Στην Ελλάδα μας αρέσει να διαβάζουμε βαρύγδουπους τίτλους άρθρων σχετικά με το πόσο απομονωμένος είναι ο Ερντογάν, για την τουρκική οικονομία που από στιγμή σε στιγμή καταρρέει, για τις δυσκολίες που ο αυταρχικός ηγέτης αντιμετωπίζει στο εσωτερικό της χώρας και άλλα τέτοια παρόμοια.
Είναι άραγε μία υποσυνείδητα αμυντική στάση που μας βοηθά (για ακόμα μια φορά) να αποφύγουμε να κάνουμε τη δική μας αυτοκριτική; Πόσοι αλήθεια σε τούτη τη χώρα αναρωτιούνται πώς η Τουρκία έφτασε σε τέτοια θέση ισχύος; Δεν αναρωτιέται κανείς πώς η Τουρκία έφτασε στο σημείο να καταρρίπτει ρωσικά αεροπλάνα και μετά από λίγο η Ρωσία να γίνεται απ’ τους μεγαλύτερους συμμάχους της; Πώς έφτασε στο σημείο να αγνοεί επιδεικτικά οικονομικές και στρατιωτικές υπερδυνάμεις; Πώς έφτασε στο σημείο να κάνει μόνη της θαλάσσιες έρευνες και γεωτρήσεις χωρίς να εξαρτάται από ξένες εταιρείες; Πώς μια χώρα που μπαινόβγαινε στο ΔΝΤ κατάφερε να αποκτήσει σε ένα βαθμό την αυτάρκεια της; Πώς κατάφερε να μετατραπεί από περιφερειακή δύναμη σε υπολογίσιμο παγκόσμιο διεθνή παίκτη; Αξίζει λίγο να δούμε ορισμένα πράγματα που αφορούν την Τουρκία της τελευταίας δεκαετίας.
Το ΑΕΠ της Τουρκίας αυξήθηκε κατά 245% μέσα σε 10 χρόνια (800 δισ. δολάρια το 2014 απο 232,7 δισ. δολάρια το 2002). Το 2002 η ελληνική οικονομία είχε ακόμη συγκρίσιμο μέγεθος με την τουρκική (155 δισ. ευρώ). Σήμερα το ΑΕΠ της Ελλάδας είναι 187 δισ. ευρώ και της Τουρκίας 748 δισ. δολάρια. Με εξαίρεση το 2009 η Τουρκία παρουσίαζε πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ εξαιτίας της δημοσιονομικής πολιτικής της και της μεγέθυνσης του ΑΕΠ της, το δημόσιο χρέος περιορίστηκε από 95% του ΑΕΠ το 2002 σε 36% του ΑΕΠ το 2015.
Δημογραφικά, η Τουρκία διαθέτει τον πλέον νεανικό πληθυσμό στην περιοχή, µε μέση ηλικία τα 30 έτη. Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 0-14 ετών είναι 23,4%, ενώ οι ηλικίες 65 ετών και άνω φτάνουν μόλις το 8,8% (στοιχεία 2018). Στην Ελλάδα η μέση ηλικία του πληθυσμού είναι τα 44 έτη. Το ποσοστό άνω των 65 διαμορφώνεται σε 22%, ενώ ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας 0-14 ετών υπολείπεται με ποσοστό 14,3%.
Οι τουρκικές εξαγωγές κατέγραφαν όλα αυτά τα χρόνια εντυπωσιακά ανοδική πορεία. Η Τουρκία είναι ήδη μεγάλος εξαγωγέας οχημάτων που κατασκευάζονται στην εγχώρια αγορά από εταιρίες όπως οι Ford, Honda, Hyundai, Mercedes-Benz, MAN, Renault, Toyota, ενώ κατασκευάζονται εκεί και μοντέλα των Fiat, Citroen, Peugeot και Opel. Η Τουρκία είναι η πρώτη χώρα σε παραγωγή ελαφρών επαγγελματικών οχημάτων στην Ευρώπη και συνολικά, η 14η χώρα παραγωγής προϊόντων του τομέα αυτοκινήτου παγκοσμίως. Παράλληλα, το πρώτο τουρκικό αυτοκίνητο αποκλειστικά εγχώριας κατασκευής θα κυκλοφορήσει στην τοπική αγορά το 2022.
