Η ιστορία της μετανάστευσης στην Ελλάδα είναι μια μάστιγα χωρίς τέλος. Πολλές μανούλες «έφυγαν» πλήρεις ημερών με πόνο ψυχής, καθώς δεν ξαναντίκρισαν τα παιδιά τους που έφυγαν σε νεαρή ηλικία σε ξένες χώρες, αφού η πατρίδα τους αδυνατούσε να τους προσφέρει μια αξιοπρεπή επιβίωση. Αφορμή για τη δημιουργία του παρόντος άρθρου, στάθηκε ένα σχετικό δημοσίευμα της 11/01/2019 της τοπικής εφημερίδας «Ρεθεμνιώτικα Νέα» για την επέτειο των 125 ετών εγκατάστασης των ελλήνων στο Πίτσμπουργκ της Αμερικής, οι οποίοι δημιούργησαν μια πολύ αξιόλογη κοινότητα που μεγαλουργεί μέχρι σήμερα. Πιο συγκεκριμένα μου κίνησε το ενδιαφέρον η πόλη Πίτσμπουργκ της Πενσυλβανίας, η οποία με ώθησε στο να εντοπίσω και να δημοσιεύσω ορισμένα σχετικά ντοκουμέντα που διαθέτω στο προσωπικό μου αρχείο.
Στις αρχές του 20 αιώνα, έφυγαν ως μετανάστες προς στην πόλη αυτή άνθρωποι και από το χωριό μας, το Πίκρη Ρεθύμνου. Μετανάστευσαν μόνιμα εκεί πέντε νεαροί άνδρες, εκ των οποίων μόνο ο ένας επέστρεψε. Έζησαν και εργάστηκαν στην πόλη Πίτσμπουργκ και πρόσφατα με την τεχνολογία ανακαλύψαμε τους τρίτης γενιάς απογόνους τους. Η πρώτη και η δεύτερη γενιά «έφυγε» και παράλληλα η τρίτη μετακόμισε σε άλλες διευθύνσεις, ενώ το επίθετο τροποποιήθηκε (εκ της άφιξής τους στην Αμερική), όπως π.χ. το Μπιρίκος (Μπιρικάκης) έγινε Μπίρκος (Birkos) και το Πηγουνάκης έγινε Πηγόρης (Pigoris). Με πρωτοβουλία του αγαπητού μου συγγενή και δημοτικού συμβούλου Μπιρικάκη Εμμανουήλ, εντοπίστηκε η τρίτη αυτή γενιά στο σύνολό της και σήμερα έχουμε τη χαρά να υποδεχόμαστε κάποιους από αυτούς στις θερινές τους διακοπές. Στο σχετικό δημοσίευμα που προαναφέρθηκα, διαβάζουμε ότι «η ελληνική κοινότητα στο Πίτσμπουργκ και ιδιαίτερα η κρητική είναι δυναμική και έχει συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη της πόλης», όπως δηλώνει ο δήμαρχος William Peduto. Ο Ανδρέας Μπιρίκος, που πολέμησε στο Αρκάδι το 1866 και η ιστορία τον έχει υμνήσει αρκετά, είχε πέντε παιδιά: τον Μανόλη, τον Κωνσταντίνο, τον Νικόλαο, τη Μαρία και την Ευαγγελία. Ο Κωνσταντίνος και ο Νικόλαος είναι οι δυο από τα ανωτέρω πέντε αδέλφια που πήγαν στο Πίτσμπουργκ. Μαζί τους πήγαν επίσης οι: Μανόλης Μπιρίκος (πρώτος ξάδερφος των ανωτέρω), καθώς και οι συγχωριανοί τους: Γεώργιος Πηγουνάκης και Λίτινας Νικόλαος. Ο τελευταίος επέστρεψε μετά από έξι χρόνια. Ο μόνος παντρεμένος κατά την αποχώρηση από την Ελλάδα ήταν ο Μανόλης Μπιρίκος του Μιχαήλ. Ο Μιχαήλ υπήρξε και αυτός πολεμιστής στην επανάσταση στο Αρκάδι το 1866. Απόγονοι του Μανόλη ζουν μέχρι και σήμερα στο χωριό Αγγελιανά του δήμου Μυλοποτάμου.
Όλοι οι μετανάστες που έχουν πάρει αμερικανική υπηκοότητα υπηρετούν υποχρεωτικά στον αμερικανικό στρατό και οπού η Αμερική δημιουργεί πόλεμο πηγαίνουν και αυτοί. Σχετικά με αυτό λοιπόν, έπεσε στα χεριά μου ένα αξιοσημείωτο έγγραφο, που έχει συμπληρώσει ένα αιώνα ύπαρξης με αποστολέα το τότε γραφείο ασφάλισης πολεμικού κίνδυνου του τότε υπουργείου οικονομικών Αμερικής με παραλήπτη την Ελένη Πηγουνάκη, μητέρα του Γεώργιου Πηγουνάκη (Πηχόρης), το οποίο αφορά αποζημίωση αυτού για τις υπηρεσίες που παρείχε στον αμερικανικό στρατό. Κλείνοντας το παρόν άρθρο σχετικά με τους συγγενείς και συγχωριανούς μου που ήταν μέτοχοι εκείνου του μεταναστευτικού κύματος, εύχομαι οι συνθήκες διαβίωσης στην χώρα μας ολοένα να βελτιώνονται ώσπου τελικά να συρρικνωθεί το έντονο μεταναστευτικό κύμα των τελευταίων ετών.