Για να ενισχύσει την εντυπωσιοθηρική ασυναρτησία του ότι «Και να χάσουμε μερικά νησιά δεν πειράζει. […] Τη γλώσσα έχει σημασία να μη μας πάρουν», ο υφυπουργός Παιδείας Κ. Ζουράρις επικαλέστηκε τη μαρτυρία του Σολωμού: «Τί λέει ο Σολωμός: «Μήγαρις έχω άλλο [τι] στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;». Ωσάν ο Σολωμός να είχε πει: «Και να χάσουμε το Μεσολόγγι δεν πειράζει. […] Τη γλώσσα έχει σημασία να μη μας πάρουν».
Τι απέγινε άραγε η «ελευθερία» του Σολωμού; Ο υφυπουργός σχολίασε χαριτολογώντας: «Τσάτρα πάτρα την ελευθερία εδώ στο υπουργείο θα προσπαθήσουμε να τη διακονήσουμε». Περιπαικτικός λοιπόν και ειρωνικός ο υφυπουργός στο θέμα της ελευθερίας, και με τους δημοσιογράφους (έτσι ισχυρίστηκε τουλάχιστον) και με τον Σολωμό.
Εκεί που μιλούσε πολύ σοβαρά ήταν στο θέμα της γλώσσας. Φαίνεται μάλιστα να είναι πεπεισμένος ότι, όταν ο Σολωμός αναφέρεται στη «γλώσσα», εννοεί ολοφάνερα τη γλώσσα που μιλάει ο ίδιος, δηλαδή αυτό το εκτός τόπου και χρόνου στριφνό και ομιχλώδες γλωσσικό συνονθύλευμα, προϊόν μιας ακατάσχετης λεξιθηρίας που αποκλείει εξ ορισμού την επικοινωνία, δηλαδή τον λόγο ύπαρξης της ίδιας της γλώσσας. Αν βέβαια είχε διαβάσει ολόκληρο τον Διάλογο του Σολωμού ή έστω τη συνέχεια του γνωστού παραθέματος, θα είχε αποφύγει να επικαλεστεί τη μαρτυρία του. Υπενθυμίζω την πλήρη απάντηση του Ποιητή στον Φίλο:
Εκατάλαβα· θέλεις να ομιλήσουμε για τη γλώσσα· μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα; Εκείνη άρχισε νὰ πατή τα κεφάλια τα τούρκικα, τούτη θέλει πατήση ογλήγορα τα σοφολογιωτατίστικα, καὶ έπειτα αγκαλιασμένες και οι δύο θέλει προχωρήσουν εις το δρόμο της δόξας, χωρίς ποτέ να γυρίσουν οπίσω, αν κανένας Σοφολογιώτατος κρώζη ή κανένας Τούρκος βαβίζη· γιατί για με είναι όμοιοι και οι δύο.
Ο Σοφολογιότατος, λέει ο ποιητής, είναι σαν τον Τούρκο· ό πρώτος κρώζει (όπως οι «κόρακες» του Πινδάρου) και ο άλλος γαυγίζει. Ο Σολωμός λοιπόν όχι μόνο θεωρεί την ελευθερία και τη γλώσσα έννοιες ταυτόσημες αλλά επιπλέον απεικονίζει τους αντιπάλους τους ως εκπροσώπους τους άναρθρου λόγου του ζωικού βασιλείου. Αν, αντί για τον Σοφολογιότατο, ο Ποιητής έκρινε τον σοφό και λογιότατο Υφυπουργό Παιδείας για τα σπουδαιοφανή αλλά ακατάληπτα ελληνικά του και για τον ισχυρισμό ότι «τα δεκαέξι νησιά που ζητά ο Ερντογάν είναι άνευ σημασίας», δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο εύστοχος.
* O Μιχαήλ Πασχάλης είναι ομότιμος καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο Κρήτης, τμήμα φιλολογίας
