Στη φάση της ολοκλήρωσης βρίσκεται η διαδικασία συντήρησης των σπουδαίων κειμηλίων της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, τα οποία προορίζονται να κοσμήσουν το νέο Μουσείο στις εγκαταστάσεις του Μοναστηριού.
Άμφια, ιερά καλύμματα και είδη υφαντικής, κανδήλια, πόρπες, ιερά άμφια και σκεύη, σταυροί, ξυλόγλυπτα, εικόνες και περίτεχνα ασημικά, πρόκειται να συμπληρώσουν μια εξαιρετική συλλογή, η οποία θα εκτίθεται στην ανακαινισμένη πτέρυγα της Μονής.
Ο προϋπολογισμός για τη δημιουργία του Μουσείου ήταν 550.000 ευρώ και περιελάμβανε τη συντήρηση των κειμηλίων, τη δημιουργία προθηκών και την εξασφάλιση των απαιτούμενων μηχανισμών για τη δημιουργία σωστού μικροκλίματος μέσα στην αίθουσα έκθεσης.
Το έργο, το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, επιβλέπει η 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με τη συνεργασία της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και όπως όλο το έργο της ανακαίνισης των τελευταίων δεκαετιών, έτσι και το νέο Μουσείο, θα αναδείξει την ιστορία και την αίγλη της σπουδαιότερης και ιστορικότερης Μονής της Κρήτης, που έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Ελευθερίας και Αυτοθυσίας της Ευρώπης.
Το νέο Μουσείο, για το οποίο όλες οι απαιτούμενες μελέτες, τα έργα και οι επιβλέψεις έχουν γίνει από τους αρχαιολόγους της 28ης Ε.Β.Α. αναμένεται να έχει ανοίξει τις πύλες του έως τις 30 Ιουνίου 2015.
«Δύσκολο το έργο συντήρησης»
Χθες το πρωί είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το τμήμα συντήρησης της 28ης Ε.Β.Α., που λειτουργεί στα κτίρια των Ενετών Συμβούλων στο φρούριο Φορτέτσα, όπου οι συντηρητές έργων τέχνης εργάζονται πυρετωδώς για να ολοκληρώσουν τον καθαρισμό των κειμηλίων.
Με λεπτές και προσεκτικές κινήσεις, καθαρά υλικά και σύγχρονα μέσα, συνεχίζεται το σημαντικό έργο για την προετοιμασία του εκθεσιακού υλικού του νέου Μουσείου.
Σύμφωνα με τον προϊστάμενο του τμήματος κ. Μιχάλη Τρουλινό, στην παρούσα χρονική στιγμή, ολοκληρώνεται η συντήρηση των τελευταίων ασημικών αντικειμένων και των βιβλίων.
Ήδη έχουν τελειώσει την αντίστοιχη εργασία για τα φημισμένης τεχνικής υφάσματα και τα άμφια, τα ξυλόγλυπτα, τις εικόνες και τα όπλα της μονής. Σε ό,τι αφορά το λάβαρο, συντηρήθηκε σε ειδικό εργαστήριο της Αρχαιολογίας στην Αθήνα και είναι έτοιμο για να λάβει τη θέση του στο Μουσείο.
«Η συντήρηση από τη φύση της είναι δύσκολη δουλειά. Προϋποθέτει μια σχετική προσοχή και την εφαρμογή κανόνων ηθικής, που έχουν να κάνουν με τη χρήση της ποιότητας καθαρών υλικών» είπε μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο κ. Τρουλινός για να συμπληρώσει, ότι «Η συντήρηση των υλικών του Αρκαδίου είναι στην τελική τους φάση και είναι έτοιμα για το νέο Μουσείο. Τελειώνουμε με τα ασημικά και τα βιβλία και δουλεύουμε με γρήγορους ρυθμούς για να τα παραδώσουμε».
Συνεχίζοντας τη συζήτηση για τη δυσκολία του εγχειρήματος, ο κ. Τρουλινός τόνισε, ότι τα αντικείμενα του Αρκαδίου ήταν βεβαρημένα από τα χρόνια, κυρίως από το ολοκαύτωμα αλλά και από τις κακές συνθήκες φύλαξής τους στο παλιό Μουσείο.
«Έγινε σπουδαία δουλειά στα εργαστήρια της 28ης Ε.Β.Α.» είπε για να συμπληρώσει ότι «Οι συνθήκες έκθεσης στο νέο Μουσείο θα είναι ιδανικές, καθώς θα λειτουργεί με σύγχρονες προδιαγραφές προστασίας των εκτιθέμενων αντικειμένων».
Μιλώντας μας για το πως γίνεται η διαδικασία καθαρισμού και συντήρησης των κειμηλίων η συντηρήτρια έργων τέχνης κ. Αμαλία Τρουλινού, μας είπε χαρακτηριστικά ότι «Παραλαμβάνουμε από το Αρκάδι τα αντικείμενα κατόπιν άδειας από την Αρχαιολογία. Κάθε αντικείμενο που μπαίνει στο εργαστήριο φωτογραφίζεται, τεκμηριώνεται η κατάσταση διατήρησής του σε ειδικά δελτία και στη συνέχεια ξεκινά η διαδικασία καθαρισμού και συντήρησης. Τα περισσότερα αντικείμενα του Αρκαδίου βρισκόταν στο παλιό Μουσείο, του οποίου οι συνθήκες ήταν εντελώς ακατάλληλες και η δουλειά για να καθαριστούν και να συντηρηθούν ήταν πολύ δύσκολη και πήρε πάρα πολύ χρόνο».
