Απόσπασμα από ομιλία του Οδ. Ελύτη μετά την βράβευσή του με το Νόμπελ της ποίησης «… Τη γλώσσα την ελληνική που είναι η πιο παλιά και η πιο πλούσια γλώσσα του κόσμου… Μην ξεχνάτε την πατρίδα μας, και προ παντός, τη γλώσσα μας. Πρέπει να ‘σαστε περήφανοι, να ‘μαστε όλοι περήφανοι, εμείς και τα παιδιά μας για τη γλώσσα μας… Είμαστε οι μόνοι σ’ ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο να λέμε τον ουρανό «ουρανό» και τη θάλασσα «θάλασσα» όπως την έλεγαν ο Όμηρος και ο Πλάτωνας πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δεν είναι λίγο αυτό. Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια.»
Οι παράγοντες που διαμόρφωσαν την ελληνική γλώσσα, είναι η πνευματική παράδοση των Ελλήνων, η πνευματική τους κληρονομιά, η οποία ξεκινά από τον Όμηρο και φτάνει ως το Διονύσιο Σολωμό. Η 9η Φεβρουαρίου ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού (8 Απρίλιου 1798 – 9 Φεβρουαρίου 1857), έχει καθιερωθεί πρόσφατα ως παγκόσμια ημέρα ελληνικής γλώσσας σύμφωνα με την υπ. αρ. 17889 κοινή απόφαση των υπουργών εσωτερικών, εξωτερικών και παιδείας.(ΦΕΚ 1384/Β/23-4-2017). Το παρήγορο είναι ότι η πρωτοβουλία αυτή, ξεκίνησε από μια ιδέα και μια πρόταση της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων της Ιταλίας, αναδεικνύοντας την ανεκτίμητη προσφορά του Ελληνισμού στον παγκόσμιο πολιτισμό και στοχεύοντας στην προβολή της Ελληνικής Γλώσσας και Παιδείας.
Η γλώσσα δεν είναι μόνο μέσο επικοινωνίας. Είναι ζωντανή, πολύχρωμη, εκρηκτική και οι λέξεις γεννιούνται με χαρά και οδύνη, όπως όλα τα πλάσματα, οι άνθρωποι, τα ζώα, τα φυτά… Αποτελεί μέσο πιστοποίησης κοινών κανόνων, συμφωνιών και συμβάσεων συμπεριφοράς, η ακρίβεια και η αντιστοιχία των οποίων προς την πραγματικότητα και τον σκοπό είναι όρος εύρυθμης διεθνούς λειτουργίας της παιδείας, της οικονομίας, της τεχνολογίας, της έρευνας, των διεθνών σχέσεων, του πολιτισμού κ.α.
Σε αυτό τον τομέα, η εσωτερική σχέση των διαλέκτων με την κοινή γλώσσα έχει πολύ μεγάλη σημασία. Όχι μόνο για να μένουν οι διάλεκτοι και τα ιδιώματα σε σύγχρονη ζώσα μορφή, αλλά και για να συμβαδίζουν στην εξέλιξη πλάι στη κοινή μητρική γλώσσα.
Πολλοί γλωσσολόγοι προσπαθούν με πάθος να εξηγήσουν πώς ένας μικρός λαός απέκτησε τόσες διαλέκτους και ιδιώματα, κλαδιά όλα ενός δέντρου, όλα καρποφόρα, εξελισσόμενα κι εμπλουτιζόμενα. Εμείς λέμε απλά «οι ρίζες μας»! Με τέτοιες ρίζες βαθιά στη γη της πραγματικότητας και της νόησης, η γλώσσα μας εξελίσσεται συνεχώς και μπορεί να καρπίζει συνεχώς. Θέλει όμως καλλιέργεια! Άλλωστε, αυτό είναι και το ζητούμενο!
Η αντιστροφή της αρνητικής εξέλιξης στην σχέση γλώσσας – διαλέκτων και ιδιωμάτων, είναι δικό μας καθήκον. Η αξία της ελληνικής γλώσσας αποτυπώνεται στην ιστορικότητα και τη διαχρονικότητά της.
Η Ελληνική και ίσως η Κινέζικη είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από τη μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική. Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά.
