Από τις ρίζες των Λευκών Ορέων στην πανελλήνια χρήση, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2017.
Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ι. Σιδέρης, σε καλαίσθητη έκδοση, το βιβλίο του καθηγητή Γιώργου Ανδρειωμένου με τίτλο «Πότε θα κάνει ξαστεριά». Από τις ρίζες των Λευκών Ορέων στην πανελλήνια χρήση.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αναφέρεται στην ιστορία και στις ποικίλες χρήσεις του πασίγνωστου ριζίτικου «Πότε θα κάνει ξαστεριά».
Ξεκινώντας από τα Λευκά Όρη, το τραγούδι αυτό διαδόθηκε σε όλη την ελληνική επικράτεια, παραπέμποντας στην αναμονή ενός καλύτερου και δικαιότερου μέλλοντος. Το εντυπωσιακό είναι πως στη μακραίωνη διαδρομή της (ο συγγραφέας ξεκινά τη διερεύνησή του από την εποχή του Βυζαντίου και της Ενετοκρατίας και φτάνει στο Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο), η «Ξαστεριά» προσαρμόστηκε στην εκάστοτε συγκυρία και έγινε αντικείμενο πολλών και ετερόκλητων ερμηνειών.
Ο Γιώργος Ανδρειωμένος συζητά διεξοδικά και προσεκτικά όλες τις διαφορετικές αυτές ερμηνείες και αναδεικνύει με σαφήνεια τις προεκτάσεις που έλαβε διαχρονικά το τραγούδι, φτάνοντας έως τις μέρες μας. Η αφήγηση συνοδεύεται από εξαντλητικές σημειώσεις και εκτενέστατη βιβλιογραφία, όλες τις παραλλαγές της «Ξαστεριάς» που εντοπίστηκαν, γλωσσάριο, φωτογραφικό υλικό και ευρετήριο. Ας σημειωθεί ότι ο συγγραφέας, μολονότι δεν είναι ο ίδιος κρητικής καταγωγής, έχει αφιερώσει το βιβλίο του «στην κρητική ψυχή και στους Λευκορίτες».
Οι Εκδόσεις Ι. Σιδέρη, σημειώνουν για το βιβλίο: «Το θέμα της πάλης και η επιθυμία για δικαίωση ενός αγώνα παρουσιάζουν ποικίλες όψεις στο δημοτικό τραγούδι και αρκετά συναφή μοτίβα επιβιώνουν σε διαφορετικές κατηγορίες ασμάτων. Στην παρούσα δοκιμή επιχειρείται να συζητηθεί πώς ένα τραγούδι με καθαρά τοπικό χαρακτήρα, ξεκινώντας από τα Λευκά Όρη, γνώρισε τελικά πανελλήνια διάδοση, αλλάζοντας ταυτόχρονα σημασία, ανάλογα με την εκάστοτε συγκυρία. Ως περίπτωση μελέτης χρησιμοποιείται το πασίγνωστο ριζίτικο «Πότε θα κάνει ξαστεριά», του οποίου οι ετερόκλητες χρήσεις αναδεικνύονται, εντασσόμενες εντός διαφορετικών κοινωνικών, ιστορικών, πολιτικών και οικονομικών συμφραζομένων, από τα χρόνια του Βυζαντίου ίσαμε τη σύγχρονη «μνημονιακή» καθημερινότητα. Με τον τρόπο αυτό, κατ’ ουσίαν καταδεικνύονται οι πολλές μορφές που μπορούν να λάβουν η πάλη και οι προσπάθειες για δικαίωση, ενώ ανιχνεύονται οι προσαρμογές τους στα δεδομένα της κάθε περιόδου, σε τοπικό αλλά και σε πανελλήνιο επίπεδο, και αναζητούνται οι ιδεολογικές παράμετροι που τις συνοδεύουν κάθε φορά».
