Από τους συνεπέστερους των γραμμάτων ο συνταξιούχος δάσκαλος και συγγραφέας κ. Γιώργος Τσιγδινός. Αν και έχει να παρουσιάσει πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο ποτέ δεν επιδίωξε την προβολή.
Για τον λόγο αυτό και επαινέθηκε από πολλούς η πρωτοβουλία του σχολικού μουσείου να τον τιμήσει πριν από μερικούς μήνες μαζί με άλλους επιφανείς εκπαιδευτικούς.
Δυο ακόμα δημιουργίες του σεμνού αυτού λογίου μας είχα την ευτυχία να λάβω χθες «Η μονή και η σχολή του Αγίου Πνεύματος» από τα προσφιλή του θέματα και «Η γενεαλογία της οικογένειας των Τσιγδινών από τον Κισσό του Αγίου Βασιλείου».
Και τα δύο εξαιρετικά σε κερδίζουν με την πρώτη ματιά, αλλά σε κάνει πλουσιότερο σε γνώση και το περιεχόμενο τους.
Μιας και μας δόθηκε η ευκαιρία ας μείνουμε σήμερα στην οικογένεια των Τσιγδινών για να τους γνωρίσουμε καλύτερα, καθώς άνδρες και γυναίκες έχουν κάτι ξεχωριστό που δικαιολογεί την ιδιαίτερη αναφορά.
Κι ας βάλουμε αρχή από τον «αίτιο» της αναφοράς τον Γιώργη Τσιγδινό με την πολύχρονη πολιτιστική και κοινωνική δράση.
Ένας «φωτισμένος» δάσκαλος
Ο Γεώργιος Τσιγδινός γεννήθηκε στον Κισσό Αγίου Βασιλείου το έτος 1948 και ήταν το πρώτο από τα έξι παιδιά μιας παραδοσιακής αγροτικής οικογένειας. Στη γενέτειρά του φοίτησε στο δημοτικό σχολείο, ενώ γυμνασιακές σπουδές έκανε στο Ρέθυμνο και στο Σπήλι. Στη συνέχεια φοίτησε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου και αποφοίτησε το 1971.
Το 1974 διορίστηκε αναπληρωτής δάσκαλος και δύο χρόνια αργότερα μόνιμος, στην περιφέρεια Χανίων, όπου υπηρέτησε σε σχολεία των επαρχιών Κισάμου, Σελίνου και Αποκορώνου. Στον νομό Ρεθύμνης υπηρέτησε σε σχολεία των πρώην επαρχιών Μυλοποτάμου, Αγίου Βασιλείου και στην πόλη του Ρεθύμνου.
Από τον Δεκέμβρη του 1982 μέχρι τον Αύγουστο του 1986 αποσπάστηκε και υπηρέτησε στη θέση του γραμματέα λαϊκής επιμόρφωσης νομού Ρεθύμνης και στη συνέχεια προσέφερε της υπηρεσίες του από τη θέση του γραμματέα του περιφερειακού υπηρεσιακού συμβουλίου πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης νομού Ρεθύμνης. Παράλληλα προσέφερε τις υπηρεσίες του και ως γραμματέας στη νομαρχιακή επιτροπή Παιδείας.
Το έτος 1990 επέστρεψε στην οργανική του θέση στο 7ο δημοτικό σχολείο Ρεθύμνου και για δύο σχολικά έτη, από το 1996 ως το 1998, είχε την ευθύνη της διεύθυνσης της σχολικής αυτής μονάδας ως αναπληρωτής διευθυντής. Το 1998 ορίστηκε διευθυντής στο νεοϊδρυθέν τότε 15ο δημοτικό σχολείο. Στη θέση αυτή υπηρέτησε επί οκτώ σχολικά έτη και ανέλαβε την ευθύνη της οργάνωσης και της πρώτης λειτουργίας της νεοσύστατης μεγάλης σχολικής μονάδας με επιτυχία. Μετά από 34 χρόνια υπηρεσίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση συνταξιοδοτήθηκε τον Νοέμβριο του 2007.
Παράλληλα με τις υπηρεσιακές και τις οικογενειακές του υποχρεώσεις υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη του κοινωνικού εκπολιτιστικού συλλόγου Κισσανών «Το Άγιο Πνεύμα» και διετέλεσε πρόεδρός του επί σειρά ετών. Την περίοδο 1990-1995 διετέλεσε και πρόεδρος της «Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων επαρχίας Αγίου Βασιλείου». Το διάστημα αυτό και μέχρι το 1996 είχε την ευθύνη για την έκδοση της μηνιαίας εφημερίδας «Κέντρος», δημοσιογραφικού οργάνου του προαναφερόμενου φορέα.
Ο Γεώργιος Τσιγδινός δραστηριοποιήθηκε και στην αυτοδιοίκηση. Συμμετείχε κι έζησε ενεργά όλες τις θεσμικές αλλαγές της. Εκλέχθηκε ως νομαρχιακός σύμβουλος επαρχίας Αγίου Βασιλείου στις αρχές του 1993 και συμμετείχε ανελλιπώς στο νομαρχιακό συμβούλιο νομού Ρεθύμνης μέχρι το τέλος του 1994. Το ίδιο διάστημα διετέλεσε και αναπληρωματικό μέλος του νεοσύστατου θεσμού του περιφερειακού συμβουλίου Κρήτης. Συμμετείχε στις εκλογές του Οκτωβρίου 1994 για την ανάδειξη του πρώτου αιρετού νομαρχιακού συμβουλίου (1995-98) και εκλέχτηκε, υπηρετώντας συνολικά για έξι χρόνια τον θεσμό αυτό. Από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση μεταπήδησε στη συνέχεια στην τοπική αυτοδιοίκηση. Το 2002 εκλέχτηκε δημοτικός σύμβουλος στον δήμο Λάμπης. Εκλέχτηκε ξανά στον δήμο (πλέον Αγίου Βασιλείο) το έτος 2010 και το διάστημα 2013-2014 διετέλεσε αντιδήμαρχος με αρμοδιότητα στα θέματα πολιτισμού και παιδείας.
Παράλληλα με τις δραστηριότητες αυτές, έβρισκε χρόνο να ασχοληθεί και με το αγαπημένο του θέμα, δηλαδή την ανάδειξη της ιστορικής μονής και σχολής Αγίου Πνεύματος. Ασχολήθηκε για το θέμα αυτό δραστήρια επί τριάντα ολόκληρα χρόνια (1980-2010). Δεν μπόρεσε ποτέ να συμβιβαστεί με την απαξίωση, τη βεβήλωση και την κακοποίηση, που είχε υποστεί αυτό το ιστορικό μνημείο, συμπεριφορές τις οποίες θεωρούσε ανεπίτρεπτες και αναντίστοιχες με τις πολύπλευρες και εθνωφελείς υπηρεσίες του χώρου κατά τη μακραίωνη ιστορία του. Για τη συμβολή του στην ανάδειξη της ιστορίας της Μονής και της Σχολής και τη ανακαίνισή της τιμήθηκε από την Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, δια του Μητροπολίτη Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων, με την ανώτατη διάκρισή της, τον Σταυρό των Αποστόλων Παύλου και Τίτου το έτος 2012.
Είναι παντρεμένος με τη νηπιαγωγό Κωστούλα Βολτυράκη με την οποία και απέκτησαν τρία παιδιά. Το συγγραφικό του έργο απαρτίζεται από τα βιβλία «Μνημεία, ιστορία, παράδοση Κισσού Αγίου Βασιλείου», έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Κισσανών, στο Ρέθυμνο το 1986, «Η Μονή και η Σχολή Αγίου Πνεύματος στον Κισσό Αγίου Βασιλείου» σε δύο εκδόσεις, η δεύτερη της Ιεράς Μονής Αγίου Πνεύματος το 2010 και «Δαριβιανά ή Νταριβιανά, το χωριό του Δαρίβα». Κι ακόμη από εκατοντάδες άρθρα του με ιστορικό, λαογραφικό, αναπτυξιακό και ποικίλο άλλο περιεχόμενο, που έχουν δημοσιευτεί στον ημερήσιο και περιοδικό τοπικό τύπο. Πολλά από αυτά αναφέρονται στην ιστορία της εκπαίδευσης, με πιο χαρακτηριστικό εκείνο με τον τίτλο «Το σχολειό του Σταυρέ, βοήθει μοι».
Μια οικογένεια με πολλά μέλη
Με τον παλιό συνεργάτη και έντιμο φίλο είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε χθες για την οικογένειά του και το πάθος του για την ανάδειξη της μονής Αγίου Πνεύματος στον Κισσό.
Και πρώτα για την οικογένειά του που είναι σήμερα η μεγαλύτερη σε αριθμό μελών στο χωριό. Δημιουργήθηκε στον Κισσό και τώρα απόγονοι της βρίσκονται εγκατεστημένοι στο Ρέθυμνο, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη
– Το επώνυμο Τσιγδινός, μου λέει ο ευγενικός συνομιλητής μου, προήλθε από το παρατσούκλι που δόθηκε στον Γιάννη Γεωργίου Πετρουλάκη, ένεκα του αναδόχου του που λεγόταν στο επώνυμο Τσιγδινάκης. Από αυτό και μόνο το γεγονός ο Γιάννης Γ. Πετρουλάκης ή Τσιγδινός έγινε ο γενάρχης της νέας φαμίλιας στο Κισσό αφού το παρατσούκλι καθιερώθηκε σιγά σιγά κι έμεινε ως επώνυμο
– Ήταν σύνηθες το φαινόμενο αυτό;
– Ναι ήταν παλαιότερα πολύ συνηθισμένο να λέγεται το βαπτιστήρι με το επώνυμο του αναδόχου του χωρίς να έχει η ενέργεια αυτή σκωπτικό ή υβριστικό χαρακτήρα.
Κατά την άποψή μου, μάλιστα, σχετίζεται η συνήθεια αυτή με τον πνευματικό δεσμό που συνδέει τον ανάδοχο με το βαπτιστήρι του σύμφωνα με ό,τι πρεσβεύει η εκκλησία. Την εξήγηση αυτή μου έδωσε ο πατέρας μου Νικόλαος Γ. Τσιγδινός (1899-1993) και μάλιστα μου προσδιόρισε ότι ο ανάδοχος με το ίδιο επώνυμο ήταν από κάποιο χωριό του δυτικού τμήματος της επαρχίας Αγίου Βασιλείου ή από τα γειτονικά χωριά της περιοχής των Σφακίων αλλά δεν γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο.
– Μια και αναφερθήκατε στον πατέρα σας θυμήθηκα πως μου είχατε πει παλαιότερα πόσο σας επηρέασε για την πολύχρονη ενασχόλησή σας με τη μονή του Αγίου Πνεύματος.
– Καλά το θυμάστε. Είχαμε πάει κάποτε εκεί με τον πατέρα μου. Επικρατούσε μια άθλια κατάσταση. Κοιτούσε ο καημένος με πληγωμένο βλέμμα ολόγυρα και μου είπε αποφασισμένος ότι κάτι πρέπει να κάνουμε. Θα πρέπει να προσθέσω ότι για τη Μονή με επηρέασε και ο αξέχαστος συνεπαρχιώτης μου ε. δικηγόρος, συγγραφέας και ερευνητής Μιχαήλ Μυρ. Παπαδάκις που πρώτος έγραψε για τη Μονή. Κι εγώ βασίστηκα πολύ στις αναφορές του για να συνεχίσω αυτή την προσπάθεια.
– Ας ξαναγυρίσουμε τώρα στην έρευνά σας για την οικογένεια.
– Με γνώμονα όσα μου είπε ο πατέρας μου για την οικογένειά μας άρχισα να ψάχνω. Λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο
– Για το Γενάρχη σας τι γνωρίζουμε;
– Ο Γιάννης Γεωργίου Πετρουλάκης ή Τσιγδινός, γεννήθηκε και έζησε στον Κισσό, το 19ο αιώνα. Ήταν σύμφωνα με μαρτυρίες άνδρας αρκετά υψηλόσωμος και στεγνός.
