Ένα νέο πολύτιμο βιβλίο, καρπός μόχθου και πολλαπλής βιβλιογραφικής έρευνας, έκανε πρόσφατα την εμφάνισή του. Είναι έκδοση τής Ενορίας Αγίας Ζώνης Ρουμελιού, Μυλοποτάμου, και αφορά στην εικονογραφική και αρχιτεκτονική ανάδειξη τού ομώνυμου ιστορικού ενοριακού ναού τού εν λόγω χωριού. Τίτλος του: «Ρουμελί, Ο ιερός ενοριακός ναός Αγίας Ζώνης- Παρεκκλήσια και εξωκκλήσια τής ενορίας» και συγγραφέας του η κυρία Κυριακή Εμμ. Παντελάκη- Τζιρίτα, φιλόλογος καθηγήτρια, που πριν από δύο, μόλις, χρόνια μάς έδειξε και πάλι το συγκινητικό ενδιαφέρον της για το χωριό της, εκδίδοντας το πρώτο της βιβλίο, «Συλλογή Λαογραφικού υλικού από το χωριό Ρουμελί», που έτυχε, μάλιστα, και Γ’ βραβείου, για τη συμβολή του στον πολιτισμό, από τη Διεθνή Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και Καλλιτεχνών.
Η έκδοση προλογίζεται δεόντως από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιο, ο οποίος συγχαίρει, επαινεί, ενθαρρύνει και ευλογεί τέτοιες πρωτοβουλίες, σαν και αυτήν της κυρίας Παντελάκη, που έρχονται να ρίξουν ακτίδες φωτός στους δύσκολους καιρούς που διερχόμεθα και αποτελούν ελπιδοφόρες προσεγγίσεις όσων συχνά παραθεωρούμε, λησμονούμε ή, ακόμα, και εξοστρακίζουμε παντελώς από τη ζωή μας, η έλλειψη, πάντως, των οποίων φάνηκε ιδιαίτερα έντονη τον τελευταίο καιρό.
Πρόκειται για ένα βιβλίο αληθινό κομψοτέχνημα, με άφθονες έγχρωμες φωτογραφίες, που καταγράφουν λεπτομερώς και απεικονίζουν τόσον το οικοδόμημα όσον και τις εικόνες τού κεντρικού αυτού ναού τής ενορίας τού Ρουμελιού, καθώς και των παρεκκλησίων και εξωκκλησίων αυτού. Προσεγμένες οι φωτογραφίσεις, προσεγμένη και λίαν καλαίσθητη και η έκδοση, αποδίδουν αριστοτεχνικά το εικονογραφικό πρόγραμμα και τις λεπτομέρειες των ναών, ενώ τα κείμενα τής συγγραφέως συμπληρώνουν και αναλύουν με αρτιότητα, γνώση και βάθος θεολογικό την κάθε εικόνα, μεταφέροντας στο πνεύμα και την ψυχή τού «αναγνώστη» της, την εντός της υποβόσκουσα προθετικότητα τού αγιογράφου.
