Καθηλωμένες εισπράξεις καταγράφουν τα καταστήματα εστίασης στην καρδιά της τουριστικής περιόδου και οι επιχειρηματίες εμφανίζονται ανήσυχοι και προβληματισμένοι με την ποιότητα του τουρισμού, αλλά κυρίως με το τοπίο που έχει διαμορφωθεί στην πόλη, όπου η αγορά και η εστίαση μαραζώνουν παρά την αριθμητική αύξηση των επισκεπτών που κατακλύζουν καθημερινά τους δρόμους της πόλης.
Παρά το γεγονός ότι αριθμητικά η παρουσία των επισκεπτών είναι εμφανής σε παλιά και νέα πόλη σε σημεία δύσκολα να μπορεί κανείς να κάνει τη βόλτα του εν τούτοις τα καταστήματα, καφέ, ταβέρνες και εστιατόρια είναι σχεδόν άδεια από κόσμο.
Η αρνητική αυτή εικόνα καταγράφεται τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας στα καταστήματα του ιστορικού κέντρου και της παραλιακής με τους επισκέπτες να εμφανίζονται ιδιαίτερα φειδωλοί στα γεύματα τους. Η μειωμένη κατανάλωση, οι μικρές παραγγελίες και η επιλογή των προσφορών στα μενού αποτελούν τις προτιμήσεις των τουριστών που επισκέπτονται τα εστιατόρια και τις ταβέρνες, απογοητεύοντας τους επιχειρηματίες, οι οποίοι είχαν υψηλές προσδοκίες για την τουριστική περίοδο και αντιθέτως βλέπουν τα έσοδα τους να συρρικνώνονται.
Με δεδομένη την οικονομική αδυναμία των ντόπιων, οι οποίοι έχουν περιορίσει τις εξόδους σε μια φορά την εβδομάδα, είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στους ξένους επισκέπτες και μέχρι στιγμής τουλάχιστον δηλώνουν απογοητευμένοι. Οι επιχειρηματίες αποδίδουν την κατάσταση αυτή στη χαμηλή αγοραστική δύναμη των επισκεπτών αλλά και στον τρόπο με τον οποίο έχουν επιλέξει να κάνουν τις διακοπές τους. Δηλαδή στα τουριστικά πακέτα που μαζί με τη διαμονή περιλαμβάνουν και το φαγητό ή στη διαμονή τους σε σπίτια-διαμερίσματα τα οποία μισθώνουν μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που σημαίνει ότι έχουν περιορίσει στο ελάχιστο την έξοδο για φαγητό ή ποτό στην πόλη στερώντας σημαντικά, όπως λένε, έσοδα στις επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής.
Οι πλέον αισιόδοξοι ευελπιστούν το επόμενο δεκαπενθήμερο, οπότε και αναμένονται ακόμα περισσότεροι επισκέπτες, η εικόνα να αναστραφεί για το επόμενο τρίμηνο μέχρι και τη λήξη της σεζόν να τονωθεί η κίνηση στα καταστήματα τους, παρότι γνωρίζουν ότι το διάστημα αυτό δεν θα είναι αρκετό για να αναπληρώσουν τις μέχρι σήμερα οικονομικές απώλειες.
«Κατανάλωση με το σταγονόμετρο»
Για περιορισμένη κίνηση και για κατανάλωση που γίνεται με το σταγονόμετρο κάνουν λόγο οι εστιάτορες. Οι τουρίστες είναι ιδιαίτερα συγκρατημένοι με τις επιλογές τους και παραγγέλλουν σπάνια μερίδες φαγητού και εμφιαλωμένα κρασιά. Επιλέγουν σαλάτα και κάποιο ορεκτικό ενώ αρκετές φορές ζητούν περαιτέρω έκπτωση από τους επιχειρηματίες.
