της βασιλεύουσας. Διασχίζουν το Αιγαίο χωρίς πρόβλημα, αλλά στα στενά του Ελλησπόντου συναντούν 60 πλοία του τουρκικού στόλου που πολιορκούσε την Κωνσταντινούπολη. Μετά από σκληρή ναυμαχία βυθίζονται τα 2 από τα πέντε και σκοτώνονται 300.Τα υπόλοιπα 3 διασπούν τον κλοιό και εισέρχονται στην Πόλη ενισχύοντας τους τελευταίους υπερασπιστές της. Απ’ αυτούς διάλεξε ο φρούραρχος Ιουστινιάνης τους σωματοφύλακές του, καθώς και η σωματοφυλακή του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, που ήταν μαζί του όταν σκοτώθηκε, ήταν επίλεκτοι Κρητικοί. Μετά την άλωση επί μερικές ημέρες αυτό το εθελοντικό σώμα των Κρητών εξακολουθούσε να ανθίσταται σ’ ένα πύργο της βασιλεύουσας με περίσσια γενναιότητα, που προκάλεσε το θαυμασμό του νεαρού Μωάμεθ του πορθητή, όπως αναφέρει και ο αυτόπτης μάρτυρας και ιστορικός της άλωσης, Φραντζής. Όταν τον πληροφόρησαν ποιοί είναι, διέταξε αν θέλουν να τους δοθεί ένα καράβι και με τον οπλισμό τους να φύγουν για την πατρίδα τους χωρίς κανείς να τους ενοχλήσει. Έτσι και έγινε παρά την αντίθετη γνώμη των τούρκων στρατιωτών που ζητούσαν να τους σφάξουν. Οι απομείναντες Κρήτες εθελοντές πέρασαν τον Ελλήσποντο και ανοίχτηκαν στο Αιγαίο, έχοντας βαριά τραυματισμένο ένα από τους αρχηγούς των τον οποίο αναγκάστηκαν να αφήσουν στα μοναστήρια του Αγίου Όρους για να τον περιθάλψουν. Εκεί γνώρισε ένα Κρητικό μοναχό από την Ανώπολη των Σφακίων στον οποίο διηγήθηκε όλα τα γεγονότα τα οποία κατέγραψε σε χειρόγραφο που διασώζεται στην Ι.Μ. Βατοπεδίου, το οποίο βρήκε και δημοσίευσε ο περίφημος αγιογράφος και λογοτέχνης Φώτης Κόντογλου.
* O Ευτύχιος Σ. Καλογεράκης είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών
