«Πλάτωνα, Απολογία Σωκράτη», η παράσταση του Δήμου Αβδελιώδη παρουσιάζεται στην αρχαία ελληνική γλώσσα σήμερα Παρασκευή και ώρα 21.00, στο θέατρο Ερωφίλη στη Φορτέτζα.
Η παράσταση, αναδεικνύοντας την αρχαία ελληνική γλώσσα σε ζωντανή γλώσσα, για πρώτη φορά ύστερα από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, ξεκίνησε από πέρσι το καλοκαίρι σαν παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και καθήλωσε χιλιάδες θεατές, μετά από sold out παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη, σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στην Ρουμανία, στην Κύπρο και το Βιετνάμ, όπου αποθεώθηκε από το Διεθνές Διπλωματικό Σώμα 27 Πρεσβειών στην ιστορική Όπερα του Ανόι.
Όπως αναφέρεται σε ενημερωτικό σημείωμα, η αυθεντική αυτή Αναπαράσταση της πιο συγκλονιστικής δίκης στην ιστορία του πολιτισμού, κάνει την παρακολούθησή της για τους θεατές, μια μοναδική βιωματική εμπειρία, έχοντας την αίσθηση ότι ζουν μέσα στην πραγματική ατμόσφαιρα εκείνης της μέρας της δίκης, κι όπου ο Σωκράτης και ο Μέλητος ενσαρκώνονται μπροστά τους ζωντανά.
Ο Δήμος Αβδελιώδης, εμπνευστής και δημιουργός του εγχειρήματος, σημειώνει:
«Mε την «Απολογία του Σωκράτη» το οικουμενικό πνεύμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού φθάνει στην πιο κορυφαία του στιγμή, γιατί γίνεται συνειδητή πράξη, αποκτώντας πραγματική και αναμφισβήτητη σωματική υπόσταση με τον Σωκράτη, ο οποίος αρνείται να ζει συμβατικά, χωρίς ελευθερία, και προτιμά το θάνατο, παρά να στερηθεί τον ενθουσιασμό και τη χαρά, σαν αναζήτησης του ουσιαστικού σκοπού της ύπαρξής μας. Στην απολογία του, αποκαλύπτει τις τυποποιημένες και φοβικές συμπεριφορές των ανθρώπων και όλη την εικόνα ενός πολιτισμού που πελαγοδρομεί ασταμάτητα χωρίς πιλότο και χωρίς ξεκάθαρο δημιουργικό σκοπό, μοιάζοντας με το σήμερα του δυτικού πολιτισμού.
Ταυτόχρονα αρχίζει και η δύση του ελληνικού κόσμου, εφ’ όσον το πνεύμα αυτού του ουμανιστικού πολιτισμού δεν μπόρεσε να ενσωματωθεί μέσα στην πραγματική ζωή, της λειτουργίας της δημοκρατίας, της παιδείας και των άλλων θεσμών, παραμένοντας σαν μια ουτοπική και άπιαστη ιδέα για ποιητές.
Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να καταλάβουμε σήμερα τον πραγματικό χαρακτήρα αυτού του εξόχως οριακού κειμένου μέσα από τις μεταφράσεις του, επειδή η μεταγραφή του σε μιαν άλλη γλωσσική δομή και φωνή, είτε είναι η νέα ελληνική είτε η φωνή μιας οποιασδήποτε άλλης εθνικής γλώσσας, αλλοιώνει αναγκαστικά και παρερμηνεύει το ύφος και το ήθος του λόγου, άρα και το πραγματικό πρόσωπο του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
Κάθε μεταφραστική απόπειρα όσο πιστή κι αν θέλει να είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον πρωτότυπο λόγο ενός κειμένου, αφού εκ των πραγμάτων παράγει μιαν εντελώς νέα δομή, που ενέχει έναν διαφορετικό ήχο, παράγοντας μιαν άλλη μουσική και ένα άλλο νόημα.
Όμως ο ήχος και οι μουσικές παράμετροι είναι που ρυθμίζουν τις σημασίες και το νόημα της κάθε φράσης και όχι η τυπική ή τυποποιημένη εκφορά μιας σειράς λέξεων. Ο τρόπος που θα ειπωθούν, είναι αυτό που καθορίζει την ευκρίνεια των ιδεών, των εικόνων και των αισθημάτων που κατοικούν μέσα τους.
Οι λέξεις για να αποκαλύψουν αυτό τον κρυμμένο κόσμο, πρέπει να μην ακούγονται σαν λέξεις αλλά σαν οχήματα σημασιών που διαρθρώνουν το νόημα. Στο άκουσμά τους όχι απλώς να καταλαβαίνουμε αλλά κυρίως να νιώθουμε.
Σκοπός λοιπόν της εκφοράς του ίδιου του αρχαίου πλατωνικού κειμένου κατά την παράσταση, δεν είναι κάποιος λόγος πρωτοτυπίας ή μιας στενά φιλολογικής ή ιστορικής αναζήτησης, αλλά η ανάγκη, από το άκουσμα της φωνής του αυθεντικού έργου, να αφουγκρασθούμε και να νιώσουμε βιωματικά τα αισθήματα και τις ιδέες του Σωκράτη, αφού κάθε μετάφραση -ανάλογα με την οπτική γωνία και τις προσωπικές επενδύσεις του μεταφραστή- προσδίδει κάθε φορά κι ένα εντελώς διαφορετικό προσωπείο στο Σωκράτη.
Οι πρόβες ξεκίνησαν τον Μάιο του 2012, με τη συγκεκριμένη μέθοδο που χρησιμοποιώ για την ερμηνεία ενός κειμένου -παρακάμπτοντας την Εράσμια και την Προσωδιακή εκφορά, καθώς και τη χρήση των πλάγιων ήχων της βυζαντινής μουσικής- με σκοπό ο αρχαίος λόγος να ακούγεται φυσικός και οικείος, έχοντας παρόμοιους -αν όχι τους ίδιους- ήχους και ρυθμούς με τις προγενέστερες έως και τις σύγχρονες φωνητικές εκφράσεις της ελληνικής γλώσσας.
Οι υπέρτιτλοι της μετάφρασης δεν είναι μόνο ένας οδηγός για την πλήρη κατανόηση του λόγου του Σωκράτη, αλλά και για την εξήγηση κάποιων λέξεων που τις θεωρούμε αυτονόητες επειδή τις χρησιμοποιούμε και σήμερα, ενώ η σημασία τους είναι εντελώς διαφορετική, όπως π.χ. η λέξη αλήθεια, η οποία για τους ακροατές του απολογούμενου Σωκράτη, σημαίνει την ακριβή διατύπωση ενός πράγματος, την πραγματικότητα.
Μέλημά μας δεν ήταν απλά μια καλή θεατρική παράσταση, αλλά κυρίως μια αυθεντική Αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη, με ένα πατάρι και μια κλεψύδρα, χωρίς άλλα θεατρικά στοιχεία, παρά μόνο με την ατμόσφαιρα που δημιουργεί η ενσάρκωση, από τους δυο ηθοποιούς, της φωνής του πρωτότυπου κειμένου στην αρχαία αττική διάλεκτο, της αυθεντικής δηλαδή φωνής του, που του επαναπροσδίδει το «χαμένο» από τις μεταφράσεις νόημά του.
Ο τελετουργικός χαρακτήρας αυτής της Αναπαράστασης και η απόδοση τιμής στο εξαιρετικό όσο και δραματικό αυτό ιστορικό γεγονός και τα Πρόσωπά του, μας επιβάλλει να μην πραγματοποιείται στο τέλος του έργου η επιστροφή των ηθοποιών για χαιρετισμό».
Συντελεστές
Διανομή: Βασίλης Καραμπούλας (Σωκράτης),Γιάννης Κολόι( Μέλητος)
Διδασκαλία αρχαίου κειμένου, μετάφραση, σκηνικός χώρος, σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Μακέτες, Κοστούμια: Αριστείδης Πατσόγλου
Σχεδιασμός, κατασκευή, Κλεψύδρας: Μουσείο Αρχαίας Τεχνολογόας, Κώστας Κοτσανάς
Μεταγραφή στην Αγγλική γλώσσα, επιμέλεια υποτιτλισμού: Αμαλία Κοντογιάννη
Διεύθυνση Παραγωγής: Αθηνά Ζώτου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Γιώργος Νικόπουλος, Δανάη Ρούσσου, Ειρήνη Ζάρρα
Φωτογραφίες: Κορνηλία Σιδηρά
Εκτέλεση καλοκαιρινής περιοδείας: Όψεις Πολιτισμού
Παραγωγή: «anagnorisis» Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Θεάτρου Κινηματογράφου.
Τιμές εισιτηρίων:
Προπώληση:12 ευρώ κανονικό και 10 ευρώ φοιτητικό-άνεργοι.
Πόρτα: 15 ευρώ κανονικό και 12 ευρώ φοιτητικό-άνεργοι.
Προπώληση: Πλατεία Τεσσάρων Μαρτύρων – Κιόσκι, τηλέφωνο: 2310 257218.
