Ένας τρόπος να γιορτάσεις μια επέτειο είναι και περιδιαβάζοντας από τα προεόρτια σ’ ένα σχετικό με αυτή βιβλίο ή και αναδημοσιεύοντας ανήμερα την παρουσίαση που του είχες κάνει παλιότερα1, ιδιαίτερα όταν η συγγραφέας του είναι -για πρώτη φορά- «απούσα», οπότε λειτουργείς και διαμεσολαβητικά.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση της «Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία» ή «Παγκόσμιας Ημέρας για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες» (3 Δεκεμβρίου) αναφέρομαι στο βιβλίο της χαρισματικής δασκάλας Ευγενίας Σπαντιδάκη-Ζαμπετάκη με τον ευρηματικό και συγκινητικό τίτλο «Ο σχιστομάτης Άγγελος» (Έκδοση: Γραφοτεχνική, Ρέθυμνο 2009)
* * *
Έγραφα τότε μεταξύ των άλλων για το βιβλίο:
«Πρόκειται για μια κατάθεση πνεύματος και ψυχής, που έναυσμά της ήταν η αγωνία των γονέων των παιδιών με «ειδικές ανάγκες» για το μέλλον των παιδιών τους, όταν εκείνοι δεν θα είναι σε θέση να τα φροντίζουν. Μια αγωνία που διαπερνά από την αρχή μέχρι το τέλος το αφήγημα σαν υδατογράφημα.
Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για λογοτεχνική μετάπλαση μιας αληθινής ιστορίας όπου ξεδιπλώνονται με αριστοτεχνικό, ρεαλιστικό και ψυχογραφικό τρόπο οι δυσκολίες ενός παιδιού με υστέρηση από τη γέννησή του έως την ωριμότητά του και ο αντίκτυπός τους στη ζωή των γονέων του· αυτών των ηρώων της καθημερινής ζωής, συχνά της διπλανής μας πόρτας, που συχνά προσπερνούμε αδιάφορα, απορροφημένοι από τη δική μας καθημερινότητα. Και, το σπουδαιότερο, όλα δίνονται με ένα τρόπο τελικά αισιόδοξο και αντικαταθλιπτικό, που αντικαθρεφτίζει πιστά το χαρακτήρα της συγγραφέα.
Το βιβλίο μας ήρθε στην κατάλληλη ώρα. Και δεν εννοώ μόνο τον επετειακό εορτασμό της «Διεθνούς Ημέρας για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες» (3 Δεκεμβρίου). Εν μέσω ειδησεογραφικών ομοβροντιών για το ειδεχθές πρόσωπο της «σύγχρονης» κοινωνίας μας, όπως αυτό αποκαλύφθηκε για άλλη μια φορά μέσα από την παιδική κακοποίηση, ο λόγος της Ευγενίας Ζαμπετάκη ηχεί σαν ευεργετική ποίηση. Γιατί τι άλλο παρά ποίηση είναι το να βλέπει στα παιδιά με «ειδικές ανάγκες» παιδιά με «ειδικά χαρίσματα» και, ειδικότερα, στα παιδιά με σύνδρομο down «σχιστομάτες Αγγέλους»;
Παράλληλα όμως λειτουργεί και αντισταθμιστικά.
Τα «σκιστά μάτια» του Ιορδάνη, του κεντρικού προσώπου του αφηγήματος, παίρνουν τις διαστάσεις του Ιορδάνη ποταμού, και μας καλούν να αναβαπτιστούμε στο βλέμμα τους και να αλλάξουμε στάση. Να συνειδητοποιήσουμε ότι μια κοινωνία κρίνεται από παλιά και με κριτήριο τη συμπεριφορά της απέναντι στους αδυνάτους2, ιδιαίτερα στα «άτομα με αναπηρία» (ή «ειδικές ανάγκες») και ειδικότερα στα παιδιά της. Γιατί ο άνθρωπος δεν είναι απλώς φύση, είναι και υπέρ-φύση. Γι’ αυτό και δημιουργεί πολιτισμό, που πετά στον «Καιάδα» όχι τους αδικημένους από τη φύση ανθρώπους αλλά τις απάνθρωπες αντιλήψεις περί φυσικής επιλογής και «δίκαιου του ισχυροτέρου».
