Ξεκινά σήμερα το πρόγραμμα παρακολούθησης των αστικών αποβλήτων ως εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης εμφάνισης και εξέλιξης της Covid-19 στο Ρέθυμνο με χρηματοδότηση από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΚΕΔΥ) – Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) Κρήτης, το Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) Θεσσαλίας, το Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) Ανατολικής Μακεδονίας/Θράκης και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)/Τμήμα Χημείας.
Όπως είχε ανακοινωθεί από τη Δ.Ε.Υ.Α.Ρ. την προηγούμενη εβδομάδα μετά και την ανίχνευση κορονοϊού στα λύματα του Δήμου Ρεθύμνου μέσω του παραπάνω προγράμματος πλέον θα υπάρχουν επιστημονικές αναλύσεις που θα δώσουν δεδομένα ποσοτικά που έχουν να κάνουν με το ποσοστό του πληθυσμού που νοσεί από κορονοϊό βάσει των εργαστηριακών αναλύσεων των λυμάτων.
Αναλυτικά, στην ανακοίνωση της η Δ.Ε.Υ.Α.Ρ. για το πρόγραμμα παρακολούθησης αστικών αποβλήτων για τον κορονοϊό αναφέρει:
«Η τρέχουσα επιδημία COVID-19 οφείλεται στο νέο κορονοϊό SARS-CoV-2, που ανήκει στην οικογένεια των Coronoviridae, μία μεγάλη οικογένεια σφαιρικών μονόκλωνων RNA ιών. Με τα έως τώρα δεδομένα ο ιός SARS-CoV-2 έχει ανιχνευθεί σε δείγματα από το αναπνευστικό, τα κόπρανα και το αίμα. Η μετάδοση του ιού μέσω της κοπρανοστοματικής οδού διερευνάται αλλά παραμένει αμφίβολη. Παρά ταύτα, η ανίχνευσή του στα αστικά λύματα έχει προκαλέσει διεθνώς ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθότι θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό επιδημιολογικό εργαλείο όσον αφορά την εκτίμηση της διασποράς του ιού στην κοινότητα ή σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες και δομές, καθώς και εργαλείο έγκαιρης προειδοποίησης και απόκρισης αλλά και εργαλείο επιτήρησης της μείωσης της διασποράς. Η ανίχνευση του ιού SARS-CoV-2 στα λύματα όπου καταλήγουν τα κόπρανα, μπορεί να σηματοδοτήσει την πρώιμη κυκλοφορία του στην κοινότητα αλλά και να αποτελέσει δείκτη του ελέγχου της διασποράς του ιού στην κοινότητα.
Επιδημιολογία λυμάτων και COVID-19
Η επιδημιολογία λυμάτων είναι ένα νέο, πολλά υποσχόμενο και μη παρεμβατικό εργαλείο επιδημιολογικής επιτήρησης και στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την παρακολούθηση και ταυτοποίηση ιών, όπως αυτός της πολιομυελίτιδας και γαστρεντερίτιδας, βακτηρίων ανθεκτικών σε αντιβιοτικά, παρασιτικών και διαφόρων άλλων ασθενειών. Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας επιδημίας έχουν ήδη πραγματοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη παγκοσμίως (ΗΠΑ, Ολλανδία, Σουηδία, Ιταλία, Αυστραλία, Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία) μελέτες που έχουν επιτυχώς ανιχνεύσει ίχνη του γενετικού υλικού του ιού (RNA) σε ανεπεξέργαστα δείγματα αστικών λυμάτων. Στη χώρα μας, έχουμε ήδη τα πρώτα αποτελέσματα από Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Η εφαρμογή της επιδημιολογίας λυμάτων για την παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας έχει διάφορα πλεονεκτήματα:
- Η παρακολούθηση της παρουσίας του ιού στα λύματα μπορεί να παρέχει πληροφορίες για τη χρονική εμφάνιση/εξέλιξη και το πραγματικό μέγεθος μιας πανδημίας, καθώς στις μετρήσεις περιλαμβάνονται και οι ιοί που προέρχονται από τον μεγάλο αριθμό ασυμπτωματικών ή ελαφρά συμπτωματικών ατόμων, ιδιαίτερα ελλείψει της δυνατότητας διενέργειας εκτεταμένων ελέγχων στον πληθυσμό για την ανίχνευση λοίμωξης από τον ιό.
- Αποτελεί μια οικονομική, μη-επεμβατική μέθοδο, που βασίζεται σε πραγματικά/μετρήσιμα δεδομένα για την εκτίμηση της παρουσίας ή/και πραγματικής διασποράς του ιού.
