Μοιάζει με όνειρο ή με θαύμα, όταν ένας άνθρωπος που θαυμάζεις (είτε από φήμη είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο) βρίσκεται ξαφνικά μπροστά σου και σε κοιτάζει στα μάτια με χαμόγελο αφοπλιστικό. Έτσι περίπου ένοιωσα όταν μίλησα πρόσωπο με πρόσωπο με έναν άνθρωπο – μύθο, τον φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη. Συνέβη στο Ρέθυμνο το 1991.
Δεν έχω σκοπό εδώ να αναπτύξω τις ιδέες του -ούτε άλλωστε πίστεψα ποτέ ότι οι ιδέες οποιουδήποτε θα μπορούσαν να σώσουν τον κόσμο- αλλά είχα σχηματίσει την εντύπωση ότι οι νευρώνες και οι συνάψεις του εγκεφάλου του Καστοριάδη είχαν μια ιδιαίτερη δομή και σύζευξη, έτσι ώστε η σκέψη του να μπορεί να τρέχει ταχύτερα από τη σκέψη ημών των κοινών ανθρώπων παράγοντας χιλιόμετρα ολόκληρα συλλογισμών μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Αυτή την αίσθησή μου την ενίσχυε το εκ φύσεως μεγάλο κρανίο του, το οποίο προφανώς περιέβαλλε έναν βαρύ εγκέφαλο, βαρύτερο σίγουρα από τον μέσο όρο των ανθρώπινων εγκεφάλων. Γνωρίζοντας μάλιστα πολλά για την ηλεκτρική δραστηριότητα που υπάρχει και αναπτύσσεται ανάμεσα στα ανθρώπινα εγκεφαλικά κύτταρα ήταν αδύνατο να χαλιναγωγήσω τη φαντασία μου που κάλπαζε θεωρώντας ότι μέσα σ’ αυτό το κρανίο συντελείται μια επαναλαμβανόμενη αλληλεπίδραση των νευρικών συνάψεων και μια περίπου κοσμογονία ιδεών.
Ο Καστοριάδης ήρθε στο Ρέθυμνο προσκαλεσμένος του Ιδρύματος «Σταύρος Καλλέργης», του οποίου ήμουν μέλος δίπλα στον επίσης σημαντικό (έως θρυλικό) κρητικό συγγενή μου Λυκούργο Καλλέργη. Η συνεδρίαση με τη συμμετοχή του Καστοριάδη έγινε μέσα στη μεγάλη αίθουσα του παλιού Δημαρχείου της πόλης μας στην οδό Μελιδόνη και είχε μυσταγωγικό χαρακτήρα. Τα λίγα αλλά ζουμερά λόγια που μας είπε ο Κορνήλιος μας γέμισαν σκέψη και προβληματισμό. Όταν πήρε το λόγο όλοι κρεμόμαστε απ’ τα χείλη του.
Λένε πως όσο σοφότερος είναι ένας άνθρωπος τόσο πιο απλά φέρεται. Δεν έκρυψε ο Κορνήλιος τον ενθουσιασμό του όταν η γυναίκα μου χαιρετώντας τον του πρόσφερε μια αφίσα με θέμα τις Βενετσιάνικες πόρτες του Ρεθύμνου. Εκείνος -ο «σοφός»- έκανε σαν μικρό παιδί ρωτώντας λεπτομέρειες και προσκαλώντας μας να τον επισκεφθούμε στο σπίτι του στο Παρίσι. «Θα με βρείτε εύκολα» είπε, «όλοι ξέρουν που μένω εκεί, εδώ είμαι άγνωστος….» Μας δήλωσε ότι η γυναίκα του ήταν αρχιτέκτων, με ειδικότητα στην αναστήλωση και θα ενθουσιαζόταν όταν θα έβλεπε την συγκεκριμένη αφίσα.
Τότε η γυναίκα μου, Τριανταφυλλιά, του έδωσε τη χαριστική βολή:
– Θα μου υπογράψετε τα βιβλία σας; Είπε και έβαλε μπροστά του 4-5 δικά του βιβλία.
– Μα και βέβαια, φυσικά θα τα υπογράψω όλα. Με ενθουσιάζει να μαθαίνω ότι διαβάζουν τα βιβλία μου στο Ρέθυμνο.
Έτσι γνωρίσαμε (και κατακτήσαμε) τον Κορνήλιο Καστοριάδη, τον σπουδαίο αυτό σύγχρονο φιλόσοφο (και τόσο απλό άνθρωπο) το 1991 στην οδό Μελιδόνη στο Ρέθυμνο.
* Ο Μανόλης Καλλέργης είναι γιατρός
