Υπήρξε μια εποχή, που την τερμάτισε απότομα η διεθνής κρίση του 2008 και η άφρων κυβερνητική πολιτική 2004-2009, του Καραμανλή του μικρού, όπου ο κάθε εργαζόμενος, έμπορος, μαγαζάτορας κ.λπ. έπαιρνε ένα δάνειο από την τράπεζα και αγόραζε ένα σπίτι. Έτσι οι Έλληνες είμαστε από τους πρώτους λαούς της Ευρώπης σε ιδιοκατοίκηση (και μπράβο μας, αφού έτσι μας αρέσει). Οι σωστοί δανειολήπτες είχαν υπολογίσει τα έσοδά τους από τις απολαβές τους (μισθοί κ.λπ.), πόσα θα δίνουν κάθε μήνα για τη δόση του δανείου και υπολόγιζαν ότι με τα υπόλοιπα θα τα έβγαζαν πέρα αρκετά καλά.
«Και μπήκαν χρόνοι δίσεχτοι και μήνες οργισμένοι», που λέει και το γνωστό δημώδες, που η Ελλάδα χρεοκόπησε, οι τράπεζες κατέρρεαν, ο λαός, ιδίως οι μικρομεσαίοι, επτώχευσεν. Ας δούμε ένα αριθμητικό παράδειγμα. Ένας δανειολήπτης έπαιρνε προ κρίσης 2.000 μεικτά, η γυναίκα του 1.300, δίνανε στην Τράπεζα 1.100 δόση και τους μένανε 2.200 ευρώ για να βγάλουν το μήνα. Μετά την κρίση, παίρνουν 1.300 ο ένας, 700 η άλλη και είχαν να πληρώσουν επιπλέον τουλάχιστον 600 σε χαράτσια και φόρους μηνιαίως, οπότε οι μισθοί και οι συντάξεις έφταναν μόνο για τις τράπεζες και αυτοί έπρεπε να ζουν με φρέσκο αέρα. Για να μην εξετάσουμε την περίπτωση των απολυμένων και γενικά των ανέργων (1.700.000 άνθρωποι περίπου). Τι έγινε εδώ;
Η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου πάγωσε τους πλειστηριασμούς της α’ κατηγορίας για κάποια χρόνια και ψήφισε στη Βουλή το νόμο Κατσέλη που δίνει λύση σε κάποιες περιπτώσεις μικρών δανείων. Να μην ξεχάσω να υπενθυμίσω ότι το νόμο Κατσέλη -που σήμερα όλοι τον επικαλούνται – δεν τον ψήφισε κανένα άλλο κόμμα, εκτός του ΠΑΣΟΚ!
Τώρα έρχεται η Τρόικα (και πιθανόν πίσω της να είναι οι Τράπεζες) και λέει: Τα οριζόντια μέτρα (=πάγωμα πλειστηριασμών για όλους όσους δεν πληρώνουν τη δόση τους) δεν είναι σωστό και τίμιο μέτρο. Γιατί έτσι δεν πληρώνει και αυτός που δεν έχει και αυτός που έχει να πληρώσει. Γι’ αυτό, προτείνει η Τρόικα να σταματήσει το πάγωμα και όσοι δεν μπορούν να πληρώσουν να πάνε στη Δικαιοσύνη. Η αντιπολίτευση ζητάει να συνεχιστεί το πάγωμα για χρόνια, το ΠΑΣΟΚ θέλει πάγωμα τουλάχιστον ένα έτος ακόμα, η ΝΔ ζητάει να παγώσουν για τουλάχιστον 6 μήνες. Ταυτόχρονα η Τρόικα υπολογίζει στο 35% αυτούς που έχουν και δεν πληρώνουν.
Τι θα πρέπει να γίνει; Καταρχήν μια παράταση για 6-12 μήνες για το πάγωμα των πλειστηριασμών. Το διάστημα θα πρέπει να το ζητήσουν οι τράπεζες για να ελέγξουν τους δανειολήπτες τους και να τους εντάξουν σε κατηγορίες:
1η κατηγορία: Έχουν και με το παραπάνω να πληρώσουν τα δάνεια, αλλά δεν πληρώνουν επειδή θεωρούν την κρίση ως μια επιπλέον ευκαιρία πλουτισμού. Σ’ αυτήν την κατηγορία δεν επιτρέπεται καμιά χάρη ούτε από το κράτος, ούτε από τις τράπεζες. Πρέπει να πληρώσουν όσα χρωστάνε συν το νόμιμο πρόστιμο.
2η κατηγορία: Αυτοί που θέλουν να μην τους ακουμπήσει η κρίση και να πληρώσουν τη «ζημιά» οι υπόλοιποι. Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός οικογενειακού εισοδήματος προ κρίσης 3.500 με μηνιαία δόση 1.500. Έμειναν 2.000 για να περνάει η οικογένεια μπέικα. Ας πούμε ότι μετά την κρίση, οι μειώσεις, τα χαράτσια και οι φόροι έφεραν το οικογενειακό εισόδημα στις 2.000. Άρα οι «μάγκες» λένε την κρίση να την πληρώσουν οι τράπεζες και εξακολουθούν να περνάνε μπέικα μη πληρώνοντας τη δόση τους. Αυτοί θα υποχρεωθούν να ρυθμίσουν τα δάνεια για να πληρώσουν τη δόση τους κανονικά. Ή έστω να δείξουν την καλή τους διάθεση πληρώνοντας τμήμα της δόσης. Έτσι θα μικρύνουν το πρόβλημα και θα έχουν καλύτερη αντιμετώπιση στα δικαστήρια.
3η κατηγορία: Άνεργοι και αρκετοί που τα εισοδήματά τους είναι μικρότερα από τις δόσεις των δανείων και έχουν ούτως ή άλλως πρόβλημα επιβίωσης. Εδώ πρέπει να επέμβει το κράτος για να βοηθήσει αυτήν την κατηγορία των συνανθρώπων μας να μην πεθάνουν από την πείνα, παγώνοντας τη δόση για δέκα χρόνια. Τουλάχιστον, όσο παραμένουν ουσιαστικά άνεργοι.
4η κατηγορία: Αυτοί που πληρώνουν κανονικά τις δόσεις τους, είτε γιατί έχουν αρκετά εισοδήματα, είτε περνώντας δύσκολα, είτε ακόμα περνώντας πολύ ή πάρα πολύ δύσκολα. Αυτοί που όπως και η προηγούμενη κατηγορία πληρώνουν ολόκληρη την κρίση και μάλιστα από την τσέπη τους. Σ’ αυτήν την κατηγορία δανειοληπτών, οι τράπεζες θα πρέπει μόλις αποπληρώσουν το 85% του δανείου τους (και με τους τόκους θα έχουν πληρώσει το 130-140% του δανείου) θα πρέπει να χαρίσει τα υπόλοιπα σε ένδειξη καλής θέλησης. Πράγμα που επιβραβεύει τους φερέγγυους.
Το «ηθικόν δίδαγμα» είναι ότι, όπως σε κάθε περίπτωση, οι οριζόντιες λύσεις είναι πάντα οι χειρότερες.
*Ο Δημ. Χρ. Ράπτης είναι χημικός, πρ. διευθυντής ΕΛΠΕ