Της Εύας Λαδιά
Είχε πάντα ένα ύφος που σου ενέπνεε βαθύ σεβασμό. Κι ας τον έβλεπες για πρώτη φορά. Ψηλός, αδύνατος, πάντα περιποιημένος, απασχολούσε τα δημοσιογραφικά γραφεία μόνο για ζητήματα των αγροτών. Οι κουβέντες του σταράτες και μετρημένες. Η διατύπωση των αιτημάτων άψογη σε γραμματική και συντακτικό.
-«Είστε καθηγητής;» ρώτησα αρχές που τον γνώρισα, με το θάρρος της ξένης που ακόμα δεν έχει προσαρμοστεί στον νέο της τόπο διαμονής.
-«Είμαι αγρότης κυρία», μου απάντησε λιτά και με το διακριτικό του χαμόγελο άλλαξε συζήτηση.
Αυτός ήταν ο Κώστας Κοτζαμπασάκης.
Όσο περνούσε ο καιρός τον θαύμαζα περισσότερο. Είχε το μεγάλο χάρισμα να δίνει ποιότητα σε κάθε ραδιοφωνική και τηλεοπτική εκπομπή με την άνεση να τεκμηριώνει κάθε του άποψη. Κι όσο γνωριζόμαστε έπαιρνε το θάρρος να μιλά περισσότερο για τα πρότυπά του όπως η πρώτη κοινοτάρχισσα Μαρία Ηλιάκη. Στο αφιέρωμα που είχαμε κάνει για τη σημαντική αυτή γυναίκα, δημοσιεύαμε ακριβώς ποια περιστατικά που την αφορούσαν, είχαν σημαδέψει τη μνήμη του ευγενικού μας συνομιλητή και στα οποία αναφερόταν συχνά.
Όταν όμως παίνευα τις γνώσεις του με ανυπόκριτο σεβασμό, εκείνος προσπαθούσε να υποβαθμίσει το γεγονός και έφερνε σαν μέτρο σύγκρισης τον Κώστα Μπεμπή, που θαύμαζε την επιχειρηματολογία του, όταν έπαιρνε θέση για κάθε πρόβλημα της αγροτιάς. Και μια φορά μου είπε με σημασία:
-«Ο αγρότης που καλλιεργεί και τη σκέψη του κυρία Εύα, μπορεί να υπερασπιστεί δικαιώματα του κλάδου του. Μόνο αν κατέχει γνώσεις, αντέχει να μη γίνει πειθήνιο όργανο καμιάς πολιτικής ή κομματικής αρχής για να κρατήσει τα δικά του αξιώματα».
Ευτυχισμένος οικογενειάρχης
Ελάχιστες φορές τον θυμάμαι να κάνει αναφορά στον εαυτό του. Εξαίρεση έκανε όταν μιλούσε για τη σύζυγό του Ελένη, που έφερνε πάντα ως παράδειγμα συζύγου και μητέρας και φυσικά όταν το έφερνε η κουβέντα στο Νίκο του τον ακριβό του γιο.
Κι είχε δίκιο γιατί αυτό το παιδί του έδινε μεγάλες χαρές με τις επιδόσεις του στα γράμματα. Έτσι όταν αργότερα, ακόμα και σήμερα ακούω για τις επιτυχίες του Νίκου Κοτζαμπασάκη, που θεωρείται από τους σημαντικότερους λειτουργούς της Θέμιδας, σκέπτομαι τον πατέρα του και ασπάζομαι απολύτως τις θεωρίες περί γονιδίων και κληρονομικότητας.
Άξιος κοινοτάρχης
Ο Κώστας Κοτζαμπασάκης γεννήθηκε στην Αμνάτο το 1944. Το ιστορικό χωριό της Δασκαλοχαρίκλειας και άλλων ηρώων δεν είχε πάντα την ακμή που διακρίνουμε σήμερα. Μέχρι που ευτύχησε να αποκτήσει κοινοτάρχη αυτό τον γεμάτο οράματα και υψηλούς στόχους άνθρωπο. Στο διάστημα της θητείας του, έκανε τόσα στο χωριό του που είναι ν’ απορείς με τη δυναμική του χαρακτήρα του.
Μετέφερε το νεκροταφείο εκτός κατοικημένης περιοχής του χωριού, άλλαξε τη διαδρομή του λεωφορείου του ΚΤΕΛ άνοιξε δρόμους που διευκόλυναν τα μέγιστα τους χωριανούς του, έκανε δενδροφυτεύσεις, έδωσε στην Αμνάτο μια όψη αναπτυσσόμενης περιοχής.
Αν και συνεπής ιδεολόγος, ποτέ δεν έδειξε κομματική ταυτότητα για να επιτύχει το ζητούμενο. Και φυσικά ποτέ δεν επιδίωξε για τον εαυτό του οφέλη.
Αντίθετα με διαρκή μόχθο αυγάτιζε την πατρική περιουσία. Αδυναμία του η εφαρμογή νέων καλλιεργειών. Σου έδινε την αίσθηση, όταν βρισκόταν στο χωράφι ότι μιλούσε με τη γη. Επικοινωνούσε θαρρείς με το χώμα. Και σ’ όποια αγροτική δουλειά κι αν καταπιανόταν, έδινε την εικόνα μύστη που μετέχει σε μια τελετουργία.
Καινοτόμος και ευρεσιτέχνης
Καινοτόμος σε πολλούς τομείς, έδωσε στην πράξη το αποτέλεσμα που οραματιζόταν στον τομέα της επαγγελματικής μελισσοκομίας. Κι όταν όλοι θαύμασαν με όσα εκείνος κατάφερε, δεν κράτησε τίποτα για τον εαυτό του. Χαιρόταν να βλέπει τον αγρότη να παίρνει πρωτοβουλίες και να προχωρεί μπροστά με ιδέες και πρωτοποριακά σχέδια.
Αυτά τα χαρίσματα περιγράφει αριστοτεχνικά σε μια νεκρολογία του ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ρεθύμνης, Νίκος Μπιρλιράκης.
Αναφέρει κάπου:
«Ποιοι από μας σήμερα γνωρίζουν, ότι στην Αμνάτο υπάρχει μια τεχνική λίμνη 15.000 μ3, από το φράγμα που ο ίδιος δημιούργησε, δαμάζοντας τη δυναμική του χειμάρρου, που περνούσε μέσα από τις ιδιοκτησίες του και το κατασκεύασε μάλιστα με προσωπικές του δαπάνες. Μια λίμνη που σήμερα είναι ένας βιότοπος. Δείγμα της οικολογικής του ευαισθησίας. Δεν έμεινε όμως σ’ αυτή την προσπάθεια, εμπλούτισε τη λίμνη με διάφορα είδη από χρυσόψαρα μοναδικά στο είδος τους.
Ποιος επίσης γνωρίζει ότι ήταν κάτοχος διπλώματος ευρεσιτεχνίας για το μάζωμα της ελιάς.
Θυμάμαι αξέχαστα την έκπληξή του όταν μου ανακοίνωσε ότι έχει κατά νου να ξεριζώσει τις ελιές και να φυτέψει γραμμικό αμπελώνα. Προσπάθησα να τον πείσω να πάρει πίσω την απόφασή του, με δικαιολογία ότι γίνεται μάχη από τους περισσότερους ελαιοπαραγωγούς να παρουσιάσουν ιδιοκτησίες ελαιώνων και εσύ που τις έχεις σίγουρα θα χάσεις πάρα πολλά χρήματα από τις επιδοτήσεις. Αυτός γέλασε και μου απάντησε ότι η απόφασή του θα τον δικαιώσει μελλοντικά. Όπως έγινε».
Ασυμβίβαστος συνδικαλιστής
Αυτόφωτος πάντα και γεμάτος διάθεση να βοηθήσει τον τόπο του, στον τομέα της ανάπτυξης, ο Κώστας Κοτζαμπασάκης, πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες και στο συνδικαλισμό.
Και αυτό που κατάφερε ήταν να προσδώσει κύρος στο κάθε αγροτικό κίνημα που προηγουμένως είχε χάσει την αίγλη του από αδέξιους χειρισμούς ανθρώπων που νόμιζαν ότι προσφέροντας εκδούλευση στην παράταξή τους, με το να περνούν τις θέσεις της στον απλό κόσμο, εξυπηρετούν και τα συμφέροντα της αγροτιάς.
Δεν απουσίαζε από καμιά κινητοποίηση, πάντα στην πρώτη γραμμή και πάντα έτοιμος για τον αγώνα μέχρι τη δικαίωση. Κι όταν τέλειωνε η κινητοποίηση γινόταν πάλι ο σεμνός άνθρωπος με τη διακριτική πάντα συμπεριφορά και παροιμιώδη ευγένεια.
Απευθυνόταν με απόλυτο σεβασμό στους συναδέλφους του, που ανοργάνωτοι και ανοχύρωτοι μπροστά στα μηνύματα των καιρών δεν είχαν να ελπίσουν σε κάτι. Κι ο αγνός ιδεολόγος από την Αμνάτο τους ενέπνεε εμπιστοσύνη και δύναμη για κερδοφόρους αγώνες.
Συνειδητός σοσιαλιστής
Συνειδητός σοσιαλιστής ο Κώστας Κοτζαμπασάκης, τίμησε όσο ελάχιστοι τα ιδεώδη της ίσης ευκαιρίας για όλους και των τριών μεγάλων αξιών που είναι ισότητα, αδελφότητα, δικαιοσύνη. Κι έτσι τίμησε όποιο καθήκον του ανετέθη και ως προέδρου της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Ρεθύμνου και του Δ.Σ. της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών και αργότερα μέλους του Δ.Σ. του Νοσοκομείου.
Έφυγε στο απόγειο της δόξας του, μια αποφράδα ημέρα της 28ης Φεβρουαρίου 2003 σε ηλικία 59 ετών. Η περήφανη καρδιά του τον πρόδωσε για πρώτη φορά αλλά ήταν και η μοιραία. Ο θάνατος τον βρήκε στη φύση που τόσο αγαπούσε, στη δουλειά που λάτρευε, κοντά στις ασχολίες που έτρεφαν την ψυχή και το πνεύμα του Δεν πρόλαβε μόνο να χαρεί το κρασί από τις πρωτοπόρες του καλλιέργειες και να καμαρώνει το γιο του που λάτρευε εκεί που διαπρέπει σήμερα.
Για ένα μόνο θα πρέπει να είναι βαριά η ψυχή του. Για τους ιδεολογικούς αγώνες που προδόθηκαν, για πολιτικούς που δεν κράτησαν τις δεσμεύσεις τους, για τη μοίρα των αγροτών που παραπαίει και πάλι, εκμηδενίζοντας την αξία των προϊόντων του μόχθου τους.
Μεγάλη απώλεια
Ένα δείγμα της καθολικής εκτίμησης και αγάπης που δεχόταν από παντού, είναι το πένθος της τοπικής κοινωνίας όταν έμαθε το χαμό του, οι νεκρολογίες που διαβάζουμε στον τοπικό τύπο. Μα καλύτερο μνημόσυνο σίγουρα ήταν οι μαντινάδες του Σιμισακογιώργη, γιατί ο Κώστας Κοτζαμπασάκης ήταν και από τους ικανότερους μαντιναδολόγους.
Πριχού να ‘ρθει η ώρα του έσβησε το καντήλι
τση ζήσης του και κλάψανε δικολογιά και φίλοι.
Κλαίνε στ’ αμπέλια τα πουλιά και τον αναζητούνε
ο μερακλής αμπελουργός που μίσεψε και που ναι
Πολλοί ναι που τον κλάψανε Κωστή το μισεμό σου
γιατί ποτέ δεν άκουσαν το λόγο τον κακό σου.
Στου παραδείσου τον μπαξέ θα πάει η ψυχή σου
γιατί πολλοί σου συγχωρούν σαν πίνουν το κρασί σου.
Τα χρόνια που ακολούθησαν έκαναν ακόμα μεγαλύτερη την αίσθηση της απώλειας ενός τόσο σημαντικού Ρεθεμνιώτη που με το βλέμμα, το βάδισμα, το χαμόγελο, την έκφραση, το λόγο, το επιχείρημα, τη γόνιμη σκέψη, τη διορατικότητα, την ευρηματικότητα, το πάθος για τη γη και τη φλόγα για τη δημοκρατία, έδινε περιεχόμενο στον αγώνα και στην ανάγκη για προκοπή του τόπου που γνώρισε τη ζωή και της έδωσε με το βίο και τα έργα του, υπόσταση, ποιότητα, αρχοντιά.