Ο πατέρας του Γιάννη ο Γεώργιος είχε μετακομίσει από το χωριό Ίμπρος Σφακίων και εγκαταστάθηκε στον Κισσό όπου παντρεύτηκε και έκανε πολλά παιδιά. Θεωρώ έγκυρη την πληροφορία που αναφέρεται στους Πετρουλάκηδες, καθώς νεότερα στοιχεία αποδεικνύουν πως το 1670 το επώνυμο αυτό ήταν ευρύτατα διαδεδομένο όχι μόνο στη επαρχία Αγίου Βασιλείου αλλά και στον νομό.
– Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο μας περίμενε μια έκπληξη. Συγγενής σας φαίνεται να είναι η Ευαγγελία Σμυρνάκη η σύζυγος του «Πατέρα του Αντάρτη» που γράφαμε πρόσφατα.
– Ήταν μια υπέροχη γυναίκα. Πάντα πρόσχαρη και προκομένη. Φανταστείτε πως είχε τόσο κόσμο να περιποιηθεί και δεν την ένοιαζε. Γύριζε με το κόσκινο και μάζευε τα αυγά. Είχαν τον τρόπο τους γι’ αυτό και μπορούσαν να προσφέρουν φαγητό σε τόσο κόσμο.
– Μιλήστε μας γι’ αυτήν
– Η Ευαγγελία γεννήθηκε το 1894 και πέθανε το 1977. Έμενε μόνιμα στον Κισσό και είχε παντρευτεί τον Χαρίδημο Σμυρνάκη με τον οποίο όμως δεν απόκτησαν παιδιά. Αυτός ήταν κι ο μεγάλος της καημός. Δεν το άντεχε να αφήσει άκληρο τον Χαρίδημο. Πήρε λοιπόν πρωτοβουλία να τον πείσει για ένα συναινετικό διαζύγιο, προκειμένου να δώσει την ευκαιρία στον άνδρα της να χαρεί την πατρότητα. Μάλιστα διάλεξε εκείνη μια γυναίκα που άξιζε στον σπουδαίο αυτό άνθρωπο και έτσι ο Χαρίδημος παντρεύτηκε δεύτερη φορά κι απέκτησε απογόνους. Η Ευαγγελία ήσυχη πια κατέφυγε στο σπίτι του αδελφού της Νικολή όπου και πέθανε. Εγώ την έζησα και ομολογώ ότι τη θαύμαζα ήταν τόσο φίλεργη…
– Είχατε όμως και τραγικά πρόσωπα στην οικογένεια
– Πράγματι αναφέρω στο βιβλίο την 14χρονη Μαρία Τσιγδινού που ήταν το πρώτο παιδί του Γιάννη και της Ασημένιας. Ως μαθήτρια της Β τάξης του Γυμνασίου Σπηλίου συμμετείχε στη μοιραία ημερήσια εκδρομή στη Γεωργιούπολη Χανίων στις 4 Μαΐου 1972. Δυστυχώς η εκδρομή αυτή κατέληξε σε οδυνηρή τραγωδία αφού το ψαροκάικο στο οποίο επέβαιναν για μια μικρή βόλτα στον Κόλπο της Γεωργιούπολης ανατράπηκε και πνίγηκαν συνολικά 21 μαθήτριες του Γυμνασίου Σπηλίου και ανάμεσά τους και η Μαρία μας.
– Έχετε όμως και μια πρωτιά στις γυναίκες της οικογένειας
– Έχουμε πρωτιές Η Μαρία Τσιγδινού είναι η πρώτη γυναίκα της οικογένειας που σπούδασε Ιατρική στην Ιταλία όπου και έχει εγκατασταθεί μόνιμα. Είναι ογκολόγος
Επίσης η Δέσποινα σύζυγος Ανδρέα Μ. Τσιγδινού το γένος Βασιλείου Αλεξανδράκη είναι η πρώτη γυναίκα που εκλέχτηκε στη θέση του προέδρου της τοπικής κοινότητας Κισσού.
