Τα πρώτα Ελληνικά πολιτικά κόμματα
Τον Δεκέμβριο του 1821, συνεκλήθη η 1η Εθνοσυνέλευση του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, στην Επίδαυρο, όπου και ψηφίστηκε το 1ο Ελληνικό σύνταγμα. Οι πρώτες εκλογές στην τότε Ελληνική επικράτεια έγιναν το 1825. Ως γεγονός ιστορικής ειρωνείας, τα πρώτα Ελληνικά πολιτικά κόμματα που εμφανίστηκαν εκείνη την περίοδο, ήταν το Αγγλικό με τον Αλ. Μαυροκορδάτο, το Γαλλικό με τον Ιωάν. Κωλέτη και το Ρωσικό με τον Ανδρ. Μεταξά! Λες και δεν υπήρχαν δόκιμες Ελληνικές λέξεις για να τιτλοφορηθούν με αυτές, ανάλογα με την ιδεολογική του τοποθέτηση το κάθε ένα! Και τα τρία αυτά κόμματα έπαψαν να υπάρχουν τη περίοδο 1863-1865, όταν υπήρξε η μετάβαση από τον βασιλιά Όθωνα στον νέο βασιλιά τον Γεώργιο τον Α’. Στη νέα αυτή περίοδο της επίσης βασιλευομένης Δημοκρατίας, ιδρύθηκαν νέα κόμματα που τα επικρατέστερα από αυτά ήταν: To Εθνικόν κόμμα, με τον Θεοδ. Δηλιγιάννη, το Νεωτερικό κόμμα με τον Χαρ. Τρικούπη, και το Τρίτο κόμμα με τον Δημ. Ράλλη. Κανένα από τα τρία αυτά κόμματα δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ότι ανήκε στον κεντρώο και προοδευτικό χώρο.
Τα πρώτα κόμματα της Κρήτης
Ωστόσο στη Κρήτη που βρισκόταν εκείνα τα χρόνια κι ως το 1898, υπό την Οθωμανική κυριαρχία, ήδη από το 1878 υπήρξε το κόμμα των «Ξυπόλητων», το κόμμα των προοδευτικών, το οποίο ιδρύθηκε από τον Χανιώτη Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, προπάππου του σημερινού πρωθυπουργού. Το άλλο κόμμα, των συντηρητικών, ήταν το κόμμα των «Καραβανάδων», το οποίο ιδρύθηκε από τον επίσης Χανιώτη, Μίνωα Ησυχάκη. Ο Κ. Μητσοτάκης ήταν νομικός και υπήρξε πληρεξούσιος Κυδωνίας των επαναστατημένων Κρητών, αλλά και εκδότης της Χανιώτικης εφημερίδας «Λευκά Όρη». Την εφημερίδα αυτή, την εκχώρησε το 1887 στον αδελφό της συζύγου του, της Κατίγκω Βενιζέλου, Ελευθέριο Βενιζέλο νεαρό νομικό 23 ετών τότε, ο οποίος μόλις που είχε επιστρέψει στα Χανιά μετά τις σπουδές στην Αθήνα. Επίσης στη θέση του ως πληρεξουσίου Κυδωνίας εκλέχτηκε για πρώτη φορά το 1889 ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος με τους συνεργάτες του, Κωνσταντίνο Φούμη, Χαράλαμπο Πολογεώργη και Ιωάννη Μοάτσο συγκρότησαν μια εκσυγχρονιστική ομάδα εντός του κόμματος των «Ξυπόλητων»(Λ. Καλλιβρετάκης, Αθήμα 2004).
Η πολιτική κατάσταση στην Κρήτη στα τέλη του 1800
Καθ’ όλη την περίοδο αυτή, οι επαναστατημένοι Κρήτες συνέχιζαν τον αγώνα τους για την ανεξαρτησία του νησιού τους. Δέκα χρόνια αργότερα τον Νοέμβριο του 1898 και μετά από τους σκληρούς αγώνες της επανάστασης του 1895-1896, και οι τελευταίοι Οθωμανοί στρατιώτες εγκατέλειπαν το νησί. Τον Δεκέμβριο του 1898 στην Κρήτη, που μόλις της είχε παραχωρηθεί αυτονομία, τοποθετήθηκε ηγεμόνας ο Πρίγκιπας Γεώργιος. Οι πρώτες εκλογές στην απελευθερωμένη πια Κρήτη, έγιναν τον Ιανουάριο του 1899 για την εκλογή των βουλευτών της Κρητικής Πολιτείας με τη συμμετοχή των κομμάτων των «Ξυπόλητων» και των «Καραβανάδων» καθώς και ανεξάρτητων υποψηφίων.
Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος και η κλήτευση του Βενιζέλου
Όμως στην απελευθερωμένη Ελλάδα, αρχές του 1900 η πολιτική κατάσταση βρισκόταν σε τέλμα. Η απογοήτευση του λαού από τους εν ενεργεία πολιτικούς και την κατεστημένη κατάσταση του Βασιλιά που στηριζόταν στην τάξη των ανώτατων αξιωματικών και στρατηγών ήταν πολύ μεγάλη. Λίγα χρόνια αργότερα εμφανίστηκε ο Στρατιωτικός σύνδεσμος, μια μυστική οργάνωση συγκροτημένη από τους μεσαίους και τους κατώτερους τη τάξει αξιωματικούς, ως εγγυητής των λαϊκών επιταγών της εποχής. Πράγματι ο Στρατιωτικός σύνδεσμος τον Οκτώβριο του 1909 απέστειλε εκπρόσωπό του στα Χανιά για να πείσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο να μεταβεί στην Αθήνα και να αναλάβει Πρωθυπουργός. Ο Βενιζέλος παρ’ όλες τις αρχικές του επιφυλάξεις παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 1910 στην Ελληνική βουλή και πρότεινε να σχηματιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση και να προκηρυχθούν εκλογές. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου ο Βενιζέλος ίδρυσε το κόμμα των φιλελευθέρων και το οποίο εξασφάλισε μεγάλη πλειοψηφία, στις εκλογές του Νοεμβρίου του ίδιου έτους.
