Η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974 δημιούργησε ροή προσφύγων κάποιοι από τους οποίους ήρθαν στο Ρέθυμνο και σύντομα κατάφεραν να προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες στον τουρισμό και στον πολιτισμό.
Από τους πιο σημαντικούς ήταν ο Πανίκος Χατζηκακού, που άφησε πίσω στο νησί του φεύγοντας τις πρώτες και τόσο επιτυχημένες του επιχειρηματικές προσπάθειες. Όταν ήρθε στο Ρέθυμνο έπρεπε να ξεκινήσει από το ναδίρ. Μα έφτασε γρήγορα στο ζενίθ της δράσης του με τη μεγάλη εμπειρία και τις γνώσεις που διέθετε.
Ο Πανίκος Χατζηκακού του Σωτήρη και της Κυριακής, το γένος Κλόκκου, γεννήθηκε στο Λευκόνικο Αμμοχώστου Κύπρου. Στα γυμνασιακά του χρόνια έζησε τη δίνη του αγώνα για τη λευτεριά της Κύπρου. Μπήκε αν και έφηβος στην αντίσταση. Η δράση του δεν άργησε να γίνει γνωστή. Οι Άγγλοι τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν απάνθρωπα. Εκείνος δεν λύγισε. Δεν πρόδωσε. Ήταν μικρός αλλά η καρδιά του ήταν μεγάλη τόσο που να χωρά το όραμα της λευτεριάς. Από τύχη σώθηκε από την αγχόνη. Τις τραγικές αυτές εμπειρίες τις θυμίζει η διάκριση που έχει από την ΕΟΚΑ. Το αργυρούν μετάλλιο για τη συμμετοχή του στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
Οι σπουδές που έκανε στη συνέχεια καλύπτουν σελίδες. Θα κρατήσουμε μόνο τις άριστες επιδόσεις που του επέτρεψαν να σπουδάσει σε διεθνούς φήμης τουριστικές σχολές με υποτροφία όχι μόνο της κυπριακής κυβέρνησης αλλά και της ομοσπονδιακής γερμανικής δημοκρατίας.
Τελειομανής καθώς είναι συμπλήρωσε τις σπουδές του στα οικονομικά – διοίκηση επιχειρήσεων, αποκτώντας παράλληλα και τα ανώτατα πτυχία των αγγλικών, γαλλικών και γερμανικών που μιλάει απταίστως.
Με αυτό το βιογραφικό από τα πρώτα του επαγγελματικά βήματα «κολύμπησε» στα βαθειά ως στέλεχος μεγάλων τουριστικών μονάδων, στη Ρόδο και στην Κύπρο. Νέες ιδέες που αποκτούσε μελετώντας τις ανάγκες του κλάδου, τον έκαναν να αφιερωθεί με περισσότερη αγάπη στο γνωστικό του αντικείμενο.
Ανήσυχο πνεύμα καθώς ήταν και με το πάθος να μεταδίδει τις γνώσεις του ίδρυσε την ξενοδοχειακή σχολή ΞΕΝΙΑ στην Κύπρο την καλύτερη στο είδος της. Είχε κάθε χρόνο 250 – 300 σπουδαστές που εξελίχθηκαν αργότερα σε ικανά στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων.
Ονομαστό παραμένει ένα ακόμα δημιούργημά του στην Κύπρο με διεθνή ακτινοβολία, το τουριστικό αγροτόσπιτο Λευκόνικου. Αυτό είχε γίνει πόλος έλξης επισκεπτών από όλο το νησί. Λειτούργησε ως παραδοσιακό εστιατόριο αναβιώνοντας ήθη και έθιμα με μεγάλη επιτυχία.
Προχώρησε και στον τομέα της ποιοτικής ψυχαγωγίας ιδρύοντας κέντρα πολυτελείας για απαιτητικούς θαμώνες μεγάλου κύρους στην κοινωνία που ζούσαν. Κάθε του επαγγελματικό βήμα τον έφερνε κοντά σε ένα αποτέλεσμα που ούτε ο ίδιος μπορούσε να φανταστεί. Σε ηλικία μόλις 23 ετών εξέδωσε το πρώτο στο είδος του βιβλίο «Τουριστική και ξενοδοχειακή Βιομηχανία». Το 1969 εξέδωσε τον πρώτο τουριστικό οδηγό «Get to know Famagusta & Cyprus» (γνωρίστε την Αμμόχωστο και την Κύπρο που απέσπασε θριαμβικές κριτικές και διακρίσεις).
Στη δίνη της προσφυγιάς
Κι ήρθε ο Αττίλας να γκρεμίσει τα πάντα. Ο Πανίκος πόνεσε μα δεν γονάτισε. Ήταν η Λίτσα του που του έδινε θάρρος. Μια σπάνια γυναίκα με δυναμισμό και πίστη. Μια γυναίκα βράχος θέλησης και αποφασιστικότητας που μόλις ήρθαν οι δίσεκτες μέρες δεν έπαψε να δίνει δύναμη στον άνδρα της να ξεκινήσει από την αρχή. Και τα κατάφεραν.
Από το El Creco o Πανίκος Χατζηκακού συνέχισε και σε άλλα μεγάλα ξενοδοχεία,κ όπως το Elounda Beach/Elounda Bay και στο Ρίθυμνα μέχρι το 1981.
Όπως θα ομολογήσουν οι ειδικοί ο ευρηματικός νους του Πανίκου έσβησε την εικόνα μιας περιοχής μαρτυρίου από τη συνείδηση των επισκεπτών κι έτσι έγινε η Ελούντα τουριστικό θέρετρο περιωπής.
Στο μεταξύ ξεκινά από το 1980 τη δική του επιχείρηση, η οποία από ΣΑΛΑΜΙΣ ΕΠΕ μέσα σε τέσσερα χρόνια μετετράπη σε Α.Ε. Τον ίδιο χρόνο ξεκινά η ανέγερση του πρώτου ξενοδοχείου «Litsa’s Lefkoniko Beach» με παράλληλη μίσθωση και πρακτόρευση τουριστικών συγκροτημάτων στην περιοχή Ρεθύμνου.
Τον Απρίλιο του 1997 ίδρυσε την Ελλάς Εξπρές Α.Ε., η οποία ανήγειρε τουριστικά συγκροτήματα επιπλωμένων διαμερισμάτων και άλλων σπουδαίων δραστηριοτήτων στον τομέα αυτό και το 1984 ίδρυσε τον οργανισμό συνεδρίων. Αυτό που χρειάζεται μια πόλη έδρα πανεπιστημίου που επενδύει πάντα το μέλλον της στον τομέα του τουρισμού.
Είναι αναρίθμητες οι δραστηριότητες και πάντα σε τομείς που κάλυπταν τα κενά υποδομών δημιουργώντας προδιαγραφές περαιτέρω ανάπτυξης του νομού ολόκληρου.
Αυτόν τον άνθρωπο δεν θα μπορούσαν να αφήσουν αναξιοποίητο θεσμικοί φορείς και να μην ζητήσουν την εμπειρία του στον συμβουλευτικό τομέα κορυφαίες ξενοδοχειακές μονάδες. Όσο για τις διακρίσεις αντάξιες της προσφοράς του ήταν ξεχωριστές όπως η τιμητική διάκριση από τον Ζακ Σιράκ, τότε δήμαρχο Παρισίων και μετέπειτα πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας με παράλληλη ανακήρυξη σε επίτιμο δημότη για τη συμβολή του στην τουριστική ανάπτυξη της Κρήτης. Τιμήθηκε επίσης από την Ε.Ο.Κ.Α. και τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Ρεθύμνου.
Σπουδαίο και το συγγραφικό του έργο ενώ έχει δημοσιεύει και πολλά άρθρα σε διεθνούς εμβέλειας τουριστικά περιοδικά και εφημερίδες.
Η συμβολή του Ζήνωνα Ζαννέτου
Στον τομέα του πολιτισμού διέπρεψε ο καθηγητής Ζήνων Ζαννέτος. Ο Ζήνων Ζαννέτος, εγκατεστημένος από το 1976 στην Κρήτη, έχει προσφέρει πολλά στα θεατρικά πράγματα του νησιού και στο «Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου», σαν μέλος της οργανωτικής επιτροπής και εισηγητής των θεατρικών του εκδηλώσεων. Εχει σκηνοθετήσει αρκετές παραστάσεις, από τις οποίες οι πέντε με έργα του Κρητικού Θεάτρου, στα πλαίσια του «Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου»: «Φορτουνάτος» του Αντώνιου Φόσκολου (1997) και «Η θυσία του Αβραάμ» (του Βιτζέντζου Κορνάρου (1998) με το Δημοτικό Θέατρο Ρεθύμνου. Με την «Αναγέννηση» ανέβασε: το ποιμενικό ειδύλλιο αγνώστου ποιητή (γραμμένο περίπου το 1600) «Η βοσκοπούλα η εύμορφη», φιλολογικά συμπληρωμένο από τον ίδιο (1999), τον «Στάθη» του Χορτάτση (2000) και την «Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ».
Σημαντική ήταν και η παρουσία του στην Εταιρία Θεάτρου Κρήτης
Αισθαντικός ποιητής είχε τη μεγάλη τύχη να αναδείξει έργα του ο συνθέτης και επιστήθιος φίλος του Μπάμπης Πραματευτάκης. Μάλιστα με τον Ζήνωνα Ζανέτο ο επιφανής μας συνθέτης άνοιξε τον κύκλο των τραγουδιών του πάνω σε ποίηση Κυπρίων και Ρεθυμνίων ποιητών
Ο Ζήνων Ζανέτος επίσης ξεκίνησε τις αδελφοποιήσεις με το μαρτυρικό νησί όταν υπηρετούσε στο 2ο Γυμνάσιο και Λύκειο.
Η έντονη δράση τη δεκαετία του 90
Η δεκαετία του 90 έφερε πολύ κοντά την Κύπρο με το Ρέθυμνο χάρις στην πολιτιστική αναγέννηση και τη συγγένεια της προέδρου με τον δρα Ανδρέα Δημητρίου που ήταν τότε γραμματέας στη βουλή των αντιπροσώπων, αρχαιολόγος, συγγραφέας μελετών. Ο λαμπρός επιστήμων γεννήθηκε το 1943 στο χωριό Πηγή της επαρχίας Αμμοχώστου. Αποφοίτησε από το γυμνάσιο της Αμμοχώστου το 1962 και σπούδασε στο πανεπιστήμιο Αθηνών ιστορία και αρχαιολογία. Ειδίκευση στην αρχαιολογία είχε στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, απ’ όπου πήρε και τον τίτλο Ph.D. Εργάστηκε με απόσπαση από το 1979 στο γραφείο του προέδρου της κυπριακής βουλής. Δημοσίευσε κατά καιρούς άρθρα και μελέτες για αρχαιολογικά, ιστορικά και άλλα θέματα, σε κυπριακά και ξένα έντυπα. Συνεργάστηκε με την κυπριακή τηλεόραση σε αρχαιολογικά θέματα. Εξέδωσε τα ακόλουθα βιβλία:
- Θαλασσοκρατορία της Κύπρου. Μύθος ή ιστορική αλήθεια; (Λευκωσία, 1978).
- Die Datierung der periode Cypro – Archaisch I nach fundzusammenhängen mit Griechischer keramik(Berlin, 1978).
- A Cypriote 8th – 7th century bird -workshop(Αθήνα, 1978).
- Sonderdruck aus Palast und Hütte(Rhein, 1982).
- Cypro – Aegean relations in the early ironage1100 – 700 B.C. (1984).
Ο δρ Ανδρέας Δημητρίου ανταποκρίθηκε αμέσως στο αίτημα της πολιτιστικής αναγέννησης και ετοίμασε μια σειρά συναντήσεων με κορυφαίους παράγοντες του νησιού.
Στη Ρεθεμνιώτικη αντιπροσωπεία συμμετείχαν ο Γιώργος Σμπώκος, τότε πρόεδρος της ΤΕΔΚ, Ηλίας Δρετουλάκης, Μπάμπης Πραματευτάκης, Ζήνων Ζαννέτος (επιθυμία του κ. Πραματευτάκη που δεν μπορούσε να αγνοηθεί) και από πλευράς πολιτιστικής αναγέννησης Στέλιος Μπαγουράκης και Εύα Λαδιά.
Με τις ενέργειες του δρα Δημητρίου η αντιπροσωπεία είχε επίσημες συναντήσεις με τον πρόεδρο της βουλής, τη διοίκηση του ΡΙΚ και του θεατρικού οργανισμού Κύπρου, τη μορφωτική υπηρεσία και τον δήμαρχο Λευκωσίας.
Καταρτίστηκε ένα πρόγραμμα πολιτιστικών ανταλλαγών με τεράστιο ενδιαφέρον και αποφασίστηκε να γίνει η επικύρωση με νέες προτάσεις στο Ρέθυμνο.
Ήταν μεγάλη τύχη που νομάρχης τότε ήταν ο Παναγιώτης Κλάδος που λάτρευε την Κύπρο.
Ανταποκρίθηκε αμέσως στο αίτημα της πολιτιστικής αναγέννησης και τον Φεβρουάριο του 1992 η αίθουσα συνεδριάσεων της νομαρχίας πλημμύρισε από προσωπικότητες της Κύπρου σε μια σύσκεψη που προκάλεσε το πανελλήνιο ενδιαφέρον. Εφημερίδες και περιοδικά είχαν στείλει συνεργάτες τους για να καλύψουν το γεγονός. Αποφασίστηκαν σημαντικές δράσεις που φυσικά υλοποιήθηκαν μόνον όσες πρόλαβαν τη θητεία του Παναγιώτη Κλάδου.
Σ ‘ εκείνη την πρώτη αποστολή από την Κύπρο συμμετείχε και η τότε βουλευτής κ. Κλαίρη Αγγελίδου.
Δυο χρόνια αργότερα ως πρόεδρος της πολιτιστικής αναγέννησης δέχτηκα ένα σημαντικό τηλεφώνημα από μια εκλεκτή προσωπικότητα της Κύπρου την κα Θεοδώρα Κναή. Ήταν πρόεδρος των Γυναικών Κυθρέας και ζητούσε αδελφοποίηση με τις γυναίκες του Ρεθύμνου.
Με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούσα πάντα, απευθύνθηκα στη μοναδική Μαρία Τσιριμονάκη ξέροντας την αγάπη της για την Κύπρο και ζήτησα τη συμβουλή της για τη μεθόδευση αυτής της προοπτικής. Όπως μου συνέστησε καλέσαμε στο δημαρχείο τις κυρίες προέδρους των γυναικείων οργανώσεων και με την καθοδήγηση της Μαρίας Τσιριμονάκη και της Ιωάννας Βαλαρή καταρτίσαμε πρόγραμμα. Για κάθε μας επαφή στην Κύπρο είχε οριστεί και ποια κυρία θα μιλήσει. Η Μαρία Τσιριμονάκη με επέβαλε, τολμώ να πω, ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας και πήγαμε στο ευλογημένο νησί για την αδελφοποίηση.
Ευτυχώς μια πρωτοβουλία της Μαρίας Ζαχαράκη κράτησε εκείνες τις μοναδικές στιγμές που ζήσαμε, με ρεπορτάζ που κάλυψαν όλο το περιοδικό η ΑΠΟΨΗ μας.
Η αδελφοποίηση με την Κυθρέα έγινε σε κλίμα φορτισμένο από συγκίνηση.
Εκείνη τη μεγάλη μέρα της αδελφοποίησης έτυχε να γίνεται και μια σύνοδος κορυφής με συμμετοχή της Βασίλισσας της Αγγλίας.
Η παρουσία αυτή είχε προκαλέσει ένταση και μάλιστα από το πρωί είχε πυροδοτηθεί το κλίμα με δηλώσεις της αδελφής του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, που αναρωτιόταν πως γίνεται να παραδοθεί το κλειδί της πόλης της Λευκωσίας στα χέρια εκείνης που υπέγραψε τη θανατική καταδίκη ενός 16χρονου παιδιού.
Μέσα στο κλίμα αυτό ξεκινήσαμε για την αίθουσα που θα υπογράφαμε το πρωτόκολλο αδελφοποίησης. Με το που φθάσαμε μας πλησιάζουν μερικά παιδιά, συνοφρυωμένα που κατευθύνονται προς την Ελευθερία Παπαδάκη που εκπροσωπούσε την ΕΓΕ Έτσι ψηλή, ξανθιά, επιβλητική και σε μια εποχή που δεν υπήρχε η ευκαιρία δημοσιότητας τους φάνηκε πως ήταν η βασίλισσα. Με το ζόρι γλιτώσαμε τα χειρότερα χάρις στις αδελφές μας από την Κυθρέα.
