Μορφές σύγχρονης παραβατικότητας

Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΗ

Κατ’ αρχάς η παραβατική στάση και συμπεριφορά, ως άλογη ροπή του θυμικού και ενέργεια κατά παρέκκλιση θεσμού ή Νόμου της παιδείας, συνιστά εν προκειμένω πράξη αυτόχρημα εγκληματική κατά του συνόλου.

Στην αγία Γραφή, η παράβαση νοείται ως επιλογή της ελεύθερης βούλησης αντίθετα προς τον, «εν ημίν φύσει ενεργούμενον» ηθικό Νόμο. Η αρχαϊκή πτώση και η έξοδος¹ από τον Παράδεισο θα σημάνει απαρχή της παραβατικής συμπεριφοράς, η οποία κορυφώνεται με την αδελφοκτονία του Κάιν.²

Η πτώση θα οδηγήσει στον φυσικό θάνατο…, «ίνα μη το κακόν αθάνατον γένηται»! Εγκαίρως το Μυστήριον της Αγάπης θα αποκαλυφθεί ως ΔΩΡΕΑ προσωπική του «Αγαπώντος προς αγαπώμενον», διανοίγοντας έτσι «θύρα» αμετάθετης ελπίδας. Αποδοχή της «Δωρεάς» προϋποθέτει αλλά και συνεπάγεται «παιδείαν δια βίου», την «ευγενεστάτην και ημετέραν» νοούμενη στο πλαίσιο της «θύραθεν» παιδείας, υπογραμμίζει ο θεολόγος Γρηγόριος.³ Μάταια οι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι και οι γνωστικοί συνολικά, πάσχιζαν να εντοπίσουν την «ατέλειαν της φύσεως» ή αλλιώς την αιτία του κακού.

Χρησιμοποιώντας θεωρίες, περί «Υπορροής» και «μετενσαρκώσεως», πλανώμενοι και πλανώντες άλλους έθεσαν εαυτούς εκτός Μυστηρίου της «Οικονομίας» και «Κοινωνίας» με τον Δημιουργό.

Σε κάθε περίπτωση η αλήθεια του Υπερβατικού λόγου σηματοδοτεί προφανώς την έννοια της «δια βίου παιδείας» ως μέσου αναγωγής και «διόδευσης» προς την τελειότητα.⁴

Παιδεία λοιπόν, η μόνη ανασχετική δύναμη κατά της παραβατικότητας, μας επαναφέρει πρώτα, στην αιτία όσο και τη θεραπεία του θλιβερού φαινομένου. Θεραπεία με «γνώμονα» το γεγονός ότι ο παραβάτης -εντός ή εκτός του Σχολείου- εκτελεί «εξ ονόματος» ηθικών αυτουργών, γνωστών ή και φορέων εξουσίας!

Η συγκυριακή έκπτωση αξιών, η σύγχυση όχι μόνο στο χώρο της γνώσης, ο φόβος και η αμφιβολία δρουν ως ένα είδος κοινωνικού αναισθητικού! Η αφασία ως προς την «άσκηση» της Χριστιανικής πρακτικής στο Σχολείο, ενέργειες μέσω των σχεδίων αναλυτικών προγραμμάτων και των μεταρρυθμίσεων ευνοούν επίσης τον διαμορφωμένο ήδη παραβατικό περίγυρο.⁵

Σήμερα γνωρίζουμε ακριβέστερα τις αιτίες μιας πραγματικότητας που βιώνεται στις ώρες διδασκαλίας όχι μόνο του μαθήματος θρησκευτικών. Ότι η, εκάστοτε, βούληση του αρμόδιου Υπουργείου και κάθε τίμια προσπάθεια εκτόνωσης του «πάγια» τοξικού κλίματος στην παιδεία, φαίνεται καταδικασμένο, «εξ ορισμού», σε ναυάγιο.

Άσυλο και καταλήψεις. Τα φαινόμενα αρχίζουν ως αντίσταση κατά της Δικτατορίας και εξελίσσονται σε «όπλο» διεκδίκησης αιτημάτων. Συζητήσεις ατέρμονες, απαιτήσεις και συγκρούσεις πυροδοτούμενες από κομματικούς παράγοντες και ομάδες περιθωριακών ακυρώνουν το «νόημα» της παιδείας όσο και της Δημοκρατίας «καθ’ εαυτήν». Καταστάσεις έκρυθμες και όσα διεκτραγωδούνται σε τακτούς χρόνους και έκτακτες περιστάσεις^., φθορές δημόσιων χώρων, καταστροφές περιουσίας αθώων πολιτών, δίνουν «στίγμα» της βαθύτερης παρακμής. Ο κίνδυνος παγίωσης «καθεστώτος» ανωμαλίας, ύστερα από μακρά κοινωνική στρέβλωση είναι ορατός. Ένα είδος «κράτους εν κράτει» με πυρήνες σε όλα τα Α.Ε.Ι. της χώρας, θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να «βιαιοπραγήσει» απέναντι στο νόμιμο κράτος.⁶

Το ονομαζόμενο άσυλο όπως και οι καταλήψεις, εδώ και δεκαετίες, έχουν επιβάλλει μια μορφή «εθιμικού δικαίου», στο Πανεπιστήμιο και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σταθερό και απαραβίαστο! Δίκαιο «κόντρα» στο Νόμο και το κράτος, παράνομο, παρανοϊκό και αυθαίρετο.