Έτσι θα ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της συγγραφέα που είναι: να προβληματιστούν οι ειδικοί, οι φιλάνθρωποι, οι πολιτικοί, οι γονείς των υγιών παιδιών, όλοι οι άνθρωποι που θα διαβάσουν αυτήν τη αληθινή ιστορία. Να προβληματιστούν και να δράσουν.
Μπορεί οι φτερούγες των «σχιστομάτηδων αγγέλων» να είναι «ειδικές» για χαμηλότερα πετάγματα, μπορούν όμως να κάνουν πιο εύκολο και πιο ευχάριστο το φτεροκόπημά τους αλλά και πιο ευπρόσιτα τα έσχατα όρια των δυνατοτήτων τους για ένα ψηλότερο πέταγμα, αν η Αλληλεγγύη -ατομική και ομαδική ή ιδιωτική, κρατική και άλλων κοινωφελών φορέων- τις δυναμώνει με τα δικά της φτερά, συν-φτερουγίζοντας και παρα-φτερουγίζοντας.
Μην ξεχνούμε, άλλωστε, ότι όλοι είμαστε… ενδυνάμει αδύναμοι!
Οι εισπράξεις από το βιβλίο θα ενισχύσουν τις προσδοκίες των γονέων των παιδιών με «ειδικές ανάγκες» για την ίδρυση ενός όμορφου ξενώνα, που θα φιλοξενεί τα παιδιά τους όταν αυτοί θα είναι ανήμποροι ή ανύπαρκτοι. Περισσότερο, όμως, η κίνηση αυτή αποβλέπει στην κινητοποίηση των μηχανισμών μίμησης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στο βιβλίο μας υποδέχεται ο αξιόλογος πρόλογος του Γιώργη Καλογεράκη, Δασκάλου Ειδικής Αγωγής, με την κατατοπιστική ιστορική αναδρομή του στη συμπεριφορά των κοινωνιών απέναντι στα παιδιά με «ειδικές ανάγκες» αλλά και με τον προβληματισμό του για το μέλλον.
Πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι την έκδοση επιμελήθηκαν αφιλοκερδώς οι Χαλκιαδάκης Μανόλης και Σφακιανάκης Βαγγέλης.
Όλοι γενικά οι συντελεστές του βιβλίου κινήθηκαν με πυξίδα το χρέος και την εθελοντική προσφορά…».
* * *
Η συγγραφέας δασκάλα μπορεί να μας άφησε πριν λίγους μήνες, ο προ δεκαετίας όμως διατυπωμένος προβληματισμός της παραμένει ζωντανός μέσα από το βιβλίο της, που είναι ένα από τα πνευματικά «σωσίβιά» της ίδιας. Μπορεί επίσης να «έγιναν πολλά» από τότε που διατυπώθηκε και εκτυπώθηκε ο προβληματισμός της, όσα όμως κι αν γίνονται γι’ αυτό το τεράστιο πρόβλημα, είναι πάντα λίγα. Και φυσικά ο προβληματισμός δεν αγκαλιάζει μόνο τη συγκεκριμένη περίπτωση αλλά και όλα τα ΑμΕΑ.
1. Ρέθεμνος, 5.12.2009
2. Ο Περικλής στον Επιτάφιό του (Κεφ. 37) υμνώντας την Αθηναϊκή Δημοκρατία τονίζει: «…Πειθαρχούμε στους νόμους, και, μάλιστα, σε κείνους που έχουν θεσπιστεί για να προστατεύουν τους αδυνάτους και κείνους που, αν και άγραφοι, η παράβασή τους φέρνει πανθομολογούμενη ντροπὴ». Επίσης, στο λόγο του Λυσία «Υπέρ Αδυνάτου» διαπιστώνεται αβίαστα η παρεμβατική στάση της συντεταγμένης πολιτείας απέναντι στις ευπαθείς ομάδες -και στη συγκεκριμένη περίπτωση υπέρ του αδύνατου» χωλού-, προκειμένου να επουλώσει όσο είναι δυνατόν τις πληγές των μελών τους.
g_frygan@hotmail.com
