Του ΓΙΩΡΓΗ ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ*
Ένας από τους κορυφαίους δραματουργούς της Γερμανίας με ακτινοβολία σε παγκόσμιο επίπεδο είναι και ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956), που έζησε και δημιούργησε στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Στη ζωή του αναγνωρίζουμε αποτυπωμένη τη ζωή κάθε ευαίσθητου ποιητή, κάθε ευαίσθητου ανθρώπου, που ζητά ν’ αντισταθεί στη λύμη και στην αθλιότητα που εκπέμπει η ανθρώπινη ψυχή όταν ξεδιπλώνει τις πιο σκοτεινές πτυχές της.
Ο ίδιος έζησε τη φρίκη και τη συμφορά της πατρίδας του, ειδικά μετά την ταπεινωτική ήττα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η λεγόμενη κατ’ επίφαση «Δημοκρατία της Βαϊμάρης» (1921-1933) χαρακτηρίστηκε από οικονομική εξαθλίωση του ήδη φτωχού λαού, ταπείνωσή του σε διεθνές επίπεδο, ανέργους, αστέγους, πλούσιους εμπόρους (κυρίως Εβραίους) που διέλυαν και αφάνιζαν μικρές επιχειρήσεις και μικροπωλητές, τραπεζίτες της συμφοράς και από άθλιους-πανάθλιους δικαστές, που εφάρμοζαν τον νόμο της ζούγκλας, τον νόμο του ισχυρού, με παράλληλο χρηματισμό τους. Το όλο γεγονός έχει καταγραφεί από ιστορικούς, οι οποίοι τονίζουν ότι μια από της αθλιότερες σελίδες της Βαϊμάρης ήταν οι αποφάσεις των δικαστών της. Αυτή η τραγική κατάσταση του γερμανικού λαού εκκόλαψε το αυγό του φιδιού και έφερε στην εξουσία τους Ναζί, «Τον τρόμο και την αθλιότητα του Γ’ Ράιχ» που καταγγέλλει και ο ίδιος ο Μπρεχτ.
Όπως πολλοί πνευματικοί άνθρωποι της εποχής του, με την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, παίρνει το δρόμο της εξορίας αρχικά για τις Σκανδιναβικές χώρες, μετά για την Αμερική, όπου έγραψε το μεγαλύτερο μέρος απ’ το έργο του, για να καταλήξει τελικά και να πεθάνει ως τιμώμενο πρόσωπο στην Ανατολική Γερμανία.
Θυμίζουν κάτι όλα τα παραπάνω; Νομίζω ότι δεν χρειάζεται ιδιαίτερη οξυδέρκεια για να αντιληφτούμε τις τραγικές ομοιότητες που βιώνουμε στη Χώρα μας τα τελευταία δέκα χρόνια, με το αυγό του φιδιού να έχει εκκολαφτεί και το φαρμάκι του να διαχέεται στην κοινωνία μας με τη μορφή της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και της τρομαχτικής αποξένωσης που βιώνουμε αλλά και της γενικότερης αδιαφορίας, που αγγίζει τα όρια του αυτισμού!
Ο Μπρεχτ είχε επισημάνει και καταγγείλει την εν λόγω αδιαφορία που κυριαρχούσε και στην εποχή του, λέγοντας: οι Ναζί ξεκίνησαν διώκοντας Εβραίους, είπα σκασίλα μου δεν είμαι Εβραίος. Στη συνέχεια εδίωξαν τσιγγάνους, είπα σκασίλα μου δεν είμαι τσιγγάνος. Μετά ομοφυλόφιλους, είπα σκασίλα μου ούτε ομοφυλόφιλος είμαι. Μετά κομμουνιστές, είπα σκασίλα μου ούτε απ’ αυτό είμαι. Όταν ήρθε η στιγμή να διώξουν εμένα, δεν υπήρχε κανείς ν’ ακούσει τη φωνή της απόγνωσής μου!
Ο αγαπητός από χρόνια φίλος, ηθοποιός και σκηνοθέτης Θωμάς Καντιφές και το αγαπημένο απ’ όλους μας σχήμα «Θεατρικός Περίπλους» μας προτείνει φέτος Χριστούγεννα με τον Μπρεχτ. Το ίδιο το έργο είναι μια διασκευή για παιδιά από το αριστούργημα του Μπρεχτ «Ο καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία», όπου περιγράφεται ανάγλυφα η αθλιότητα της Βαϊμάρης που ανέφερα πριν.
Μας διηγείται ένα παραμύθι μας πάνινης κούκλας από κουρέλια και ψαθί, που συνεχώς αλλάζει χέρια, πουλιέται, αγοράζεται, περιφρονείται, πετιέται, μαζεύεται, διεκδικείται, κερδίζεται! Η κούκλα αυτή τυχαίνει να είναι η ίδια η κουρελιασμένη μας ψυχή, το τσαλαπατημένο και περιφρονημένο μας είναι, που μέσα από τα άσχημα σημεία των καιρών αποζητά την αποδοχή και την υιοθεσία από τον συνάνθρωπό μας και όχι την όποια εξαγορά του. Μέσα σε ένα κύκλο χαραγμένο από κιμωλία, δίνεται στο όλο υπαρξιακό μας πρόβλημα μια λύση με άμεση αναφορά στον σοφό Εβραίο βασιλιά Σολομώντα, όταν δυο μάνες διεκδικούσαν το ίδιο παιδί. Η άδολη αγάπη!