Και καθώς η εκπαιδευτική κοινότητα μετατρέπεται σε «κίνημα», κάθε φορά που ένας Νόμος ψηφίζεται, η αξία της παιδείας ισοπεδώνεται και ο χώρος της παραδίδεται στη σύγχυση και τη βαρβαρότητα του περιθωρίου. Σε μια εικόνα όπου εμείς όλοι γινόμαστε θλιβεροί θεατές -όντας και συνένοχοι- αναζητείται, επιτέλους, η γενναία και ανυποχώρητη στάση της Δημοκρατίας για να αρθεί το αδιέξοδο! Υπερνικώντας «στρεβλώσεις» δεκαετιών, ψύχραιμη στις κραυγές, μεγαλόψυχη στις ομάδες αμετανόητων δραστών, να αποκαταστήσει «μεθοδικά» το διαταραγμένο κλίμα!⁷

Με τις καταλήψεις αναστέλλεται όχι μόνο η λειτουργία του Σχολείου.⁸ Καταστρέφονται εποπτικά μέσα, καθίσματα κ.λπ., ενώ ρυπαίνονται =εκτός των εξωτερικών χώρων- και οι αίθουσες διδασκαλίας.

Οι παραπάνω ενέργειες ξεκίνησαν από τα Πανεπιστήμια και «μετακόμισαν», τέλη της δεκαετίας 1980 ⁹, στα Λύκεια και Γυμνάσια της χώρας. Με τον αδόκητο θάνατο του Ν. Τεμπονέρα στην Πάτρα η δευτεροβάθμια εκπαίδευση δέχτηκε το πρώτο βαρύτατο πλήγμα!

Χαρακτηριστικό των καταλήψεων, «εν γένει», ο μιμητισμός, η αντιγραφή γνωστών μεθόδων παραβατικής συμπεριφοράς και η ανταλλαγή μηνυμάτων – ηλεκτρονικών κυρίως – για το συντονισμό του «αγώνα»!

Τα αρνητικά, δεν περιορίζονται στην αποδιοργάνωση, της λειτουργίας των εκπαιδευτικών, ιδρυμάτων. Διασπούν τον «ιστό» της παιδείας καθώς εκτρέπουν από τους άξονες, τη δεοντολογία και τους στόχους!

Προσβάλλουν την ευαισθησία, την αγνότητα και την ισόρροπη ανάπτυξη της νεανικής προσωπικότητας που αποδύεται στον «τραχύ» αγώνα διεκδίκησης αιτημάτων συχνά υπερβολικών και ανέφικτων. Οι καταλήψεις Σχολείων, όπως και το άσυλο, θεωρήθηκαν κάποτε «της μόδας» προσελκύοντας και μ’ αυτό τον τρόπο την νεότητα στο έγκλημα.

Τέλος, η «σωφρονιστική» αντιμετώπιση, τα «μέτρα», η σύγκρουση των απόψεων οξύνουν περισσότερο το κλίμα, απομακρύνουν προσδοκώμενες λύσεις, δυσχεραίνοντας ενδεχόμενες νέες προσεγγίσεις.

Μορφές σύγχρονης παραβατικότητας, όπως οι αναφερόμενες και άλλες «ωμής βίας», ανομολόγητες, έχουν «σταθμεύσει» και στην εκπαίδευση, μετακομίζοντας – τη φορά αυτή- από την ευρύτερη κοινωνία, όχι μόνο της λεγόμενης «ανώτερης τάξης»… Πληγές «χαίνουσες» σε αναμονή θεραπείας και η αγωνία, για τον «στρατοκόπο» Σαμαρείτη να κορυφώνεται! Εμπειρίες τραυματικές, εγκλημάτων κατά της παιδείας και του Έθνους, 200 χρόνια αθεράπευτες!

1. Γεν. Α. 24.
2. ‘Οπ. π. κεφ. Γ’ 16.
3. Επιτάφιος εις Μ. Βασίλειον. Migne E.Π. 36, 508.
4. «έσεσθε ουν υμείς τέλειοι ώσπερ ο Πατήρ υμών τέλειος εστί». Ματθ. Ε. 48.
5. Αυτουργοί εγκλημάτων κατά της παιδείας των τελευταίων δεκαετιών, υπάρχουν και ορισμένοι συνδικαλιστικοί φορείς όλων των παρατάξεων. Η διαμάχη μεταξύ τους στο χώρο του Σχολείου παραπέμπει σε «γήπεδο ποδοσφαίρου κι εδώ «το παιχνίδι» της παιδείας χάνεται οριστικά!
6. Απλή μνεία του γνωστού Νόμου – Διαμαντοπούλου – και του πρόσφατου Νόμου – Κεραμέως – για την παιδεία, με όσα θλιβερά ακολούθησαν και συνεχίζονται κάθε λίγο, αρκεί ως αδιάσειστη εμπειρία και απόδειξη των παραπάνω ισχυρισμών.
7. Το άσυλο, παρατηρεί έγκριτος αρθρογράφος, χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται για αλλότριους της ελεύθερης διακίνησης σκοπούς (για τους οποίους και συστάθηκε). Βλ. Καθημ. Κ. 30.1.21.
8. Απαγορεύεται ακόμα και η είσοδος του διδακτικού και του εποπτικού προσωπικού, όπως διαπίστωσε ο γράφων επισκεπτόμενος Λύκειο του Ηρακλείου Κρήτης με την ιδιότητα Σχολικού Συμβούλου.
9. Βλέπε Αθαν. Γκότοβος, «Καταλήψεις, ανορθόδοξες μορφές μαθητικής διαμαρτυρίας, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1996, σ. 9.