Του ΜΙΧΑΛΗ ΔΑΜΑΝΑΚΗ*
Ποιος θυμάται το ατμόπλοιο Αγγέλικα; Οι άνω των εβδομήντα ετών Ρεθεμνιώτες σίγουρα θα το θυμούνται, οι νεότεροι μάλλον θα έχουν ακούσει γι’ αυτό και για τους πλέον νέους, που έχουν άγνοια, δυο λόγια.
Το Αγγέλικα συνέδεε τέλη της δεκαετία 1950-αρχές της δεκαετίας 1960 το Ρέθυμνο με τον Πειραιά.
Όπως πληροφορούμαστε από τον κερκυραϊκό ιστοχώρο corfuhistory.eu, το Αγγέλικα ταξίδευε -αρχικά ως ατμόπλοιο και στη συνέχεια ως πετρελαιοκίνητο- κατά την περίοδο 1910-1949 στον Καναδά, με την επωνυμία Princess Adelaide.
Το 1949 πέρασε στην Εταιρία των Αδελφών Τυπάλδου, μετονομάστηκε σε Αγγέλικα και έκανε αρχικά το δρομολόγιο Πειραιάς – Μπρίντιζι, μέσω Κέρκυρας, και αργότερα Πειραιάς-Χανιά-Ρέθυμνο.
Ήταν ασπρόμαυρo, μεγάλο και για την εποχή του μεγαλοπρεπές. Αγαπήθηκε, δε, πολύ από τους Κερκυραίους, τους Χανιώτες και τους Ρεθεμιώτες.
Θυμούμαι, μαθητής Γυμνάσιο τότε, που κατέβαινα στο μικρό μας βενετσιάνικο λιμανάκι και αγνάντευα το καράβι που είχε αγκυροβολήσει ανοιχτά του λιμανιού. Περισσότερο, όμως, μου άρεσε να παρατηρώ τους επιβάτες που επιβιβάζονταν και αποβιβάζονταν στην αποβάθρα, στο στόμιο του λιμανιού.
Η μεταφορά από και προς το καράβι γινόταν με μεγάλες βάρκες με κουπιά. Βενζινάκατοι σπάνιζαν την εποχή εκείνη και οι λίγες υπάρχουσες ρυμουλκούσαν τις μαούνες με τα εμπορεύματα.
Όταν η θάλασσα ήταν ήρεμη η μεταφορά ήταν υποφερτή. Όταν όμως ήταν άγρια διαδραματίζονταν στην αποβάθρα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες σκηνές.
Βίωσα πολλές σκηνές, αλλά και άκουσα αρκετές ιστορίες από τους βαρκάρηδες που έρχονταν στου μπάρμπα μου του Δαμανού την Ταβέρνα για ένα κρασί.
Έβλεπες άνδρες δυο μέτρα, με κυλόττες και στιβάνια να τρέμουν σαν ψάρι πριν την επιβίβαση στη βάρκα.
« Ας μπούμε ’δα κι ο θεός βοηθός», έλεγε ο ένας.
«Μα ίντα με ’φερες μρε παιδί μου επαέ για να με πνίξεις;», μουρμούριζε ο γέρος.
«Δεν μπαίνω ’γω μέσα, καλιά ’χω να ποθάνω», τσίριζε η γριά κι ατνισκάρωνε. Τελικά, οι γιοί της την έβαλαν σηκωτή στη βάρκα.
Δεν ήταν σπάνιες οι φορές που οι βαρκάρηδες μόλις ανοίγονταν λίγο έπαιρναν το δρόμο του γυρισμού, επειδή φοβόταν πως η τρικυμισμένη θάλασσα σε συνδυασμό με τους φοβισμένους, ανήσυχους και μη πειθαρχημένους επιβάτες τους μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανατροπή της βάρκας.
Μα γιατί τα γράφω όλα αυτά; θα αναρωτηθεί ο αναγνώστης.
Γιατί, την περασμένη Παρασκευή το πρωί καθόμαστε με ένα παλιό καλό φίλο σε μια καφετέρια στου Κιουλούμπαση και παρατηρούσαμε ένα κρουαζιερόπλοιο που είχε αγκυροβολήσει κοντά στη θέση που αγκυροβολούσε το Αγγέλικα.
Και αυτή τη φορά, οι επιβάτες (τουρίστες-επισκέπτες της πόλης μας) μεταφέρονταν στην αποβάθρα, με μικρά πλωτά μέσα.
- «Μα γιατί δεν μπαίνει στο λιμάνι», αναρωτήθηκε ο φίλος μου.
- Ποιο λιμάνι; τον ρώτησα.
- «Να αυτό» μου είπε κι άπλωσε το χέρι του προς το πάρκινγκ του λιμανιού.
- Α! το λιμάνι μας είναι μικρό ακόμα. Πρέπει να μεγαλώσει λίγο για να μπορεί να φιλοξενεί τέτοια καράβια, του απάντησα ειρωνικά.
Άρχισα να του αφηγούμαι, μιας και ο ίδιος δεν κατάγεται από το Ρέθυμνο, πώς βίωσα εγώ ως μαθητής Γυμνασίου την κατασκευή του λιμανιού και πώς γινόταν η μεταφορά των επιβατών στο Αγγέλικα, για να καταλήξω στη διαπίστωση, ότι τελικά δεν άλλαξαν και πολλά πράγματα, από την εποχή του Αγγέλικα, ως προς τις θαλάσσιες συγκοινωνίες στο Ρέθυμνο.
Την Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2021 οι επιβάτες μεταφέρονταν με βάρκες (πολυτελείς και βενζινοκίνητες αυτή τη φορά), από το καράβι στην αποβάθρα, όπως και πριν από εξήντα χρόνια.
* Ο Μιχάλης Δαμανάκης είναι ομότιμος καθηγητής και πρ. αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης
