Σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τραμπ, αυτοί οι οποίοι ευθύνονται για τον διχασμό στις ΗΠΑ δεν είναι ο ίδιος ή οι κοινωνικές ανισότητες, αλλά τα ΜΜΕ και διάφοροι δημοσιογράφοι «που δεν αγαπούν την πατρίδα μας». «Ήρθε η ώρα να τους ξεσκεπάσουμε» και «δεν είναι όλοι οι δημοσιογράφοι ανέντιμοι, αλλά οι περισσότεροι είναι», είναι ορισμένα από εκείνα που λέει όταν απευθύνεται προς τους οπαδούς του. Φυσικά, διαχωρίζει από τον σωρό το FOX News, που «τον αντιμετωπίζει δίκαια». Στην Ουγγαρία, η κυβέρνηση Ορμπαν ίδρυσε μια πλήρως ελεγχόμενη Αρχή, η οποία επιβάλλει κυρώσεις στα λίγα αντιπολιτευόμενα μέσα. Στη Βραζιλία η κυβέρνηση προβαίνει καθημερινά σε πρωτοφανείς μεθοδεύσεις εναντίον του συνόλου του Τύπου, με τον Πρόεδρο Μπολσονάρο να καταγγέλλει συνωμοσία των Μέσων Ενημέρωσης εναντίον του, ενώ στενοί συνεργάτες του αποκαλούν τους δημοσιογράφους σκουπίδια, αρουραίους, εκβιαστές, πουλημένους και κλέφτες. Εκτός από την διαρκή επίθεση στην ελευθερία του Τύπου και οι τρεις επίσης προσπαθούν από την πρώτη μέρα που ανέλαβαν την εξουσία να ελέγξουν την Δικαιοσύνη με παρεμβάσεις, αντικαταστάσεις δικαστικών, απειλές και εκβιασμούς.
Μήπως όλα αυτά σας θυμίζουν κάτι από τα καθ’ ημάς; Η προσπάθεια ελέγχου τηλεοπτικών μέσων και η αντικατάσταση τους με αρεστά, τα «βοθροκάναλα», οι «πουλημένοι δημοσιογράφοι» και τα σποτ με τα λεφτά που πέφτουν βροχή προς τους δημοσιογράφους ώστε να προσαρμόζουν τα λεγόμενα τους, είναι λίγα μόνο απ’ όσα είδαμε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και συνεχίζουμε να βλέπουμε από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Παράλληλα και με την ίδια ένταση ήταν επί κυβερνήσεως τους οι παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη με επιθέσεις, απειλές, τοποθετήσεις στις ηγεσίες των ανώτερων δικαστηρίων προσώπων φίλα προσκείμενων και απ’ ότι αποκαλύπτεται το στήσιμο ενός παραδικαστικού κυκλώματος εκβιασμών και διώξεων πολιτικών αντιπάλων. Τελευταία αποκάλυψη το ηχητικό με τον Νίκο Παππά ο οποίος, μεταξύ άλλων, φέρεται να λέει στον επιχειρηματία Σάμπυ Μιωνή εάν έκανε αυτό που του ζητούσε «το μαγαζί» (η κυβέρνηση): «θα ζητήσω από τον Παπαγγελόπουλο να μου φέρει την ίδια την τύπισσα» και θα της πω «κορίτσι μου, έχεις καταλάβει τι πας να κάνεις;». Όπου «τύπισσα» και «κορίτσι» αναφέρεται σε συγκεκριμένη εισαγγελέα του κυκλώματος που είχαν στήσει. Ο απόλυτος ξεπεσμός της διάκρισης των εξουσιών.