Πώς όμως θα καταφέρουμε ώστε η γλώσσα μας με τα ιδιώματά της ν’ αποτελέσει εργαλείο ανάπτυξης και πολιτισμού;
Η πρόσφατη προτροπή του ιστορικού συλλόγου των αποδήμων Ρεθυμνιων της Αττικής «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ» προς το Πανεπιστήμιο Κρήτης, να διδάσκεται η κρητική διάλεκτος στους φοιτητές της Φιλοσοφικής σχολής Κρήτης μέσα από τα βιβλία του Μιχάλη Καυκαλά, δίνει μια πρώτη απάντηση. Η ουσιαστική απάντηση όμως θα δοθεί στην πράξη και στην ουσιαστική εφαρμογή αυτής της προτροπής και του αιτήματός μας από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Φιλοσοφική σχολή.
Φυσικά όλοι γνωρίζουμε από την ιστορία ότι η γλώσσα μαραζώνει και φτωχαίνει όταν δεν λειτουργεί με βάση τις αξίες της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και του Ανθρωπισμού.
Ενόψει της παγκόσμιας ημέρας ελληνικής γλώσσας δράττομαι της ευκαιρίας να στείλω ένα ακόμη ευγενές μήνυμα προς όλους τους αρμόδιους φορείς για εφαρμογή της ένταξης της κρητικής διαλέκτου στο πανεπιστήμιο Κρήτης, ενισχύοντας την θέση και την άποψη ότι θα αποτελέσει το μοναδικό φυτώριο μεταφύτευσης και διατήρησης του αυθεντικού καρπού αυτής. Είναι οι σπόροι που θα κρατούνται και θα ξαναφυτεύονται από χρόνο σε χρόνο και από γενιά σε γενιά . Ορισμένοι μάλιστα τους αποκαλούν και κειμήλια.
Επιπλέον ο σύλλογος Ρεθυμνίων Αττικής «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ» προτείνει και προτρέπει τους αρμοδίους φορείς να καθιερωθεί πλάι σε αυτόν τον πολύτιμο εορτασμό της ελληνικής γλώσσας ως επέκταση του και η διατήρηση των τοπικών διαλέκτων όπου υφίστανται, ή ας εφαρμοστεί μία ξεχωριστή ημέρα εορτασμού για τις διαλέκτους ανά τον κόσμο, προτού αφανιστούν.
Ασφαλώς, δεν αρκεί η καθιέρωση μιας παγκόσμιας ημέρας για να επιτευχθεί ένας στόχος τόσο σημαντικός, αλλά μια επέτειος για την ελληνική γλώσσα μπορεί να σηματοδοτήσει την αναζωπύρωση ενός νέου ενδιαφέροντος για τον πολύτιμο γλωσσικό μας θησαυρό με λειτουργικούς και ουσιαστικούς τρόπους. Το ίδιο πιστεύουμε διακαώς και για την κρητική μας διάλεκτο.
Αποτελεί μια πρόκληση χρέους για όλους μας, να ενισχύσουμε την προσπάθεια αυτή και να γίνουμε αρωγοί για την καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας και συνάμα της διατήρησης και καλλιέργειας της τοπικής μας κρητικής διαλέκτου.
Ακόμα κι αν δεν υπήρχε καμία άλλη αναφορά, ακόμα κι αν δεν είχε διασωθεί κανένα προκατακλυσμιαίο μνημείο, θα αρκούσε η Ελληνική γλώσσα ως απόδειξη της ύπαρξης στο παρελθόν μίας εποχής μεγάλου πολιτισμού, ακόμη κι αυτού του μινωικού πολιτισμού.
Ιδού η πρόκληση από τον ιστορικό σύλλογο Ρεθυμνίων Αττικής «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ» προς το επάξια φημισμένο Ρέθυμνο των γραμμάτων. Ας αποδείξει για μια ακόμη φορά ο πνευματικός κόσμος του Ρεθύμνου, ότι με την δραστηριοποίησή του για την ένταξη της διδαχής της κρητικής διαλέκτου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, γνωρίζει να διαφυλάττει τον αληθινό – πρωτότυπο σπόρο μεταφύτευσης, με τις βαθιές παραδοσιακές ρίζες όπως οι πρόγονοι μας επαξίως διαφύλαξαν κι όχι τον μεταλλαγμένο και των υβριδίων, ώστε δικαίως να υπερηφανεύεται για την φήμη του!
«Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;» (Δ. Σολωμός)
* Ο Γεώργιος Βλατάκης, είναι δικηγόρος – θεολόγος, πρόεδρος του ιστορικού συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ
