Με αφορμή το αφιέρωμά μας για τον Μανό Αστρινό, ο πρόεδρος του Συλλόγου Κωφών το ΑΡΚΑΔΙ κ. Εμμ . Παπαδάκης μας ενημερώνει για τα εξής, που θα ενδιαφέρουν σίγουρα εκείνον που μελετά την τοπική αυτοδιοίκηση στο Ρέθυμνο, γι’ αυτό και τα αξιοποιούμε.
Όπως μας γράφει σχετικά ο κ. Παπαδάκης, απασχολήθηκε στοn Δήμο επί δημαρχίας Στέλιου Ψυχουντάκη, ιατρού το 1956 ή 1957 και οι υπάλληλοι του Δήμου είχαν να πουν τα καλύτερα λόγια. Ο κ. Παπαδάκης τότε ήταν περίπου 14 χρόνων, μαθητής πρώτης γυμνασίου το απόγευμα και…. κλητήρας Δήμου το πρωί.
Τα καθήκοντά του ήταν να δουλεύει τα πρωινά άτυπος κλητήρας για θελήματα στη Νομαρχία – Δήμο – Νοσοκομείο. Έπαιρνε δηλώσεις γεννήσεων κ.λπ. Εκείνα τα χρόνια είχε την ακοή του, οπότε δούλευε κανονικά στον Δήμο, με μισθό 5 δραχμές! Συνάδελφοι του οι Κώστας Μαντωλανάς, Γρηγόρης Σαριδάκης και Χρόνης Μπερνιδάκης.
Το δημαρχείο στεγαζόταν τότε στη συμβολή των οδών Αρκαδίου και Μελιδόνη πάνω από χρυσοχοείο Αποστ. Περπυράκη, που στεγαζόταν τότε το κουρείο Αλεξανδράκη.
Ο κ. Παπαδάκης είχε γραφείο στην αίθουσα συνεδριάσεων του Δ.Σ. δίπλα στο γραφείο του ληξίαρχου Κώστα Μαντωλανά, το οποίο ήταν και γραφείο των κλητήρων του Δήμου Ευάγ. Ψύρη – Πέτρου Χουρδάκη – Μ. Καλλέργη – Ηρακλή Κυριανιτάκη Ανδρ. Γιαννούλη και Πελτέκη. Ελάχιστοι τότε οι υπάλληλοι του Δήμου όπως τους θυμάται. Ληξίαρχος ο Κώστας Μαντωλανάς. Διευθυντής ο Γρηγόρης Σταυριδάκης, ταμίας ο Χρόνης Μπερνιδάκης με βοηθό τον Εμμ. Χαριτάκη. Καθαρίστρια η Ελένη Καμπανίδου, μητέρα του ποδοσφαιριστή του Κεραυνού Μιχ. Καμπανίδη, ενώ στα ελάχιστα γραφεία ήταν οι κυρίες Κική Σταυρίδου η οποία έφυγε νωρίς, Μαρία Τζιράκη, Χρυσούλα Γιαννούλη, η κ. Χουρδάκη-Μακριδάκη και η Κωνσταντίνα Καρινιωτάκη-Λαγουδάκη και ο νέος Μανός Αστρινός, ο οποίος πήρε το γραφείο μου τότε στη μεγάλη αίθουσα Δ.Σ. προς την Αρκαδίου. Το σπίτι του τότε ήταν απέναντι από τον Δήμο και πάνω από το εστιατόριο Τσουτσουδάκη Γιάννη. Έμενε μαζί με τη μητέρα του και την αδερφή του. Μετά από τον διορισμό του Μανού ο κ. Παπαδάκης κάθισε ακόμη οκτώ μήνες, κατόπιν πήγε να μάθει την τέχνη του ράπτη. Όμως δεν σταμάτησε να πηγαίνει στον Δήμο που είχε φιλίες και του άρεσε το φιλικό προς εκείνο περιβάλλον. Έγιναν φίλοι και με τον Μανό (έτσι τον έλεγαν τότε όχι Μάνο), που τον εκτιμούσε πολύ. Όταν δημιουργήθηκε ο Σύλλογος Κωφών Ρεθύμνου ο Μανός Αστρινός, δημιούργησε αρχεία 5-6 δραστήριων συλλόγων μεταξύ των οποίων και του Συλλόγου Κωφών δείχνοντας την εκτίμησή του στο πρόσωπο του κ. Παπαδάκη.
