Της ΒΙΒΙΑΝΝΑΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ*
Η προηγούμενη εβδομάδα στο Ρέθυμνο είχε άρωμα και χρώμα Μεσογείου! Ο Δήμος Ρεθύμνου σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Αρχιτεκτόνων ΣΑΔΑΣ διοργάνωσαν τη φετινή Συνέλευση της Ένωσης Αρχιτεκτόνων της Μεσογείου UMAR από 19 έως 21 Μαΐου 2016.
Η διοργάνωση είχε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το γεγονός ότι η UMAR επέστρεψε στη γενέθλια πόλη 22 χρόνια από την ιδρυτική της συνέλευση, την 11η Ιανουαρίου 1994 στο Ρέθυμνο της Κρήτης.
Η UMAR- η Ένωση Αρχιτεκτόνων της Μεσογείου – αποτελεί μια οργάνωση σε έναν ιδιαίτερο χώρο της Ευρώπης, με στόχο το συντονισμό των εθνικών οργανώσεων αρχιτεκτόνων των χωρών που βρέχονται από τη Μεσόγειο και την ανάδειξη και εδραίωση των κοινών δεσμών που είναι συνυφασμένοι με την ύπαρξη των λαών στην περιοχή αυτή. Βασισμένη στις κοινές αναφορές των τόπων, η UMAR στοχεύει στη διαμόρφωση ενός κοινού πεδίου εφαρμογής και ανταλλαγών της αρχιτεκτονικής μέσω της συμμετοχής στην προστασία και την ανάπτυξη της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς και στην προώθηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για βελτίωση του αρχιτεκτονικού, εκπαιδευτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στην περιοχή της Μεσογείου.
Ο πρόεδρος της UMAR Andre Bekhazi, Κοσμήτορας της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βηρυτού, μιλώντας στους συνέδρους στο υπέροχο αναστηλωμένο κτήριο του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών που φιλοξένησε τη συνάντηση, εστίασε στην απόλυτη προτεραιότητα της ενεργοποίησης και συμμετοχής των χωρών μελών για την από κοινού επεξεργασία και υλοποίηση έργων και παρεμβάσεων που αντανακλούν τον ιδιαίτερο μεσογειακό μας πλούτο, ώστε να τον καταστήσουν κτήμα όλων.
Η γραμματεία της UMAR, που έχει έδρα τη Μάλτα, εκπροσωπήθηκε από 3μελή αντιπροσωπεία με εισηγήσεις που επικεντρώθηκαν στην ανάγκη επαγγελματικής διαχείρισης των θεμάτων συνέχειας και προβολής του έργου της Ένωσης, με στόχο τη δυνατότητα επικοινωνίας με τα δυνητικά μέλη της που ανέρχονται σε 300.000 αρχιτέκτονες.
Ιδιαίτερη ήταν η συμμετοχή του ειδικού συνεργάτη της UMAR Fabian Listeri, μέλους επί σειρά ετών του ΔΣ της UMAR και αντιπροέδρου σήμερα της Παγκόσμιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων UIA, που παρουσίασε συγκριτικά μεγέθη οικονομικής και επικοινωνιακής φυσιογνωμίας των δύο οργανισμών, με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της UMAR στα αντίστοιχα πεδία.
H αναφορά στα πεπραγμένα του γενικού γραμματέα Necip Mutlu από τη Σμύρνη και μέλους του Δ.Σ. της Ένωσης Αρχιτεκτόνων της Τουρκίας, όπως και του οικονομικού απολογισμού από τον Ταμία Tony Vella από τη Μάλτα, έγιναν ομόφωνα δεκτές από τη Συνέλευση.
Ιδιαίτερη θέση στη συζήτηση κατέλαβε το ζήτημα του προσφυγικού, που τέθηκε με πρωτοβουλία των Ελλήνων αρχιτεκτόνων που συμμετείχαν στη συνάντηση, ζήτημα εξ ίσου σοβαρό σε όλες τις χώρες της ανατολικής μεσογείου. Το ζήτημα έτυχε ειδικής αναφοράς από τον πρόεδρο στη συνέντευξη τύπου που διοργανώθηκε το μεσημέρι, στο διάλειμμα των εργασιών της συνέλευσης και διαμορφώθηκε ένα ψήφισμα σε ελληνικά και γαλλικά για ανάρτηση στα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης.
Στη διάρκεια της συνέντευξης τύπου έγιναν και τα εγκαίνια της έκθεσης των συμμετοχών στο Μεσογειακό Φοιτητικό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό της UMAR για την επιλογή του Σήματος της UMAR, στην αίθουσα του Ινστιτούτου ΜΣ. Μετά τη λήξη της συνάντησης οι αφίσες εκτίθενται στο κτήριο της ΚΕΔΗΡ, η οποία και ανέλαβε δια του προέδρου της Κωνσταντίνου Ηλιάκη και την αμέριστη συμπαράσταση του προσωπικού της την όλη διοργάνωση στο Ρέθυμνο, που άφησε όλους τους συμμετέχοντες ενθουσιασμένους και συγκινημένους βαθιά.
