Περί Εκθέσεων

Βρισκόμαστε στην αρχή του σχολικού έτους, στο πέρας του οποίου οι τελειόφοιτοι Λυκείου θα κληθούν, εάν επιθυμούν την εισαγωγή τους σε ΑΕΙ ή ΤΕΙ, να εξεταστούν και στην Έκθεση, που, δίχως αμφιβολία, είναι από τα δυσκολότερα να γράψεις και να βαθμολογηθείς μάθημα.

 

Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά μιας σχολικής Έκθεσης; Ας ξεκινήσουμε με όσα θεωρούμε θετικά:

 

1. Στο Περιεχόμενο: α) Τα γραφτά μας να απαντούνε σ’ ό,τι μας ζητάει το θέμα, β) οι ιδέες μας να προβάλλουν εύκολα, να μην έρχονται μέσα στο ίδιο κείμενο σε αντίφαση μεταξύ τους, γ) να έχουμε πληθώρα επιχειρημάτων και αποδεικτικών μέσων για να πείσουμε τον αναγνώστη για το ότι σκεφτόμαστε ορθά, δ) τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούμε να μπορούν να αποδειχτούν εύκολα από την καθημερινή μας τριβή ή τη γνώση γύρω από τα πράγματα και να μην ανατρέπονται και ε) οι ιδέες μας να καλύπτουν σφαιρικά το θέμα, προκειμένου να μην υπάρχει καμία και από κανέναν σχετική αμφισβήτηση.

 

2. Στη Δομή: α) Να παρουσιάζονται οι ιδέες μας έτσι οργανωμένες που να υπάρχει μία κλίμακα βαρύτητας (πρώτα η λιγότερο σημαντική θέση, έπειτα η πιο σημαντική και τέλος η περισσότερο σημαντική και ακλόνητη θέση που είναι ο πυρήνας που θα περιεστρέφετο ούτως ή άλλως η επιχειρηματολογία μας -ή αντίστροφα, πρώτα η σημαντικότερη ιδέα κλπ.) και μια λογική άρρηκτη σχέση να τις συνδέει μεταξύ τους μες στην ίδια παράγραφο ή σε διαφορετικές παραγράφους και β) να υπάρχει νοηματική ενότητα ανάμεσα στον πρόλογο, το κυρίως θέμα και τον επίλογο, που θα φαίνεται από πρόταση- κατακλείδα στο τέλος κάθε παραγράφου, τηρουμένων και των αναλογιών που θέτει κάθε θέμα.

 

3. Στην Έκφραση: α) Να χρησιμοποιούμε πετυχημένα τις παραγράφους και, μάλιστα, να συνδέουμε τις προτάσεις μέσα σ’ αυτές έτσι, ώστε να βγαίνει πλήρες και κατανοητό νόημα, β) η χρήση κυριολεξίας, αλλά και πλούσιου λεξιλογίου, γ) η τήρηση των κανόνων ορθογραφίας, συλλαβισμού και τονισμού και δ) το ύφος του γραψίματός μας να ‘ναι παντού των ίδιων τόνων, ομοιόμορφο.

 

4. Στη Μορφή: α) Καθαρά, όμορφα γράμματα και β) χωρίς μουντζούρες ή λέξεις στα περιθώρια.

 

Και κατόπιν, ας δούμε τα αρνητικά: 1. Στο Περιεχόμενο: α) Όταν έχουμε αποδεδειγμένα λανθασμένες και αφύσικες θέσεις, β) όσες φορές δεν υποστηρίζουμε επαρκώς τα επιχειρήματά μας ή καταρρίπτονται εύκολα ως αβάσιμες οι ιδέες μας ή κάθε φορά που παραθέτουμε μια (ξένη, συνήθως) ιδέα και την αφήνουμε ατεκμηρίωτη, γ) τα αυθαίρετα και αστήρικτα γενικά συμπεράσματα, δ) η μη ανάλυση όλων των ζητούμενων του θέματος ή υπερβολικά δυσανάλογη ανάπτυξη μερικών απ’ αυτά σε βάρος των άλλων, ε) η προσωπική συχνά αποποίηση ευθυνών και η εριστική διάθεση κατά των πολλών και στ) Τα ηθικοπλαστικά ή συμβουλευτικοπροτρεπτικά «κηρύγματα».

 

2. Στη Δομή: α) Η απουσία βασικής ιδέας που θα χρησιμοποιούσαμε ως πυρήνα της επιχειρηματολογίας και, συνεπώς, η παντελής αδυναμία οργάνωσης και ιεράρχησης των ιδεών μας γύρω απ’ αυτόν, β) η έστω και καλυμμένη επανάληψη δεδομένων από το θέμα θέσεων αντί γι’ ανάπτυξη δικών μας σε απάντηση των ζητούμενων, και ιδεών που εμείς βρήκαμε και έχουμε αναφέρει στην ίδια έκθεση ήδη και γ) η χρήση επιχειρημάτων- κλισέ που στηρίζουν παραπλήσια θέματα, κάτι που στερεί τη νοηματική σύνδεση των παραγράφων του συγκεκριμένου θέματος.

 

3. Στην Έκφραση: α) Η απουσία παραγράφων, πρότασης – κατακλείδας και ο μακροπερίοδος λόγος, β) οι επαναλήψεις λέξεων ή φράσεων – κλισέ, γ) η χρήση του «πρέπει», δ) ορθογραφικά και συνταχτικά λάθη, ε) η φλυαρία, η περιττολογία και τα καλολογικά στοιχεία, στ) το φτωχό και λειψό λεξιλόγιο, ζ) το ανακάτεμα ξένων λέξεων (προτιμούμε την ελληνική αντίστοιχη λέξη ή διαφορετικά αποφεύγονται) ή αριθμών (γράφονται πάντα ολογράφως) κι η παράβαση των κανόνων συλλαβισμού και τονισμού και η) οι ανακρίβειες και ο ρητορισμός.

 

4. Στη Μορφή: α) Ακατάστατα γράμματα γεμάτα μουντζούρες και β) λέξεις στα περιθώρια.