– Έχει πολλές μορφές να αναδείξει η οικογένειά σας και σίγουρα το βιβλίο σας αυτό αποτελεί μια σπουδαία ερευνητική πηγή. Καθώς το φυλλομετρούμε βλέπουμε πολλούς επιστήμονες να διαπρέπουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σημαντικούς παράγοντες του τόπου ανθρώπους που τιμούν τη γενιά τους. Ποιον να αναφέρουμε που είναι τόσοι πολλοί. Θα πρέπει να είστε ικανοποιημένος από την εργασία σας αυτή
– Από το 1980 ξεκίνησα την προσπάθεια αυτή που ολοκλήρωσα τον Γενάρη του 2020
– Να γυρίσουμε τώρα στη Μονή Αγίου Πνεύματος. Εκεί έχετε δωρίσει ένα σπουδαίο αρχείο
– Ναι στο βιβλίο μου «Η Μονή και η Σχολή του Αγίου Πνεύματος» αναφέρομαι στα έγγραφα αυτά
– Τα οποία και δώσατε στη μονή
– Αν και είχα πολλές παροτρύνσεις να τα δώσω στο Ιστορικό Αρχείο επιμένω πως καλώς έπραξα γιατί η θέση τους είναι στη Μονή Αποτελούν το αρχείο της Ελπίζω μόνο να έχουν τη δέουσα φύλαξη και προσοχή
– Και πρέπει να είστε ικανοποιημένος που η Μονή δεν θυμίζει πια τίποτα από το ερείπιο που θυμάστε
– Είχαμε χρέος και σαν σύλλογος και προσωπικά να συμβάλουμε στην προσπάθεια αυτή. Πρέπει ο προσκυνητής του μέλλοντος να διαπιστώνει ότι κάναμε το χρέος μας σαν απόγονοι τόσων σημαντικών προγόνων που έκαναν τη Μονή μια σχολή του Γένους. Και να φανούμε αντάξιοί τους.
Η Μονή Αγίου Πνεύματος στον Κισσό
Πράγματι η Μονή Αγίου Πνεύματος στον Κισσό που πιθανόν ιδρύθηκε κατά τον 12ο αιώνα και σίγουρα στο τέλος της Ενετοκρατίας ήταν αυτόνομο και σε άνθιση. Δεν θυμίζει εγκατάλειψη αλλά αναδεικνύει όλες τις ιστορικές του σελίδες. Το ερειπωμένο μοναστήρι έγινε μετόχι της μονής Πρέβελη και το 1836 έγινε σπουδαίο κέντρο γραμμάτων, καθώς ιδρύθηκε η σχολή του Αγίου Πνεύματος από τον επίσκοπο Λάμπης Νικόδημο Σουμπασάκη. Η σχολή έγινε πολύ γνωστή σε όλη την Κρήτη και τη Γαύδο, με χιλιάδες Κρητικόπουλα να σπουδάζουν από όλο το νησί.
Σήμερα στο μοναστήρι υπάρχει μνημείο προς τιμήν των 200 αγωνιστών του Δημητρίου Πετροπουλάκη που σκοτώθηκαν σε μάχη με τους Τούρκους στις 5 Δεκεμβρίου 1868.
Όπως μας λέει ο κ. Τσιγδινός που έχει ασχοληθεί και με την κτήτορα της μονής ότι βρίσκεται πολύ κοντά σε μια αξιόπιστη πηγή και σύντομα θα μας δώσει περισσότερα στοιχεία για την Μαρία. Και δηλώνει ικανοποιημένος και για το μνημείο που υπάρχει στην περιοχή για να θυμίζει τη θυσία των 200 ηρώων με την συμβολική τοποθέτηση των 200 λίθων.
Εμείς να συγχαρούμε ακόμα μια φορά τον κ. Γιώργο Τσιγδινό που έχει συνδέσει το όνομά του με την ιστορία της Μονής του Αγίου Πνεύματος , την αναστήλωσή της και τον εμπλουτισμό του σπάνιου αρχείου της με δικές του ενέργειες, αλλά και για το πόνημά του που αναδεικνύει την οικογένεια των Τσιγδινών μια υποδειγματική εργασία που αξίζει κάθε έπαινο.
