Από το Γιβραλτάρ ως και τον Ευφράτη
Ο ευρύτερος Μεσογειακός χώρος, που οριοθετείται από τα στα στενά του Γιβραλτάρ στα δυτικά ως και τη Μεσοποταμία του Τίγρη και του Ευφράτη στα ανατολικά, υπήρξε η περιοχή όπου γεννήθηκαν και άνθισαν οι πρώτοι πολιτισμοί. Οι πολιτισμοί αυτοί που μετρούν ως και 5.000 χρόνια δημιούργησαν τις βάσεις για τις επιστήμες αλλά και για τις καλές τέχνες. Πολλοί περισσότεροι από τους πολιτισμούς υπήρξαν οι λαοί που εμφανίστηκαν στον ζωτικό αυτό χώρο, όπου διέγραψαν ή και διαγράφουν ακόμη τον ιστορικό τους κύκλο. Ο κύκλος αυτός για άλλους διήρκεσε μερικούς αιώνες και για άλλους μερικές χιλιετίες και για κάποιους διαρκεί ακόμη. Οι λαοί που η διάρκεια της ύπαρξής τους ήταν πεπερασμένη και μετά πέρασαν στην αφάνεια ή και εξαφανίστηκαν εντελώς, κυρίως ήταν οι σκληρές αντιπαραθέσεις και οι συγκρούσεις που είχαν με άλλους ισχυρότερους λαούς οι οποίοι και τους αφομοίωσαν.
Η γενεαλογία των Μεσογειακών λαών της 2ης π.Χ. χιλιετίας
Από τους αρχαιότερους λαούς που εμφανίστηκαν στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου με σχετική χρονική σειρά εμφάνισης είναι:
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι στον χώρο της σημερινής Αιγύπτου από τα παράλια της Μεσογείου ως και την αρχαία Νουβία κατά μήκος του Γαλάζιου και Λευκού Νείλου.
Οι αρχαίοι Λίβυοι στο χώρο της σημερινής Λιβύης.
Οι Ακκάδες στο χώρο της Μεσοποταμίας.
Οι Ασσύριοι στο χώρο της βόρειας Μεσοποταμίας.
Οι Σουμέριοι στο χώρο της νότιας Μεσοποταμίας.
Οι Βαβυλώνιοι στο χώρο της νότιας Μεσοποταμίας.
Οι Μινωϊτες στην Κρήτη.
Οι Φοίνικες στο χώρο της Συροπαλαιστίνης.
Οι Λαοί της θάλασσας όπως ονοματίστηκαν από τους αρχαίους Αιγυπτίους.
Οι νομάδες της θάλασσας
Την περίοδο των τελευταίων αιώνων της 2ης π.Χ. χιλιετίας και μετά τη λήξη του Τρωικού πολέμου, το 1200 περίπου π.Χ., στη Μεσόγειο, εξέλειπαν οι σπουδαίοι πολιτισμοί και ήταν οι αιώνες που οι ιστορικοί και αρχαιολόγοι χαρακτήρισαν ως σκοτεινή περίοδο. Επακόλουθο αυτού, ήταν να αναπτυχθεί μεγάλη αναστάτωση και αναρχία στο Μεσογειακό χώρο που είχε σαν αποτέλεσμα να κυριαρχήσουν οι επιδρομές και οι πειρατείες. Σε αυτές τις επιδρομές συμμετείχαν ενεργά οι επονομαζόμενοι «λαοί της θάλασσας», οι οποίοι εμφανίσθηκαν τη περίοδο αυτή στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Δυστυχώς οι λαοί αυτοί από μόνοι τους δεν άφησαν τα πολιτισμικά τους ίχνη. Οι πληροφορίες μας για αυτούς προέρχονται και μόνο από αναγραφές σε παπύρους και ζωγραφικές παραστάσεις σε στήλες και τάφους των Αιγυπτίων Φαραώ της 19ης δυναστείας και κυρίως του Ραμσή του Γ’. Αναπαριστούνται και περιγράφονται ως επιθετικοί και πολεμοχαρείς λαοί, προερχόμενοι από νησιά ή και παράκτιες περιοχές και τους οποίους αντιμάχονται οι Αιγύπτιοι πολεμιστές. Ίσως είναι εκείνοι που ενοχοποιούνται και για την καταστροφή του πλούσιου βασιλείου της Ογκαρίτ στην παράκτια περιοχή της βόρειας Συρίας ακριβώς απέναντι από τη Κύπρο. Ήταν οι λαοί που ονοματίστηκαν στις εγγραφές των Αιγυπτίων ως: Σαρντάνα, Σεκελές, Εκβές ή Αχιγιάβα, Τερές, Λούκα, Μεσβές, Πελεσέτ, Τζεκέρ, Ντενυέν, Βεσές και Σερντέν.
Είναι άγνωστο στην επιστημονική κοινότητα που ακριβώς ήταν οι βάσεις τους και οι περιοχές κατοίκησής τους. Το πιο πιθανόν είναι ότι ζούσαν ως «νομαδικοί λαοί της θάλασσας», οι οποίοι μετακινούνταν διαρκώς, αφού ο η μοναδική τους δραστηριότητα ήταν η πειρατεία, από όπου εξασφάλιζαν τα αγαθά για την επιβίωσή τους. Η ακριβής ιστορική τους διαδρομή ακόμη παραμένει άγνωστη.
Οι λαοί της 1ης π.Χ. χιλιετίας
Στα τέλη της 2ης χιλιετίας κάνουν την εμφάνισή τους νέοι λαοί, αρχής γενομένης από το βόρειο Αιγαίο, τη Μαύρη θάλασσα αλλά και από ολόκληρη τη Μεσόγειο, όπως:
Οι Σκύθες στις βόρειες ακτές του Εύξεινου Πόντου.
Οι Δάκες στα βόρεια Βαλκάνια.
Οι Ιλλυριοί στις ακτές της Δαλματίας.
Οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Μακεδόνες στον Ελλαδικό χώρο.
Οι Θράκες και οι Κίκκονες, στις ακτές του βόρειου Αιγαίου.
Στο χώρο της Μικράς Ασίας εμφανίζονται πολλοί λαοί με περιορισμένο γεωγραφικό χώρο ο καθένας τους, άλλοι Αρχαιοελληνικής και άλλοι Ασιατικής καταγωγής, όπως:
Οι Ίωνες, οι Λυκάονες, οι Πισίδιοι, οι Λύκιοι, οι Αλασγοί, οι Αιολείς, οι Μύσιοι, οι Παμφύλιοι, οι Τρώες, οι Παφλαγόνες, οι Κάρες, οι Καππαδόκες, οι Βιθύνιοι και οι Κύλικες.
Οι Ίβηρες, στην Ιβηρική χερσόνησο.
Οι Καρχηδόνιοι, όντες αποικία των Φοινίκων, στο χώρο της Λιβύης.
Οι Ναβαταίοι, στην Αραβική χερσόνησο ως οι πρόγονοι των Αράβων.
Οι Αρχαίοι Ρωμαίοι, ως μια πολυεθνική οντότητα, που ξεκίνησαν από την Ιταλική χερσόνησο και τελικά κυριάρχησαν σε ολόκληρη τη παράκτια Μεσόγειο.
Οι Βυζαντινοί, επίσης πολυεθνική οντότητα, οι οποίοι στην πραγματικότητα υπήρξαν η συνέχεια των Ρωμαίων με τη διαφορά ότι είχαν ασπαστεί τον χριστιανισμό. Οι ίδιοι βέβαια θεωρούσαν τους εαυτούς τους Ρωμαίους πολίτες.
Οι Άραβες, που ξεκίνησαν από την Μέκα και τη Μεδίνα με ιδρυτή του χαλιφάτου τους τον ίδιο τον Μωάμεθ και που σε διάστημα μερικών αιώνων κυριάρχησαν στην Μεσόγειο.
Οι Οθωμανοί, οι οποίοι υπήρξαν η εξέλιξη των Αράβων. Με γενάρχη τους τον φύλαρχο Οσμάν, από όπου πήραν και το όνομά τους εμφανίστηκαν τέλη του 1200 μ.Χ. και οι οποίοι με τις αλλεπάλληλες επιδρομές τους ενάντια στις εθνότητες του Βυζαντίου έφτασαν ως και τα περίχωρα της Βιέννης.
H τύχη των Μινωιτών
Οι Μινωίτες ήταν ένας ιδιαίτερα φιλήσυχος λαός, που δημιούργησε έναν από τους πιο λαμπρούς πολιτισμούς της 2ης π.Χ. χιλιετίας. Δεν επεδίωξαν συγκρούσεις και δεν εμφάνισαν επεκτατική ταχτική προς άλλους λαούς. Αντίθετα ανέπτυξαν πολύ καλές εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με τους γείτονές τους, και κυρίως με τους Αιγύπτιους και τους Φοίνικες. Ωστόσο, η θεά τύχη τους επιφύλασσε σκληρή αντιμετώπιση. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης αρχές του 1400 π.Χ. που προκάλεσε κατ’ αρχήν ένα ισχυρό σεισμό και στη συνέχεια ένα τεράστιο παλιρροιακό κύμα που έπληξε όλη τη βόρεια Κρήτη, κατέστρεψε το βασίλειο των Μινωιτών και κυρίως τα βασιλικά κέντρα της Κνωσού, των Μαλίων και της Ζάκρου. Ήταν τόσο ολοκληρωτική η καταστροφή που υπέστη το βασίλειο των Κρητών, που πέρασαν πολλά-πολλά χρόνια ώσπου το νησί να καταφέρει να ανακάμψει. Εν τέλει αποδείχτηκε πως οι Μινωίτες πράγματι δεν ήταν στους ευνοούμενους της θεάς!
Οι λαοί που επέζησαν
Από το σύνολο των δεκάδων λαών που εμφανίστηκαν και διαδραμάτισαν ρόλο στον Μεσογειακό χώρο, οι πιο πολλοί αφανίστηκαν ή απορροφήθηκαν από άλλους ισχυρότερους. Οι λαοί που ακόμη και σήμερα παραμένουν στον ιστορικό τους χώρο στη Μεσόγειο και διατηρούν τα κύρια πολιτισμικά τους στοιχεία, όπως τη γλώσσα και τη θρησκεία τους είναι πολύ λιγότεροι από αυτούς που υπήρξαν.
Οι πρώτοι που αφανίστηκαν και μάλιστα χωρίς να αφήσουν καθόλου πληροφορίες για την ιστορική τους διαδρομή ήταν «οι λαοί της θάλασσας». Επίσης όλοι οι επιμέρους λαοί της Μικράς Ασίας είτε αφανίστηκαν είτε ενσωματώθηκαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία και τελικά στη σημερινή Τουρκία. Έν τέλει εκείνοι που διέσωσαν τόσο τα πολιτισμικά τους στοιχεία όσο και τον γεωγραφικό τους χώρο, ήταν:
Οι Αιγύπτιοι, που όμως επειδή υπέστησαν πολλές κατακτήσεις από άλλους λαούς, παρέμειναν μεν στον γεωγραφικό τους χώρο, όμως διαφοροποιήθηκε πολύ η φυσιογνωμία τους ως λαός. Σήμερα πια μόνο η θρησκευτική κοινότητα των Κοπτών χριστιανών των οποίων ο πληθυσμός τους ανέρχεται στα 13 περίπου εκατομμύρια (το 12% του πληθυσμού της Αιγύπτου) θεωρούνται ως οι απόγονοι των Αρχαίων Αιγυπτίων.
Οι Έλληνες που μαζί με τους Μακεδόνες και τους Κρήτες, αποτελούν τους απογόνους των Ελληνικών φύλων και των Μινωιτών. Οι Κρήτες μάλιστα σύμφωνα με τη περιγραφή του Όμηρου στην Οδύσσεια «ομιλούσαν γλώσσα μεμειγμένη» καθόσον αποτελούνταν από Κύδωνες και Ετεόκρητες και Πελασγούς και Αχαιούς ακόμη και Δωριείς!
Οι Ισραηλίτες, ως οι απόγονοι των αρχαίων Ισραηλιτών, που διατήρησαν την θρησκεία και γλώσσα τους την Εβραϊκή. Όμως αφού είχαν διασκορπιστεί στα πέρατα του κόσμου εν τέλει το 1948 τους δόθηκε ξανά η ευκαιρία, ώστε κάποιοι τουλάχιστον να καταφέρουν να κατοικήσουν στη γη των προγόνων τους.
Οι Λατινογενείς λαοί, όπως οι Ιταλοί, οι Ρουμάνοι και εν μέρει οι Γάλλοι ως απόγονοι των αρχαίων Ρωμαίων, χριστιανοί στο θρήσκευμα με λατινογενείς γλώσσες κατάφεραν να παραμείνουν στο χώρο των προγόνων τους.
Οι Ισπανοί, ως οι απόγονοι των αρχαίων Ιβήρων, ναι μεν παρέμειναν στον χώρο των προγόνων τους αλλά με διαφορετικό θρήσκευμα και γλώσσα.
Οι Άραβες, που διαφοροποιούνται πιο ειδικά, σε εθνοτικούς λαούς, όπως οι Μαροκινοί, οι Τυνήσιοι, οι Λίβυοι, οι Σουδανοί, οι Ιορδανοί, οι Παλαιστίνιοι, οι Λιβανέζοι, οι Ιορδανοί, οι Σύριοι, οι Ιρακινοί και όλοι οι λαοί της Αραβικής χερσονήσου διατήρησαν μεν κοινή γλώσσα και θρησκεία με τους προγόνους τους, όμως ο καθένας τους έχει το δικό του γεωγραφικό χώρο και τα δικά του ίδια πολιτισμικά χαρακτηριστικά.
Τέλος οι Τούρκοι, απο τους νεότερους λαούς, ως οι απόγονοι των Οθωμανών, διατηρούν μεν το γεωγραφικό χώρο και τη θρησκεία των προγόνων τους όμως με διαφοροποιημένη τη γλώσσα και τη γραφή τους.
Η αιωνιότητα
Από τις παραπάνω λοιπόν διηγήσεις γίνεται ολοφάνερο πως η τύχη των λαών της Μεσογείου με κάθε άλλο παρά με την αιωνιότητα σχετίζεται! Αποδεικνύεται ακόμη το πόσον κίνδυνο διέτρεχε ένας λαός να χαθεί, όσο μεγάλος και κραταιός και να υπήρξε. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα λαού που αφανίστηκε, ήταν των Καρχηδόνων, όπου στην ακμή τους είχαν φτάσει και προ των πυλών της Ρώμης. Εάν θα την καταλάμβαναν πιθανόν να κατακτούσαν και ολόκληρη τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Όμως ηττήθηκαν, και δυστυχώς για αυτούς, πολύ γρήγορα οι Ρωμαίοι τους αφάνισαν! Όμως όσον αφορά τον Ελληνικό λαό, που πέραν της τύχης που οι θεοί του επεφύλαξαν, αποδείχτηκε πως στον ψυχισμό των πολιτών του, υπήρχε ένα υπερβατικό στοιχείο. Αυτό ήταν εκείνο που τον έκανε να αντέξει τις αφάνταστα αντίξοες συνθήκες των επιδρομών εναντίον του για πάνω από τρείς τουλάχιστον χιλιετίες και έτσι να καταφέρει να διατηρήσει αναλλοίωτη την οντότητά του.
Ποιο όμως αλήθεια θα μπορούσε να ήταν αυτό το υπερβατικό στοιχείο!
Σίγουρα ήταν κάποιο, που κινούνταν και κινείται πέραν των ορίων της φυσικής, και που πάντα θα παραμένει κρυφό και άγνωστο.
Εκείνο όμως που θα παραμένει σίγουρο και αδιαπραγμάτευτο στο διηνεκές, είναι η βεβαιότητα για την αιωνιότητα της φήμης των Ελλήνων!