Ήταν πραγματικά μια από τις ομορφότερες μεσογειακές συναντήσεις που έχουμε ζήσει σαν μέλη της και θα καταγραφεί στις δυνατές εμπειρίες της κοινής μας διαδρομής.
Το παράλληλο πρόγραμμα
Μία συνάντηση δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί ολοκληρωμένη, αν δεν προσφέρει στους καλεσμένους της την ευκαιρία να γνωρίσουν τον τόπο και τους ανθρώπους που τη φιλοξενούν! Έτσι, μια επιλεκτική στα αρχιτεκτονικά ενδιαφέροντα απογευματινή ξενάγηση στα ιστορικά και αξιόλογα σημεία του Ρεθύμνου ακολούθησε τη συνάντηση της ημέρας, με επίσκεψη στη Φορτέτζα, το ιστορικό κέντρο, το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ρεθύμνου και γεύμα σε παραδοσιακό καφενείο.
Αξιοσημείωτο γεγονός τα κεράσματα σε κάθε στροφή του δρόμου στους συνέδρους, που θα μείνουν αξέχαστα για την αμεσότητα και αυθεντικότητα της χαράς των κατοίκων στο άκουσα της ταυτότητας της ομάδας που συναντούσαν!
Η επόμενη ημέρα ήταν ολόκληρη αφιερωμένη στην ενδοχώρα, με οικοδέσποινες την Αναστασία Φρυγανάκη, φιλόλογο – ερευνήτρια και μέλος της επιτροπής τουρισμού του Δήμου Μυλοποτάμου και τη Βιβιάννα Μεταλληνού, αρχιτέκτονα, ιστορικό περιβάλλοντος και εμψυχώτρια κοινοτήτων. Οι σύνεδροι ξεκινώντας από τον Πολιτιστικό Ξενώνα Το Σπίτι των Κουρήτων στα Τζανακιανά Μαργαριτών, περιηγήθηκαν στην περιοχή του ΒΔ Μυλοποτάμου ακολουθώντας τις πολιτιστικές βιωματικές διαδρομές που έχει δημιουργήσει ο Πολιτιστικός Φορέας Οικομουσείο Κουρητία Οδός.
Η διαδρομή άρχισε από το Σπίτι των Κουρήτων στα Τζανακιανά, όπου ενημερώθηκαν για την αποκατάσταση του ιστορικού μνημείου και για το Οικομουσείο και τους στόχους του.
Στο Κρητικό πρωινό που προσφέρθηκε σε όλους τους συνέδρους στον Ξενώνα, γεύθηκαν τις τοπικές παραδοσιακές συνταγές που αναδεικνύουν τα προϊόντα της γης του Ψηλορείτη, τα άγρια χόρτα, την τυροκόμηση στο σπίτι, το αρωματισμένο λάδι, τις ελιές, τα βότανα.
Περιηγηθήκαμε στη συνέχεια στις Μαργαρίτες, οικισμό που κρατά αναλλοίωτα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κληρονομιάς του τοπίου και των κοινωνιών που τον κατοίκησαν.
Η φυσιογνωμία των λαών και των κοινωνιών πλάθεται και μέσα από τη σχέση και το μυστικό διάλογό τους με τη γη και το φυσικό χώρο που τους περιβάλλει, τα οποία επιδρούν τόσο στην κοινωνική όσο και στην οικονομική πραγματικότητα.
Επισκεφθήκαμε κεραμεία της περιοχής, βυζαντινές εκκλησίες σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων, μιλήσαμε για την τοπική αρχιτεκτονική και μνημεία προβιομηχανικής κληρονομιάς.
Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε την Ιερά Μονή Αρκαδίου, με ιδιαίτερη υποδοχή από τους μοναχούς. Ξεναγήσαμε τους συνέδρους στη Νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας στην Ελεύθερνα, όπου γνώρισαν τις ταφικές πρακτικές από τα Ομηρικά χρόνια και το αξεπέραστο φυσικό περιβάλλον της.
Εντυπωσιάστηκαν με την Κρητική κουζίνα, τα αγροτικά γεύματα, το αντικριστό και το πιλάφι σε παραδοσιακές ταβέρνες στην Ελεύθερνα και στις Μαργαρίτες, το τρατάρισμα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο της Αρχαίας Ελεύθερνας, τους παραδοσιακούς χορούς και κρητικά όργανα από το μουσικοχορευτικό σύλλογο «Αρκάδι» στην Κρητική Βραδιά.
Έτσι επιτεύχθηκε μέσα από τις περιηγητικές διδασκαλίες και την επαφή με τους κατοίκους της περιοχής να γίνει αντιληπτή η διαλογική προσέγγιση της σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος, η επαφή με την τοπική ιστορία, τη μυθολογία, τις τέχνες, τα παραδοσιακά επαγγέλματα, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.
Η ολοήμερη βιωματική διαδρομή στην περιοχή του Μυλοποτάμου στον Ψηλορείτη, έγινε με τη συνεργασία του Δήμου Μυλοποτάμου και του Oμίλου Ρεθύμνου για την UNESCO.
*Η Βιβιάννα Μεταλληνού είναι αρχιτέκτων ιστορικός Περιβάλλοντος SMArch, εκπρόσωπος ΣΑΔΑΣ στην UMAR