Σε σχετικές δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.» ο Ανδρέας Κλαψινός, πρόεδρος του σωματείου εστίασης και αναψυχής Ρεθύμνου, ανέφερε: «Στην πόλη το τελευταίο δίμηνο κυκλοφορεί πάρα πολύς κόσμος, κυριολεκτικά λαοπλημμύρα. Δυστυχώς όμως οι εισπράξεις μας δεν είναι ανάλογες. Έρχεται κόσμος στα μαγαζιά μας αλλά δυστυχώς δεν κάνουν λογαριασμούς. Δεν είναι αυτό που περιμέναμε. Ειδικά στην εστίαση η εικόνα είναι απογοητευτική. Οι επισκέπτες ούτε κρασιά πίνουν ακριβά και βασικά δεν επιλέγουν τα εμφιαλωμένα. Οι παραγγελίες τους συνήθως περιορίζονται σε μια χωριάτικη σαλάτα και έναν μουσακά για ένα ζευγάρι, ενώ μια οικογένεια θα πάρει μια χωριάτικη σαλάτα, ένα τζατζίκι, ίσως σφουγγάτο, ντάκο, κανένα ντολμαδοανθό, άντε και κανένα μουσακά για όλους. Δεν παίρνουν ατομικές μερίδες δηλαδή. Παραγγέλνουν στη μέση. Εμείς περιμέναμε το λίγο παραπάνω φέτος και δεν ήρθε. Οι επισκέπτες μας δεν έχουν χρήματα για να διαθέσουν. Οι προσδοκίες μας είναι πλέον στους ντόπιους που θα έρθουν τον Αύγουστο».
Μερί στιγμής καταγράφεται πτώση του τζίρου σε ποσοστό 12-18% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταχωρεί ο εστιάτορας Όθωνας Χριστουλάκης, ο οποίος περιγράφει τη φετινή σεζόν ως μια από τις χειρότερες των πολλών τελευταίων ετών. Σε δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.» τόνισε χαρακτηριστικά:
«Υπάρχει αυτή τη στιγμή αρκετός κόσμος στην πόλη, όμως αυτός ο κόσμος δεν βοηθάει την αγορά εκτός ξενοδοχείου. Για τον χώρο τον δικό μας, ίσως είναι η χειρότερη σεζόν στην ιστορία μου -στα 33 χρόνια που έχω το μαγαζί. Χειρότερη και από άποψη τζίρου και από άποψη προσέλευσης πελατών. Είναι δύσκολα τα πράγματα πια. Ο κόσμος πλέον δεν νοιάζεται για το παραδοσιακό. Λίγοι είναι αυτοί που νοιάζονται για την πολιτισμική μας κληρονομιά, για τη γαστρονομία, για το τι έτρωγαν παλιά οι Κρητικοί, για την αξία τη θρεπτική του ελαιολάδου και τα λοιπά. Πλέον οι τουρίστες που έρχονται στην πόλη επιλέγουν ό,τι πιο πρόχειρο και πιο φτηνό. Επιλέγουν ανάλογα τις παροχές. Αν τους κεράσεις τα ποτά μπαίνουν στο μαγαζί. Τους δίνουν την ευκαιρία να έρθουν να απολαύσουν φτηνά τις ξενοδοχειακές υποδομές, που εκεί εντάσσεται και κατατάσσεται και το Airbnb, με αποτέλεσμα να μην έχουν ανάλογο βαλάντιο βγαίνοντας στην αγορά εκτός ξενοδοχείου να απολαύσουν κάτι άλλο. Και τους βλέπεις βγαίνοντας κρατάνε ένα σουβλάκι ή ένα παγωτό, να κάνουν βόλτα και να νομίσουν ότι κάνουν τουρισμό. Η αγορά εκτός ξενοδοχείου ούτε σουβενίρ πουλάει, ούτε τοπικά προϊόντα και τα δε εστιατόρια είναι σε δεινή κατάσταση. Ο Ιούλιος έχει χειρότερη των προηγούμενων εικόνα. Κάτι ανάλογο προβλέπεται τον Αύγουστο γι’ αυτό οι ξενοδόχοι τρέχουν και κάνουν προσφορές μήπως τυχόν και γεμίσουν. Δεν ευελπιστούμε τόσο στους Έλληνες διότι και εκείνοι έχουν πρόβλημα. Και δικαίως έχει πρόβλημα με τόσο υψηλή φορολογία και στρίμωγμα στα οικονομικά του. Το ζήτημα είναι ότι πάντοτε πρέπει να λαμβάνουμε τα μηνύματα των καιρών και των καταστάσεων και να έχουμε άμεση και γρήγορη ανταπόκριση στη σύνθεση του τουριστικού μας προϊόντος. Και από την πλευρά μας κάθε εστιατόριο προκειμένου να αρπάξει ό,τι κινείται, έχει από όλα, και ψάρια και πίτσα και μακαρονάδες και μεζεδάκια, έχουμε και παραδοσιακή κουζίνα. Αυτό κουράζει όμως. Πρέπει να έχουμε ειδικότητα και ταυτότητα. Και η εξειδίκευση βοηθάει την ποιότητα του προϊόντος».