Για την ιστορία καταθέτω με συγκίνηση ότι «Ο κύκλος με την κιμωλία» ήταν η παρθενική εμφάνιση του Θωμά στον Περίπλου το 1989, όταν νεαρός ηθοποιός και σκηνοθέτης άνοιγε δειλά-δειλά τα καλλιτεχνικά του φτερά! Σήμερα, 30 χρόνια μετά, με τη συσσωρευμένη πια πείρα του, μας δίνει μια παράσταση που κατά ένα παράξενο τρόπο ταυτίζεται με τις σύγχρονες συνθήκες πολύ πιο πολύ από τις τότε. Γιατί δυστυχώς αντί τα δεινά των τελευταίων χρόνων να μας εξανθρωπίσουν και να μας καταστίσουν κατά τι καλύτερους, αντίθετα μας έχουν αποκτήνωση περισσότερο. Το τελευταίο τραγικό συμβάν στη Ρόδο είναι μόνο ένας κρίκος στη φριχτή αλυσίδα της απανθρωπιάς. Αλυσίδα που θα τρόμαζε κι αυτόν τον Σκρουτζ του Ντίκενς…
Στη φετινή παράσταση ο Θωμάς προτείνει μια σκηνοθεσία άμεσης επικοινωνίας με το κοινό, όπως μας έχει συνηθίσει χρόνια τώρα στις παιδικές του παραστάσεις, καθιστώντας τους μικρούς θεατές του κοινωνούς του επί σκηνής δρώμενου. Ο ίδιος ερμηνεύει πειστικά και τον άχαρο ρόλο του φύλακα-φρουρού του κατεστημένου. Ο ίδιος υπογράφει και τη λιτή πλην όμως λειτουργική σκηνογραφία της παράστασης, που εξάπτει τη φαντασία του μικρού θεατή.
Ο φίλος μουσικός Θανάσης Παπαθανασίου κάνει το θαύμα του ξανά, με μια μελωδική επένδυση τραγουδιών και παράστασης.
Τα πανέμορφα κοστούμια, από τα καλύτερα ατού πάντα του Περίπλου, υπογράφει το Ατελιέ «4 Stage», τις κατασκευές ολόκληρη η Ομάδα, τους φωτισμούς, την αφίσα και το πρόγραμμα η πάντα ακούραστη Άννα Τζανιδάκη, τις φωτογραφίες ο συνήθης ύποπτος Γιώργος Γαβαλάς και τον ήχο η Εύη Καννά.
Το δικό της θαύμα έκανε πάλι η Μαρία Καντιφέ, ως δασκάλα της υποκριτικής τέχνης. Εκτός από τον Θωμά πειστικά στάθηκαν επί σκηνής ο Βαγγέλης Λινοξυλάκης, η Όλγα Καστρίτση, ο Γιώργος Πεδιαβιτάκης, η Σοφία Σταθάκη και η Ρένα Χατζάκη. Ας μου επιτραπεί από τον θαυμάσιο θίασο να ξεχωρίσω δύο παιδιά, που οι ερμηνείες τους με συγκίνησαν περισσότερο.
Θα σταθώ στη συνάδελφο Στελίνα Φραντζεσκάκη και στην υπέροχη ερμηνεία της ως «πλούσια κυρία», μια ξιπασμένη κοκεταρία της εποχής, που ο πλούτος την έχει τυφλώσει και πραγματικά δεν ξέρει ούτε τι έχει, ούτε τι θέλει…
Πολύ καλός με τεράστια θετική εξέλιξη από προηγούμενες παραστάσεις ο Μάριος Μαραγκουδάκης, ως τσιγγάνος-κατασκευαστής της μοιραίας κούκλας αλλά και ως υπέρτατος κριτής για την τελική της τύχη.
Ευχαριστούμε για την παράσταση παιδιά! Καλή υγεία, καλή συνέχεια, καλές γιορτές με αγάπη, με αυτήν την αγάπη που διδάσκεται επί σκηνής.
Προτρέπω ακόμα μια φορά τη σχολική κοινότητα, τους γονείς, τα παιδιά, κάθε ευαίσθητη ψυχή αυτής της πόλης ν’ αγκαλιάσει την παράσταση του Περίπλου.
Οι παραστάσεις θα δίνονται κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, έως 23 Δεκεμβρίου και από 4 έως 27 Ιανουαρίου. Extra Παράσταση την Παραμονή των Χριστουγέννων. Ώρα έναρξης: 7μ.μ., Κουρμούλη 127, Ρέθυμνο. Τηλέφωνο κρατήσεων: 6945458516
Δώρο αγωγής για την ψυχή, ουσιαστική δηλαδή ψυχαγωγία, δώρο καλοσύνης και ανθρωπισμού! Πραγματικό δώρο Χριστουγέννων!
* Ο Γιώργης Καλογεράκης είναι συγγραφέας – δάσκαλος Ειδικής Αγωγής