Ποια είναι όμως η συγκολλητική ουσία που ενώνει όλα τα παραπάνω γεγονότα και τους, κατά τα άλλα, διαφορετικούς πολιτικούς; Ο λαϊκισμός. Και πιο συγκεκριμένα η σημερινή νεωτερική μορφή του λαϊκισμού. Ο σύγχρονος λαϊκισμός, ενώ παρουσιάζει μια δήθεν αντισυστημικότητα, στην πραγματικότητα είναι γέννημα των φιλελεύθερων Δημοκρατιών. Η επικράτηση της Δημοκρατίας μείωσε την επιρροή και εν πολλοίς περιθωριοποίησε τα ακραία στοιχεία των πολιτικών συστημάτων. Ο λαϊκισμός αποτέλεσε το νέο όχημα ανέλιξης πάσης φύσεων αυταρχικών ιδεολογιών και ριζοσπαστικών κομμάτων, δεξιά και αριστερά του πολιτικού φάσματος. Χρησιμοποιώντας απλή και μερικές φορές βίαιη γλώσσα και παρουσιάζοντας εύκολες λύσεις για σύνθετα προβλήματα, κρύβουν πίσω από το πέπλο του λαϊκισμού την πραγματική τους ατζέντα.
Στις σύγχρονες Δημοκρατίες η εξουσία δεν είναι μία και αδιαίρετη. Για να προστατεύονται οι πολίτες από την κατάχρηση της, διαχέεται σε ένα σύνολο θεσμών οι οποίοι ρυθμίζονται από το Σύνταγμα και έχουν καθολική ισχύ για όλα τα μέλη της κοινωνίας. Αυτή η λειτουργία δεν συνάδει με τον λαϊκισμό, οποίος αντιλαμβάνεται την κοινωνία διαιρεμένη μεταξύ του «αγνού λαού» και των «διεφθαρμένων ελίτ» (εμείς και οι άλλοι). Η προώθηση των συμφερόντων όσων οι λαϊκιστές αντιλαμβάνονται ως «αγνό λαό», που στην ουσία σημαίνει «οι δικοί μας», μπορεί να υπερβαίνει και να παραβιάζει την αρχή της καθολικότητας των θεσμών.
Έτσι, χαρακτηριστικό των λαϊκιστών είναι η επίθεση στους δημοκρατικούς θεσμούς γιατί αυτοί τους εμποδίζουν να επιβάλουν την ατζέντα τους. Όταν οι λαϊκιστές έρχονται στην εξουσία, στρέφονται εναντίον των θεσμών, ιδίως εκείνων που αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της φιλελεύθερης δημοκρατίας, όπως είναι ο ελεύθερος Τύπος και η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη. Οι λαϊκιστές δεν επιτίθενται μόνο σε όσους θεσμούς τους επικρίνουν και στρέφονται ενάντια στις πρακτικές τους. Επιτίθενται σε οτιδήποτε δεν μπορούν να ελέγξουν απόλυτα. Έτσι, είδαμε ότι οι επιθέσεις εναντίον του Τύπου και των δημοσιογράφων δεν σταμάτησαν ακόμα και την εποχή όπου η προηγούμενη κυβέρνηση απολάμβανε την στήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των τηλεοπτικών Μέσων. Οι πολίτες από τη μεριά τους, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και των συνεπειών της, δεν ενδιαφέρονταν πολύ ή έβλεπαν ως δευτερεύον το αν μια κυβέρνηση προσβάλει τους δημοκρατικούς θεσμούς ή όχι.
Δυστυχώς, όπως δεν έχουμε ξεμπερδέψει από τα προβλήματα, έτσι δεν έχουμε ξεμπερδέψει και με τον λαϊκισμό, ο οποίος συνεχώς εξελίσσεται, αναπτύσσεται, καμουφλάρεται και βρίσκει νέα πατήματα. Όπως διαπιστώσαμε στην οικονομική κρίση, ο καθένας μπορεί να πέσει στα δίχτυα του και όλοι είμαστε εκτεθειμένοι στις συνέπειες του. Η αντιμετώπιση του δεν είναι εύκολη, καθώς οι λύσεις στα προβλήματα πολλές φορές είναι σύνθετες και απαιτούν χρόνο. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν να εμπεδωθεί στους πολίτες η σημασία και η αξία του δημοκρατικού τρόπου λειτουργίας ενός πολιτεύματος. Να καταλάβουν ότι αυτό δεν είναι μια ιδεολογική διαμάχη μεταξύ φιλελεύθερων και λαϊκιστών, αλλά αποτελεί τον βασικό πυλώνα πάνω στον οποίο στηρίζεται η ευημερία και η ελευθερία τους.