«Σεζόν σταθμός και προβληματισμού»
Ως μια σεζόν σταθμό και προβληματισμού χαρακτήρισε τη φετινή τουριστική περίοδο ο εστιάτορας Όθωνας Χριστουλάκης τονίζοντας ότι οι τάσεις που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια προκαλούν ανησυχία στον κλάδο της εστίασης.
Χαρακτηριστικά ο κ. Χριστουλάκης, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» είπε: «Η φετινή σεζόν εξελίσσεται ως σεζόν σταθμός και προβληματισμού. Γιατί προσπαθούν να επικρατήσουν κάποιες τάσεις όσον αφορά την ποιότητα των πελατών που θα καθορίσουν το μέλος της τουριστικής αγοράς. Αυτές οι τάσεις έχουν να κάνουν αφενός από τις πολλές και μεγάλες παροχές που προσφέρουν τα ξενοδοχεία βάσει του συστήματος all inclusive, που βεβαίως στο πίσω μέρος του μυαλού τους έχουν το πώς θα ανταγωνιστούν το Airbnb, που είναι μια νέα τάση, που φέρνει κόσμο με φτηνότερο αντίτιμο για τον ύπνο και που αυτό το φτηνότερο αντίτιμο για τον ύπνο έχει επιδράσεις και στα λοιπά έξοδα στην αγορά. Και εκεί είναι το ζήτημα το πώς θα διαγραφεί ένα νέο μέλλον για την τουριστική αγορά. Εγώ βέβαια σαν άτομο που δεν έχω κάνει κάτι άλλο στη ζωή μου από το να εργάζομαι στον τουρισμό εδώ και 46 χρόνια ανησυχώ σφόδρα. Σαφώς και θα καταλήξει αυτό το πράγμα κάπου, διότι ναι μεν τώρα βοηθιέται το Airbnb, αλλά μπορεί προφανώς αργότερα οι εταιρείες που έχουν tour operator και φέρνουν τον κόσμο εδώ, να μην επιτρέπουν σε πελάτες που δεν έχουν φροντίσει accommodation σε ξενοδοχείο να μπαίνουν στα αεροπλάνα τους. Από την άλλη μεριά, η πολιτική που έχει το κράτος, όσον αφορά τη φορολόγηση των Airbnb, είναι λίγο θολή διότι υπάρχουν μαγαζιά Airbnb που είναι καταχωρημένα, που πληρώνουν την ανάλογη εφορία, τα κανονικά δημοτικά τέλη και υπάρχουν και οι λαθραίοι. Αυτοί δηλαδή που ευκαιριακά νοικιάζουν το σπίτι τους προκειμένου να αποκομίσουν κάποια έσοδα που τις περισσότερες φορές είναι μαύρα για να βοηθήσουν το εισόδημα τους ή να κερδίσουν τέλος πάντων με κάθε μη καθαρό τρόπο» και κατέληξε λέγοντας πως: «Όλο αυτό με ανησυχεί γιατί κάθε χρόνο χειροτερεύει αλλά και αυτό που συμβαίνει φέτος και γνωρίζουμε τη συμπεριφορά τη φετινή στην υπόθεση του τουρισμού με ανησυχεί ένα παραπάνω γιατί αυτές οι δύο τάσεις του all inclusive και του Airbnb είναι δύο αντίπαλοι πόλοι. Ο μεν ένας προσπαθεί να τα δώσει όλα για να τους κρατήσει μέσα στο ξενοδοχείο του και η άλλη πλευρά κοιτάζει πόσο πιο φτηνό accommodation θα βρει για να έρθει να κάνει διακοπές και που βεβαίως μαγειρεύουν όλοι μέσα σε αυτά τα σπίτια. Δεν υπάρχει περίπτωση να βγουν τη στιγμή που βρίσκουν τη μπύρα στο super market 1 ευρώ και την πίνουν σε ένα μαγαζί 4. Προτείνω να προκύψει από αυτή την εξέλιξη προβληματισμός και συζήτηση σε υψηλό επίπεδο δηλαδή στο υπουργείο Τουρισμού, προκειμένου να χαραχτεί μια τουριστική πολιτική, να βρεθεί η ταυτότητα του τουριστικού μας προϊόντος ώστε να ξέρουμε που και πως θα το πουλήσουμε».