Πέραν, πάντως, των ανωτέρω, σημαντική συμβολή τού εν λόγω πονήματος στα τοπικά μας Γράμματα θεωρούμε και την προβολή που, μέσω αυτού, επιτυγχάνεται ορισμένων σπουδαίων ντόπιων αγιογράφων, εντελώς ξεχασμένων στις μέρες μας, το έργο των οποίων, πάντως, φαίνεται να «κυριαρχεί», μέχρι σήμερα, κυριολεκτικά θαμμένο στην εν λόγω περιοχή. Και η κυρία Παντελάκη, προς τιμήν της, πέτυχε, με την παρουσιαζόμενη μελέτη της, να αναδείξει και να προβάλει δεόντως το σπουδαιότατο αυτό κομμάτι τής πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Πρόκειται, ειδικότερα, για τις αγιογραφίες τεσσάρων Ρεθυμνίων αγιογράφων, του Νικολάου Κούνουπα, του Θεοδώρου Ι. Παπαδάκη (με τη βαθιά του παιδεία στην νατουραλιστική απόδοση τοπίων και μορφών), του Ευαγγέλου Χατζησπύρου (μαθητή τού γνωστού ιερομονάχου και ιδρυτή τής Ι. Μονής τού Σωτήρος Χριστού, Κουμπέ, Νέστορος Βασσάλου) και τής Αθηνάς Καφάτου (εγγονής τού Χατζή Αντωνίου Βεβελάκη, ενός από τους πιο αξιόλογους αγιογράφους τού τόπου μας κατά τον 19ου αιώνα), σημαντικά έργα των οποίων διασώζονται και κοσμούν την παραπάνω εκκλησία τού Ρουμελιού. Έτσι, αρκετές φορητές εικόνες τού νεοκλασικού δίκλιτου ναού τής Αγίας Ζώνης φέρουν την υπογραφή των τριών τελευταίων αγιογράφων, ενώ οι δεσποτικές εικόνες, στο κλίτος τού αγίου Χαραλάμπους (αλλά και ορισμένες φορητές), ανήκουν στον πρώτο εξ αυτών, τον Νικόλαο Κούνουπα, τον οποίο η συγγραφέας κάνει μια πρώτη προσπάθεια να αναστήσει και να επαναφέρει στο φως με στοιχεία, κυρίως, που της έδωσε η εγγονή του κυρία Ειρήνη Κούνουπα.
Σημαντικότατη, επίσης, θεωρούμε και την ανάδειξη, με το βιβλίο αυτό, της «παρουσίας» των Ρώσων στο συγκεκριμένο χωριό τού Μυλοποτάμου, μέσω των εντυπωσιακών, τωόντι, αφιερωτικών επιγραφών που υπάρχουν στις τρεις δεσποτικές εικόνες τού τέμπλου τού ιστορικού ναού τής αγίας Ζώνης, με αφιέρωσή τους τον Αυτοκράτορα πασών των Ρωσιών Αλεξάνδρο τον Α΄. Με μεγαλογράμματη γραφή, στο κάτω μέρος τής κάθε εικόνας, αναγράφονται τα εξής εντυπωσιακά: «1872. Ἐγένετο δαπάνῃ τῆς Α.Α.Μ. τοῦ Αὐτοκράτορος πασῶν τῶν Ρωσιῶν Ἀλεξάνδρου Α΄ οὗ μνήσθητι Κύριε (στην εικόνα τού ένθρονου Χριστού, και) Δέσποινα (στις εικόνες τής Κοιμήσεως και της Θεοτόκου απεικονιζομένης ως Βρεφοκρατούσας)». Δυστυχώς, όμως, πέραν της αυτοκρατορικής αυτής αφιερωτικής επιγραφής επί των εικόνων- που είναι πραγματικά έργα εξαίρετης τεχνοτροπίας- δεν αναγράφεται κανένα όνομα αγιογράφου.
Πιστεύουμε ότι η εκλεκτή και δημιουργικά ανήσυχη συνάδελφος- συγγραφέας τού παρόντος πονήματος κυρία Κυριακή Εμμ. Παντελάκη- Τζιρίτα, επιτέλεσε το καθήκον της στο ακέραιο. Η αίσθηση τού χρέους απέναντι στους συγχωριανούς της είναι εκείνο που βάρυνε μέσα της περισσότερο, καθοδήγησε τις προσπάθειές της και συνέβαλε στο ξεπέρασμα των οποιωνδήποτε δυσχερειών. Είναι, γι’ αυτό, αξία τού «δικαίου επαίνου» αλλά και της αγάπης όλων μας για τη μεγάλη αυτή συνεισφορά της στον τόπο και τον πολιτισμό. Τέτοιες προσπάθειες μάς ενθαρρύνουν και μας κάνουν να πιστεύουμε ότι, τελικά, δε χάθηκαν ακόμα όλα κάτω από τον αδυσώπητο οδοστρωτήρα τού σύγχρονου τεχνοκρατούμενου πολιτισμού και την ισοπεδωτική λαίλαπα τής παγκοσμιοποίησης και του συγκρητισμού.
www.ret-anadromes.blogspot.com