Λίγο αργότερα σχηματίσαμε όλες ανθρώπινη αλυσίδα με τους Κυπρίους στο πλαίσιο διαμαρτυρίας στον ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δικαίωση της Κύπρου.
Το γεγονός σχολιάστηκε θυμάμαι και στην Ελευθεροτυπία κάνοντας περήφανο το Ρέθυμνο για την πρωτοβουλία αυτή των γυναικών του.
Η αδελφοποίηση συνεχίζεται αλλά σε πλαίσιο απλά ανθρώπινο χωρίς ιδιαίτερες εκδηλώσεις. Αξίζει πάντως να εξάρουμε τη συμβολή του πρώην νομάρχη κ. Γιώργη Παπαδάκη που στήριξε αρκετές δράσεις και επιφύλαξε κάποτε στην υπουργό κ. Κλαίρη Αγγελίδου την υποδοχή που της άξιζε.
Μια ακόμα αδελφοποίηση που άφησε εποχή ήταν με τους οδοντιάτρους Κρήτης και Κύπρου που έγινε στο Αρκάδι. Ήταν μια πρωτοβουλία του οδοντιάτρου κ. Μανόλη Τσουπάκη που στο διάστημα της θητείας του στο νομαρχιακό συμβούλιο είχε προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στο πολιτιστικό μας γίγνεσθαι.
Ο Μπάμπης Πραματευτάκης που είχε αναπτύξει στενούς δεσμούς με την Κύπρο όταν στη διάρκεια της χούντας ως υπεύθυνος του ελληνικού προγράμματος της ραδιοφωνίας της Βαυαρίας είχε συνεργασία μόνο με το ΡΙΚ αγνοώντας την ΕΡΤ στη διάρκεια της ανάπτυξης των πολιτιστικών μας ανταλλαγών με την Κύπρο εκτός από τα τραγούδια πάνω σε ποίηση Κυπρίων και Ρεθεμνιωτών ποιητών έγραψε ακόμα την «Οδύνη της Αφροδίτης» σε ποίηση Κλαίρης Αγγελίδου, Νίκης Φιλίππου και Νάγιας Ρούσου και το περίφημο συμφωνικό του έργο «Ο γιος μου ο Πενταδάκτυλος» σε ποίηση Κλαίρης Αγγελίδου που παρουσιάστηκε και στο θέατρο ΕΡΩΦΙΛΗ στη Φορτέτζα.
Με την Κύπρο πολλά θα μπορούσαν να γίνουν. Κρίμα μόνο που άνθρωποι που ήθελαν αυτή τη συνέχεια όπως ο Παναγιώτης Κλάδος έφυγαν νωρίς.
Οι πολιτιστικές ανταλλαγές από πλευράς δήμου προχώρησαν με τον Γιώργο Δρυγιαννάκη και είχαμε μια ακόμα αδελφοποίηση με τον δήμο Αγίας Νάππας.
Βέβαια τα πράγματα δεν ήταν πάντα ρόδινα αλλά δεν υπάρχει λόγος να κάνουμε τέτοιες αναφορές. Ο χρόνος δικαίωσε τους ατυχείς που άνοιξαν δρόμους και μόνο πικρίες εισέπραξαν, οι «ψιθυριστές» που νόμισαν ότι χάνουν πρωτιές κι έβαλαν λάσπη στον ανεμιστήρα αναγκάστηκαν να σωπάσουν ταπεινωμένοι και οι μόνοι που έχασαν ήταν το Ρέθυμνο και ο καλλιτεχνικός του κόσμος που θα μπορούσε πολύ να ωφεληθεί από τη συνεργασία με τους Κύπριους καλλιτέχνες.
Γεγονός είναι ότι η Κύπρος είναι πάντα μέσα στα ενδιαφέροντά μας και πάντα υπάρχει καιρός να δοθεί μια συνέχεια όπου υπάρχει δυνατότητα. Ιδιαίτερα με την αδελφή Κυθρέα θα μπορούσαν να γίνουν αρκετές δράσεις Η ΧΕΝ που τίμησε ιδιαίτερα τη θέση της στην αδελφοποίηση αυτή θα μπορούσε να αναλάβει δράση.
