Για άλλη μια φορά ο σύλλογος Ρεθυμνίων Μικρασιατών με μπροστάρη του τον πρόεδρό του, κ. Παρασκευά Συριανόγλου, μας παρουσιάζει τα καλά του. Αυτή τη φορά τις «Μνήμες γεύσης» ένα βιβλίο συνταγών «Μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής από τα Δυτικά Παράλια της Μ. Ασίας». Πρόκειται για έναν καλαίσθητο τόμο που φαινομενικά οριοθετεί τους στόχους του, αλλά τεχνηέντως ξεφεύγει από αυτούς. Αυτή είναι μια τεχνική που χαρακτηρίζει τόσο τα πονήματα του κ. Συριανόγλου, όσο και τον ίδιο σαν άνθρωπο. Να δίνει περισσότερα από αυτά που υπόσχεται.
Για να γίνω πιο σαφής: οι μνήμες γεύσης συνιστούν έναν θησαυρό γεύσεων από τα Δυτικά παράλια της Μ. Ασίας. Και ενώ ο χώρος που καλύπτουν οι ‘μνήμες’ είναι γεωγραφικά περιορισμένος, το βιβλίο αναδεικνύει τον γαστριμαργικό πλούτο της περιοχής. Πράγμα που φωτίζει δύο ακόμη όψεις: αφενός, το ότι υπάρχει τέτοια ποικιλία γεύσεων στον ευρύτερο χώρο της Μ. Ασίας, ώστε να είναι αδύνατο αυτές να ‘χωρέσουν’ σε ένα και μόνο βιβλίο και, αφετέρου, το ότι διαφορετικές γεύσεις σηματοδοτούν διαφορετικές περιοχές της Μ. Ασίας (σε πολλές περιπτώσεις αναγράφεται η καταγωγή του φαγητού ή του γλυκού). Είναι εξάλλου αδιαμφισβήτητο το πόσο πλούτισε ο ελληνικός ‘τσελεμεντές’ από τις προσφυγικές γεύσεις.
Οι συνταγές εντάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. Στο κεφάλαιο της μαγειρικής δίνονται πληροφορίες τόσο για την παρασκευή ψωμιού και άλλων αρτοσκευασμάτων όσο και για την παρασκευή σαλατών, λαδερών φαγητών και κρεατικών. Στο κεφάλαιο της ζαχαροπλαστικής δίνονται συνταγές για μαρμελάδες, κομπόστες, γλυκά του κουταλιού, σιροπιαστά, κουλούρια, πίτες, κρέμες και διάφορα άλλα γλυκά. Στους καταλόγους αυτούς αναγνωρίζει ο αναγνώστης αγαπημένες, κλασικές παραδοσιακές γεύσεις, γεύσεις άγνωστες, γεύσεις που υπογραμμίζουν τη δεξιοτεχνία της μαγείρισσας, γεύσεις ευρηματικές, γεύσεις που κινδυνεύουν με … ‘αφανισμό’.
Τα κεφάλαια των συνταγών πλαισιώνονται πριν και μετά από πληροφορίες σχετικά με το διατροφικό πλούτο, τις συνήθειες της Ανατολής, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μικρασιατικού ημιαστικού σπιτιού καθώς και έναν εύληπτο οδηγό συμβουλών μιας Μικρασιάτισσας, δηλαδή μιας έμπειρης και πετυχημένης οικονόμου. Δίνονται σημαντικές ιστορικές πληροφορίες με το πώς και το γιατί διαμορφώθηκε με τους τρόπους που διαμορφώθηκε η μικρασιατική κουζίνα. Δίνονται ουσιαστικές οδηγίες και συμβουλές ‘στησίματος’ του φαγητού και του γλυκού, το πώς, πότε, πού τρώγεται ένα φαγητό και προσφέρεται ένα γλυκό. Πράγματα πολλές φορές αυτονόητα όταν τα διαβάζεις, τα οποία όμως αγνοούν οι περισσότερες νέες νοικοκυρές.
Αυτή είναι η τεράστια συμβολή του βιβλίου και του επιμελητή του, του κ. Συριανόγλου. Δεν απουσιάζει τίποτα από αυτά που κάνουν ένα φαγητό ή ένα γλυκό όχι απλώς μια ανάγκη, αλλά μια ζωντανή ιεροτελεστία, δηλαδή τα ιστορικά, πολιτιστικά, λαογραφικά γνωρίσματά του. Ό,τι συνδέουν οι γεύσεις. Τους ανθρώπους. Ίσως γι’ αυτό και δεν ξενίζει τον αναγνώστη η απουσία φανταχτερών φωτογραφιών οι οποίες συνήθως συνοδεύουν καταλόγους φαγητών. Η λιτή εικονογράφηση, η ελκυστική γραμματοσειρά, οι κιτρινισμένες σελίδες φέρνουν στο προσκήνιο την εποχή, τις μυρωδιές, τα χρώματα, τις μνήμες γεύσεις. Και όλα γίνονται γεύσεις μνήμης. Μνήμης ιστορικής, πολιτισμικής, λαογραφικής. Και πάνω απ’ όλα ανθρώπινης.
Μαρίνα Τζακώστα