- Μπορεί να επιτρέψει την ακριβέστερη εκτίμηση του πραγματικού αριθμού των λοιμώξεων σε μια λεκάνη απορροής λυμάτων, μέσω της χρήσης υπολογιστικών μοντέλων που συνδυάζουν τις μετρήσεις του ιικού φορτίου στα λύματα με το ιικό φορτίο που αποβάλλεται στα κόπρανα ύποπτων ή επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και την αραίωση και τροποποίηση που υφίστανται τα ίχνη του ιού στο αποχετευτικό δίκτυο.
- Μπορεί να αντικατοπτρίζει τη μέση κατάσταση της διασποράς του ιού στην κοινότητα, καθότι η ανάμιξη και η αραίωση που συντελούνται στο αποχετευτικό σύστημα εξομαλύνουν ανομοιογένειες και αβεβαιότητες που προκύπτουν από το γεγονός ότι ο ιός εκκρίνεται μόνο σε ένα ποσοστό των θετικών ασθενών/κρουσμάτων και η δυναμική της έκκρισης αυτού ποικίλει από άτομο σε άτομο και κατά τη διάρκεια της λοίμωξης.
- Μπορεί να αναδείξει περιοχές στις οποίες ο αριθμός των κρουσμάτων μειώνεται χωρίς να συνοδεύεται από αντίστοιχη μείωση του ιικού φορτίου στα λύματα πράγμα που μπορεί να υποκρύπτει την συνεχιζόμενη ύπαρξη ασυμπτωματικών φορέων στην κοινότητα.
- Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο για την μελέτη διαφόρων κρατικών παρεμβάσεων (όπως lockdown), ως μέτρα ανάσχεσης της επιδημίας.
Πιλοτική εφαρμογή της επιδημιολογίας λυμάτων για την παρακολούθηση, έγκαιρη προειδοποίηση και απόκριση στην περίπτωση επανεμφάνισης του ιού SARS-CoV-2 στην κοινότητα
Ο ΕΟΔΥ και τα Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας που συντονίζει (ΕΟΔΥ-Γραφείο Περιβαλλοντικής Υγείας, ΚΕΔΥ, ΠΕΔΥ Κρήτης, ΠΕΔΥ Θεσσαλίας) σε συνεργασία με το Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ, το οποίο έχει μακρά εμπειρία στην επιδημιολογία λυμάτων, θα εφαρμόσει το πιλοτικό πρόγραμμα επιδημιολογίας λυμάτων. Σε πρώτο στάδιο τα δείγματα θα λαμβάνονται από:
- Την είσοδο των λυμάτων στις εκάστοτε περιφερειακές/δημοτικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ) πριν αυτά τύχουν οποιασδήποτε επεξεργασίας.
- Ενδιάμεσα αντλιοστάσια περιοχών που συνδέονται με το κεντρικό αποχετευτικό δίκτυο, τα οποία αντιστοιχούν σε συγκεκριμένο πληθυσμό και τα λύματα έχουν συγκεκριμένο χρόνο παραμονής στο αποχετευτικό σύστημα.
Σε επόμενη φάση της μελέτης να λαμβάνονται δείγματα και από νοσοκομειακά λύματα νοσοκομείων αναφοράς και όπου είναι εφικτό από κλειστές δομές αυξημένου επιδημικού κινδύνου και οικισμούς ιδιαίτερου υγειονομικού ενδιαφέροντος.
Συχνότητα δειγματοληψιών σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης
Η μελέτη έχει ήδη ξεκινήσει από τον Δήμο Ηρακλείου όπου λαμβάνονται δείγματα σε καθορισμένα διαστήματα από την τοπική μονάδα επεξεργασίας λυμάτων. Από σήμερα Πέμπτη 26/11/2020 θα εντάσσονται και επιλεγμένες μονάδες επεξεργασίας λυμάτων και στις άλλες τρεις Περιφερειακές Ενότητες, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν τους τέσσερις πολυπληθέστερους δήμους της Κρήτης (Χανίων, Ρεθύμνης, Αγίου Νικολάου και Σητείας). Τα δείγματα θα συλλέγονται σύμφωνα με πρωτόκολλα της διεθνούς βιβλιογραφίας και η αποστολή/μεταφορά τους στο εργαστήριο θα γίνεται σε συνθήκες ψύξης (4°C), για την εξασφάλιση της καλής διατήρησής τους.
Έλεγχος δειγμάτων
Ο μοριακός έλεγχος των δειγμάτων θα γίνεται με διεθνή πρωτόκολλα τα οποία έχουν ήδη δοκιμαστεί σε διεθνείς μελέτες.
Αποτίμηση αποτελεσμάτων
Με την χρήση ειδικών μαθηματικών μοντέλων θα γίνεται αναγωγή του ιικού φορτίου που θα ανιχνεύεται στα λύματα σε σχέση με τον δυνητικό αριθμό φορέων (συμπτωματικών και μη) στην κοινότητα.
Συμμετέχοντες φορείς και υπεύθυνοι:
ΕΟΔΥ Γεώργιος Παναγιωτακόπουλος, αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΕΟΔΥ
Γεώργιος Σουρβίνος, μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ
ΕΟΔΥ-Γρ. Περιβαλλοντικής Υγείας Αναστασία Κουτσολιούτσου, προϊσταμένη Γραφείου
ΚΕΔΥ Κυριακή Τρυφινοπούλου, διευθύντρια,
ΠΕΔΥ Ελεονώρα Χατζηπασχάλη, διευθύντρια
ΠΕΔΥ Θεσσαλίας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, επ. υπεύθυνος,
ΠΕΔΥ Κρήτης Άννα Ψαρουλάκη, επ. υπεύθυνη,
ΕΚΠΑ Νικόλαος Θωμαΐδης, καθηγητής».
Ανιχνεύτηκε κορονοϊός στα λύματα του Πανόρμου – «Καθαρά» τα λύματα σε Πέραμα και Μπαλί
Εν τω μεταξύ, όπως ανακοίνωσε χθες η Δ.Ε.Υ.Α. Μυλοποτάμου, έχοντας ως πρώτο μέλημα την προστασία της δημόσιας υγείας των δημοτών της, και με αφορμή την εξάπλωση της λοίμωξης COVID-19, προχώρησε σε ειδικές αναλύσεις στα αστικά λύματα, για την ανίχνευση του ιού. Οι αναλύσεις διεξήχθησαν στο Διαπιστευμένο Εργαστήριο «Χημικοτεχνική» με τη μοριακή μέθοδο ανάλυσης Real- Time PCR.
Ειδικότερα, η Δ.Ε.Υ.Α. Μυλοποτάμου προχώρησε στην εργαστηριακή διερεύνηση του ιού SARS-COV-2 στα λύματα τριών μονάδων βιολογικού καθαρισμού που λειτουργούν στην περιοχή ευθύνης της ΔΕΥΑΜ, στις 23/11/2020 εφαρμόζοντας την εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας, για την ανάλυση των λυμάτων, προκειμένου να ανιχνευθούν έγκαιρα περιοχές στις οποίες ο νέος κορονοϊός έχει εξάπλωση.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων, οι δειγματοληψίες που έγιναν στις μονάδες βιολογικού καθαρισμού Περάματος και Μπαλί δεν έδειξαν ανιχνεύσιμο ιϊκό φορτίο, ενώ το δείγμα ανεπεξέργαστων λυμάτων από το βιολογικό καθαρισμό Πανόρμου, επιβεβαίωσε την ύπαρξη γενετικού υλικού του ιού.
Σημειώνεται ότι όσον αφορά τη μετάδοση του ιού μέσω των λυμάτων, τα διαθέσιμα δεδομένα δεν υποστηρίζουν την άποψη ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω των λυμάτων. Ο έλεγχος στα λύματα, λειτουργεί ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, καθώς ανιχνεύει τον ιό, προτού οι άνθρωποι εκδηλώσουν συμπτώματα, ενώ αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του ΕΟΔΥ, κατά την τρέχουσα φάση της πανδημίας.
Η Δ.Ε.Υ.Α. Μυλοποτάμου, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της θα συνεχίσει τις δειγματοληψίες στα λύματα, για την παρακολούθηση της συγκέντρωσης του ιού, με σκοπό πάντα τη διασφάλιση της υγείας των κατοίκων του Δήμου, από την εξάπλωση της πανδημίας COVID-19.
Για ακόμη μία φορά εφίσταται η προσοχή στους δημότες του Δήμου Μυλοποτάμου να τηρούν τα μέτρα προστασίας κατά της διασποράς του Κορονοϊού και ειδικά στους κατοίκους των κοινοτήτων Ρουμελή, Πανόρμου, Αχλαδέ, Σκεπαστής, στα λύματα των οποίων αποδείχτηκε η ύπαρξη γενετικού υλικού του ιού.