Τα 50 χρόνια του κόμματος των Φιλελευθέρων και τα λίγα της Ενώσεως Κέντρου
Από το 1910 που το κόμμα των φιλελευθέρων συμμετείχε για πρώτη φορά στις εκλογές και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία, κυριάρχησε στον πολιτικό στίβο της χώρας για 50 τουλάχιστον χρόνια. Κατά την πεντηκονταετή του αυτή πορεία στον χώρο του κέντρου και της κεντροαριστεράς, πλέον του κόμματος των Φιλελευθέρων αναδείχτηκαν και άλλα κόμματα, όπως το κόμμα των Κοινωνιστών του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, η ΕΠΕΚ του Νικόλαου Πλαστήρα, το Σοσιαλιστικό κόμμα του Γεώργιου Παπανδρέου, το Αγροτικό κόμμα του Γεώργιου Μπαλτατζή και άλλα μικρότερα.
Το 1961 ο Γεώργιος Παπανδρέου κατάφερε να συνενώσει όλα αυτά τα κόμματα και να συγκροτήσει ένα νέο κόμμα, την Ένωση Κέντρου. Το νέο αυτό κόμμα, που στην τρίτη του κάθοδο στο πολιτικό στίβο εξασφάλισε το 1964, το ποσοστό του 52,7%, ανατράπηκε ένα χρόνο αργότερα από μια μερίδα δικών του βουλευτών. Οι βουλευτές του αυτοί, προέβησαν σε αυτήν τους τη κίνηση υποκινούμενοι από το παλάτι. Το αποτέλεσμα της απόφασής τους αυτής, ήταν να δημιουργηθεί το τραγικό πολιτικό συμβάν της Αποστασίας. Η αποστασία ευθύνεται, αφενός για την άρση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους πολιτικούς με αποτέλεσμα, αφενός να προκύψει κλίμα έκπτωσης της πολιτικής, που αυτό με τη σειρά του ευνόησε την έλευση της δικτατορίας των συνταγματαρχών αλλά και αφετέρου για την ευκολία που επικράτησε η δικτατορία. Μετά την πτώση της δικτατορίας και τις πρώτες ελεύθερες εκλογές τον Οκτώβρη του ’74, η Ένωση Κέντρου ήδη είχε βρεθεί σε κατάσταση σημαντικής μείωσης της εκλογικής της δύναμης, γιατί κάτι νέο ήδη είχε γεννηθεί.
Τα νέα κόμματα της Κεντροαριστεράς
Τον Σεπτέμβριο του 1974 την σκυτάλη στον κεντροαριστερό χώρο πήρε το ΠΑΣΟΚ, το νεοϊδρυθέν κίνημα από τον Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο έμελλε να κυριαρχήσει στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και της κεντροαριστεράς, για τουλάχιστον 35 χρόνια ως το 2010 με δύο ενδιάμεσες παρενθέσεις. Ήδη από το 2012 ένας άλλος πολιτικός σχηματισμός, ο ΣΥΡΙΖΑ με αρχηγό τον Αλέξη Τσίπρα, εμφανίστηκε δυναμικά στον κεντροαριστερό χώρο καταφέρνοντας να εξασφαλίσει την στήριξη της βουλής και να σχηματίσει κυβέρνηση το 2015.Ωστόσο ο ΣΥΡΙΖΑ διαχρονικά, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ουσιαστική στήριξη από το στελεχιακό δυναμικό του κεντροαριστερού χώρου. Η αδυναμία του αυτή εκφράστηκε τόσο στις Περιφερειακές όσο και στις Δημοτικές εκλογές και του 2014 αλλά και του 2019 όπου η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πολύ περιορισμένη. Τον ίδιο χρόνο ένας νέος πολιτικός σχηματισμός, το ΚΙΝΑΛ ήρθε να διαδεχτεί το ΠΑΣΟΚ που όμως και αυτό με τη σειρά του, δεν κατάφερε να κατοχυρώσει τη φυσιογνωμία του στον κεντροαριστερό χώρο και δεν πέτυχε να ενεργοποιήσει τη δυναμική που υπάρχει στον χώρο του πρώην πολιτικού του φορέα, του ΠΑΣΟΚ.
Το πλήρωμα του χρόνου και ο νέος σχεδιασμός
Όμως είμαστε πεπεισμένοι πως η κεντροαριστερά είναι ο μόνος πολιτικός χώρος ο οποίος μπορεί να εγγυηθεί στον Ελληνικό λαό, ένα πραγματικά καλύτερο αύριο. Εκτιμούμε πως σήμερα η κεντροαριστερά, δεν βρίσκεται στους πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής της χώρας μας, τόσο από λαθεμένες πολιτικές, όσο και από λαθεμένους χειρισμούς των προηγούμενων χρόνων. Όμως πιστεύουμε πως έχει επέλθει το πλήρωμα του χρόνου και ο Ελληνικός λαός συνεχίζει να επιμένει για ίσες ευκαιρίες, για πιο δίκαιη κατανομή του Εθνικού πλούτου και εν τέλει για περισσότερη κοινωνική αξιοπρέπεια!
