Με τροπολογία που κατέθεσε ο Υπουργός Παιδείας στον νόμο 4186/13, αφαιρείται η λογοτεχνία ως εξεταζόμενο μάθημα για εισαγωγή στις σχολές θετικών και τεχνολογικών επιστημών και παραμένει μόνο για εισαγωγή στις σχολές ανθρωπιστικών, νομικών και παιδαγωγικών σπουδών. Αντίθετα, εισάγεται η εξέταση του μαθήματος της πληροφορικής, για εισαγωγή στις σχολές θετικών και τεχνολογικών επιστημών.
Φίλη μεν η πληροφορική, φιλτάτη δε η λογοτεχνία, και εν πάση περιπτώσει δεν θα έπρεπε να θεωρούνται αλληλοαποκλειόμενα μαθήματα. Γιατί η λογοτεχνία (όπως η τέχνη στη δική της περιοχή) αποτελεί μοναδική και αναντικατάστατη έκφραση του ανθρώπινου πνεύματος στην ολότητά του. Εννοώ ότι μπορεί να συνοψίσει, μέσω των ποικίλων εκφραστικών της τρόπων, όχι μόνο την αισθητική αντίληψη αλλά και τη γνώση και τις ιδέες κάθε εποχής. Αναπαράγει το παρελθόν και προοικονομεί το μέλλον, αφού η λογοτεχνική μας παράδοση δεν είναι παρά μια αλυσίδα, ή καλύτερα ένα παλίμψηστο, που έχει την αφετηρία του στον Όμηρο.
Επιπλέον, η λογοτεχνία είναι ανθρωποκεντρική. Στα λογοτεχνικά κείμενα πρωταγωνιστεί ο άνθρωπος και ή ύλη οργανώνεται γύρω από τον άνθρωπο. Αυτός ορίζει τη σκοπιά από την οποία θεάται και ερμηνεύει τον κόσμο, κινούμενος χωρίς περιορισμούς στον χώρο και τον χρόνο.
Είναι λοιπόν φανερό ότι το μάθημα της λογοτεχνίας ενδιαφέρει όλους τους υποψηφίους, ανεξάρτητα από το αν ακολουθούν τη θεωρητική ή τη θετική κατεύθυνση. Αποτελεί επένδυση για το μέλλον τους, διότι είναι ο θεμέλιος λίθος της παιδείας εν γένει. Και η παιδεία είναι, ή καλύτερα οφείλει αν είναι, εξ ορισμού ανθρωπιστική.
Εάν ο υποψήφιος ενδιαφέρεται για τις θετικές επιστήμες, θα πληροφορηθεί ότι ήδη από την αρχαιότητα το αντικείμενο των θετικών επιστημών ήταν αδιάρρηκτα συνυφασμένο με τον τρόπο που ο άνθρωπος κατανοούσε και ερμήνευε τον κόσμο. Η ιδέα αυτή εκπροσωπείται διαχρονικά σε μερικά από τα εκλεκτότερα λογοτεχνικά κείμενα που δημιούργησε το ανθρώπινο πνεύμα.
Και για να κλείσω με κάτι απλό, τον εν λόγω υποψήφιο πρέπει να συνοδεύει στη μετέπειτα πορεία του η γνώση ότι π.χ. στην τέχνη του Σολωμού ο υλικός κόσμος σημασιοδοτείται με τρόπο μυστικό. Ότι δηλαδή υπάρχουν αλήθειες πέρα από την αλήθεια που ανιχνεύεται με απόλυτη ακρίβεια. Αλήθειες με DNA που, ευτυχώς για όλους μας, ο φυσικός επιστήμονας δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκωδικοποιήσει:
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·
η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.
* Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