Ένας άλλος τομέας ενίσχυσης τόσο της οικονομίας όσο και της ασφάλειας της χώρας τα τελευταία χρόνια, αποτελεί η ισχυρή ανάπτυξη της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας. Οι τουρκικές αμυντικές επιχειρήσεις αναπτύσσουν και εξάγουν περισσότερα όπλα, συμπεριλαμβανομένων μη επανδρωμένων οχημάτων και τεθωρακισμένων. Οι εξαγωγές ανήλθαν το 2019 σε 3 δισ. δολάρια, ενώ περίπου 50.000 εργαζόμενοι απασχολούνται στις τουρκικές πολεμικές βιομηχανίες. Παράλληλα ο προϋπολογισμός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών έχει τετραπλασιαστεί.
Που βρισκόμασταν εμείς όλα αυτά χρόνια; Στη δίνη της οικονομικής κρίσης. Χωρίς να έχουμε περιθώρια να κοιτάξουμε τι μεγάλωνε δίπλα μας και τι σκοπούς είχε. Η οικονομική κρίση βέβαια ήταν παγκόσμια και έπληξε πολλές χώρες. Όμως την ώρα που Κύπρος, Ιρλανδία και Πορτογαλία χρειάστηκαν 3-4 χρόνια για να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα στήριξης και να βγουν από την κρίση, εμείς χρειαστήκαμε 9 χρόνια και τρία μνημόνια.
Το πρώτο μισό της δεκαετίας ήμασταν εντός δύο προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής. Στα τέλη του 2014, ύστερα από σχεδόν 5 σκληρά χρόνια, ενώ ολοκληρώναμε το 2ο μνημόνιο κι ενώ είχε φανεί φως στην άκρη του τούνελ (είχαμε ήδη ρυθμούς ανάπτυξης και είχαμε ήδη βγει στις αγορές), επιλέξαμε τον δρόμο του ακραίου λαϊκισμού. Ενός λαϊκισμού που το 2015 μας επέστρεψε ξανά στην ύφεση, κόστισε δεκάδες δισ., έφερε τα capital controls, περισσότερους φόρους, περισσότερη λιτότητα. Και κάπως έτσι, χωρίς λόγο, χάσαμε αλλά 4 χρόνια από την πορεία μας στον κόσμο, σε μια περίοδο που η Ευρώπη είχε ήδη αφήσει πίσω της την οικονομική κρίση. Ακόμα και το ισχυρότερο χαρτί ισχύος μας στη διεθνή σκακιέρα -τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση- παραλίγο να το κάψουμε το 2015 σε ένα αντισυνταγματικό δημοψήφισμα παρωδία.
Την ώρα που η τουρκική αμυντική βιομηχανία γιγαντώνεται, η Ελλάδα έχει να προχωρήσει σε προσλήψεις επαγγελματιών οπλιτών εδώ και μια δεκαετία, ενώ ακόμα και σήμερα αδυνατούμε να αγοράσουμε δύο φρεγάτες γιατί μετά δεν θα υπάρχουν χρήματα να πληρώσουμε τα αναδρομικά των συνταξιούχων.
Τις συνέπειες της κρίσης και το χρόνο που χάσαμε αυτά τα 10 χρόνια, δυστυχώς θα τα βρίσκουμε μπροστά μας σε πολλά πράγματα και για πολύ καιρό ακόμα. Για όλα αυτά, πριν κατηγορήσουμε τους «προδότες πολιτικούς», πριν επικρίνουμε τους συμμάχους μας, πριν «ξεσπαθώσουμε» στα social media εναντίον του Ερντογάν, πρέπει πρώτα και πάνω από όλα να κοιτάξουμε στον καθρέπτη. Ως πολίτες. Ατομικά να αντιληφθούμε τις συνέπειες των επιλογών μας. Συλλογικά να μην επαναλάβουμε τα τραγικά λάθη μας, να διδαχθούμε από τις αδυναμίες μας, να προχωρήσουμε μπροστά αξιοποιώντας τις δυνατότητές μας.
