Να προστατευθεί ο Παλίγκρεμνος του Πλακιά

Του Θοδωρή Δουλουμπέκη

Αν και τα σπουδαία έργα των ανθρώπων, ακόμη κι αν έρχονται από χιλιάδες χρόνια μακριά προστατεύονται ως πολιτιστική κληρονομία της ανθρωπότητας ως σύνολο, τα έργα της ίδιας της φύσης, ας πούμε μια φυσιογενής αρχιτεκτονική, μοιάζουν πολλές φορές απροστάτευτα από τον ανθρώπινο παράγοντα.

Μια τέτοια περίπτωση, ενός σπουδαίου φυσικού δημιουργήματος, που απειλείται σήμερα από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις είναι ο Παλιγκρεμνος του Πλακιά Ρεθύμνου.

Ανάντη της συγκλονιστικής κατοπτρικής επιφάνειας ρήγματος που έχει δικαίως χαρακτηριστεί τοπόσημο για ολόκληρο το Νησί, είναι έτοιμη να αδειοθοτηθεί μια μικρή αλλά σημαντική ως προς την αλληλεπίδρασή της με το φυσικό τοπίο, μονάδα εφτά τουριστικών επιπλωμένων υπόσκαφων κατοικιών σε μια έκταση που υπερβαίνει τα 30 στρέμματα .

Ο Παλίγκρεμνος, ένας εντυπωσιακός γεωλογικός σχηματισμός, αποτελεί είναι από τους σημαντικότερους γεώτοπους της Κρήτης, έχει συμπεριληφθεί στον Άτλαντα των Γεωλογικών μνημείων του Αιγαίου, στον Οδηγό για τη Γεωλογία της Κρήτης, και αναμένεται να συμπεριληφθεί και στον υπό σύσταση κατάλογο με τα σημαντικότερα γεωλογικά μνημεία της Ελλάδας. Επιπλέον όμως συνδέεται και με την πρόσφατη ιστορία του νησιού καθώς ακόμη είναι εμφανή τα σημάδια από την περίοδο της κατοχής όπου αποτελούσε τμήμα της διαδρομής μεταφοράς του γαιάνθρακα από τα Λευκώγεια στο λιμάνι του Πλακιά. Ράγες για τα βαγονέτα μεταφοράς, σπήλαια και τουνελ αλλά και τα πολυβολεία όλα στοιχεία της πρόσφατης ιστορίας του τόπου διασώζονται ακόμη και σήμερα επί του Παλίγκρεμνου.

Δυστυχώς η ολιγωρία της Πολιτείας να προστατέψει το σημαντικό αυτό «φυσικό μνημείο» σήμερα το αφήνει εκτεθειμένο. Το ΣΧΟΟΑΠ του τ. δήμου Φοίνικα, που προτείνει την προστασία του Παλίγκρεμνου, αν και σε τελικό στάδιο σήμερα, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, όπως ποτέ δεν εισακούστηκαν και οι προτάσεις Πανεπιστημίου Κρήτης και Μουσείου Φυσικής Ιστορίας αλλά και τελικά των ίδιων των δημοτών για το χαρακτηρισμό του Παλίγκρεμνου ως προστατευόμενου μνημείου.

Η απόφαση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής αλλά και οι συστάσεις του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ρεθύμνου , για προστασία του Παλίγκρεμνου, παραμερίστηκαν προκλητικά και χωρίς τεκμηρίωση, πρόσφατα από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και τώρα είμαστε ένα βήμα πριν αδειοδοτηθεί η μελέτη για την κατασκευή της τουριστικής μονάδας.

Μια μελέτη που όσο εναρμονισμένη κι αν περιγράφεται στην αιτιολογική έκθεσή της, δεν μπορεί να αποκλείσει συνοδά έργα και χρήσεις (π.χ εκβραχισμοί, διάνοιξη δρόμων, κατασκευή υπέργειων χώρων στάθμευσης, υπαίθρια ψησταριά, νυχτερινοί φωτισμοί του περιβάλλοντος χώρου κ.α.) αλλά και το ενδεχόμενο μια απαξίωση της επένδυσης που θα αλλοιώσουν οριστικά και αμετάκλητα το απείρου κάλους φυσικό τοπίο.

Είναι πολύ σημαντικό έστω και την ύστατη στιγμή αυτή, το Υπουργείο με απόφασή του να προστατέψει τον Παλίγκρεμνο τουλάχιστον μέχρι την ολοκλήρωση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (το παλιό ΣΧΟΟΑΠ) και να τον ανακηρύξει, μέσα από τις κατάλληλες διαδικασίες, ως μνημείο φυσικού κάλους (σύμφωνα με το Νόμο 1650/ΦΕΚ 160/16 Οκτωβρίου 1986 ) παγώνοντας κάθε οικοδομική δραστηριότητα, φροντίζοντας βεβαία και για την αποζημίωση, σύμφωνα με όσα προβλέπει η νομοθεσία, των ιδιοκτητών.

Ανάπτυξη και προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού μας, πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους και πρωτίστως από την κυβέρνηση, δεν είναι έννοιες ανταγωνιστικές αλλά συμπληρωματικές .

* Ο Θοδωρής Δουλουμπέκης είναι πολιτικός μηχανικός – αντιπρόεδρος ΤΕΕ Ρεθύμνου