Και εκπλήξεις
Η συντήρηση των έργων τέχνης του Αρκαδίου έδωσε την ευκαιρία και εντυπωσιακών ανακαλύψεων της ιστορίας τους.
Σε ένα επιγονάτιο ηγουμένου της Μονής, βρέθηκε μια σειρά ιστορικών εγγράφων μεγάλης αξίας.
Τα έγγραφα δεν ήταν κρυμμένα εκεί, αλλά προφανώς είχαν θεωρηθεί «άχρηστα» από τον κατασκευαστή του επιγονατίου, ο οποίος τα είχε χρησιμοποιήσει για να δώσει σχήμα και σταθερότητα στο συγκεκριμένο στέλεχος της Ιερατικής Στολής.
«Τα έγγραφα ήταν πιο σημαντικά από το ίδιο το επιγονάτιο» μας είπε γελώντας ο κ. Τρουλινός.
Ένα εκπληκτικό έργο τέχνης αποτελεί «Η Παναγία του Κληρονόμου», εικόνα που βρέθηκε σε μία σπηλιά στην έκταση της Μονής κάτω από κοπριές και όταν συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε αποκαλύφθηκε μια εξαιρετικής τεχνοτροπίας αγιογραφία.
Επίσης πολλές εικόνες βρέθηκε να έχουν αγιογραφηθεί πάνω σε στρώμα παλαιότερης εικονογράφησης, τακτική συνηθισμένη σε παλιούς ναούς και Μοναστήρια.
Εντύπωση επίσης προκαλεί ξυλόγλυπτος Σταυρός Αγιασμού, μικρών διαστάσεων και με λεπτεπίλεπτη γλυπτική διακόσμηση, κατά τη συντήρηση του οποίου ανακαλύφθηκε, ότι κατασκευάστηκε από ξύλο δέντρου, το οποίο φύεται μόνο στις πλαγιές του Ψηλορείτη.
Το νέο Μουσείο
Η 28η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων υλοποιεί εδώ και αρκετά χρόνια ένα σημαντικό έργο ανάδειξης της Ιστορικής Μονής σε συνεργασία με την τοπική Μητρόπολη και την ίδια την Μοναστική Κοινότητα.
Μιλώντας μας για το φιλόδοξο έργο του νέου Μουσείου, η αναπληρώτρια διευθύντρια 28ης Ε.Β.Α. και διευθύντρια της ΚΕ’ Ε.Π.Κ.Α. κ. Αναστασία Τζιγκουνάκη, δήλωσε ότι «Το Μουσείο της Μονής Αρκαδίου φιλοξενεί εικόνες, χειρόγραφα και παλαίτυπα βιβλία, λειτουργικά σκεύη και κειμήλια της Επανάστασης του 1866, που πιστοποιούν τη μακρά και ένδοξη ιστορία του Μοναστηριού. Σημαντικό τμήμα της συλλογής αποτελούν τα χρυσοκέντητα άμφια, παραγωγή του ίδιου του μοναστηριού, στο οποίο λειτούργησε από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα, σημαντικό εργαστήριο παραγωγής αμφίων».
Η ίδια συνέχισε λέγοντας ότι «Έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ η πράξη «Επανέκθεση Κειμηλίων Ιεράς Μονής Αρκαδίου» , προϋπολογισμού 550.000 ευρώ και το έργο που ξεκίνησε το 2013 βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και θα ολοκληρωθεί εντός του 2015. Επιβλέποντες του έργου είναι η αρχιτέκτονας της 28ης Ε.Β.Α. Φωτεινή Κουγλέρη, ο συντηρητής της Υπηρεσίας Μιχάλης Τρουλινός και η αρχαιολόγος Βάλια Αγγελάκη.
Έχει υπογραφεί η σύμβαση με ανάδοχο, μετά από διαγωνισμό, για προμήθεια των προθηκών και έχει ξεκινήσει η κατασκευή τους που θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2014, πριν την τοποθέτηση δε των προθηκών θα κατασκευαστούν από συντηρητές βάσεις υποστήριξης για τα άμφια, που πρόκειται να εκτεθούν, ενώ είναι σε εξέλιξη η συντήρηση των εκθεμάτων και η σύνταξη ενημερωτικού υλικού για την Έκθεση.
Όπως η ίδια μας ενημέρωσε, ο χώρος που θα στεγάσει το νέο Μουσείο βρίσκεται στη ΝΔ πτέρυγα και αναστηλώθηκε από την 28η Ε.Β.Α. στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ. Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα τμήματα του μοναστηριού που λειτουργούσε ως οιναποθήκη. Το έργο της Επανέκθεσης των Κειμηλίων της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, ολοκληρώνει ένα μεγάλο κύκλο εργασιών, οι οποίες εκτελέστηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με τη χρηματοδότηση των Κοινοτικών Προγραμμάτων.