Ο Δήμος τότε ήταν αρμόδιος για τα διπλώματα οδήγησης, τα οποία τα περισσότερα στην πόλη τα πήγαινε ο κ. Παπαδάκης στους δικαιούχους νέους οδηγούς που τότε ήταν ελάχιστοι.
Θυμάται το 1957 με εντολή Κώστα Μαντωλανά πήγε δύο διπλώματα οδήγησης στην κλινική του μακαρίτη Φραγγεδάκη, στις κόρες του Δέσποινα Σουφαλιδάκη (απεβίωσε πρόσφατα) και την αδερφή της Καίτη Σερλή. Επίσης θυμάται καλά τα γραφεία της τότε ΔΕΗ (νεοσύστατη τότε) στο Δημαρχείο κάτω γωνία προς προκυμαία στην Μελιδόνη με διευθυντή τον Σπεντζούρη και τον Ε. Ζαμπετάκη πεθερό του Στέλιου Τσουρλάκη και ελάχιστους υπαλλήλους σε δύο γραφεία τα σωτήρια έτη 1956-57-58.
Αφύπνιση μνήμης
Αυτά μάς θύμισε με την επιστολή του ο δραστήριος πρόεδρος και εκλεκτός συμπολίτης αφυπνίζοντας και δικές μας μνήμες.
Ο Κώστας Μαντωλανάς…
Ευχάριστος τύπος , επικοινωνιακός, χαρακτηριστικός bon viveur, με το ανέκδοτο στο στόμα.
Χαριτωμένος άνθρωπος, που φερόταν με σεβασμό σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας. Άνθρωπος που ήξερε που αρχίζουν τα όρια και τα τηρούσε με συνέπεια.
Αναφέρει ο κ. Παπαδάκης και τον κ. Εμμ. Χαριτάκη και μου φέρνει στο μυαλό έναν λαμπρό κρατικό λειτουργό, τότε που οι υπηρεσίες δεν είχαν τις ευκολίες που παρέχει η τεχνολογία.
Κρατούσε με υποδειγματικό τρόπο το νευραλγικό πόστο του κι ακόμα θυμόμαστε την προσφορά του και το επαναλαμβάνουμε όσες φορές κι αν συναντηθούμε, τυχαία πια.
Τι να πούμε και για τον Φωτόπουλο. Υπόδειγμα υπαλλήλου.
Χρυσούλα Γιανούλη, Μαρία Τζιράκη. Εξαιρετικές κυρίες, μοναδικές σε ήθος και ευπρέπεια. Κοσμούσαν τον χώρο τους. Τιμούσαν το λειτούργημά τους.
Ο αξέχαστος συνάδελφος Σπύρος Λούπης έχει μια σειρά δημοσιευμάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση, δημάρχους και υπαλλήλους του δήμου.
Θυμώνω όταν βεβαιώνω απουσία αυτών των εξαιρετικών αφιερωμάτων από τη βιβλιογραφία των ερευνητών.
Οι εργασίες αυτές που αν δεν απατώμαι τις έχω αναρτήσει στο politistiko-rethymno.org. είναι πληρέστατες σε στοιχεία και γραμμένες με τα άψογα ελληνικά του αξέχαστου συναδέλφου.
Άμιλλα συνέπειας
Θυμάμαι με την ευκαιρία κι ένα περιστατικό που δείχνει την ευσυνειδησία του.
Είχε κάνει ένα αφιέρωμα στους δημοτικούς υπαλλήλους. Και μάλλον πως είχαν παραλείψει οι πληροφοριοδότες του να του αναφέρουν κάποιον. Αν δεν κάνω λάθος τον εξαίρετο συμπολίτη και από τους πλέον καλλίφωνους Νίκο Καραμανώλη. Πρωί-πρωί τον επισκέφθηκε ο Μανός με φάκελο υπό μάλης και φωτογραφίες. Μόλις κάθισα στο γραφείο μου βρήκα ένα σημείωμα που κρατάω ακόμα στο αρχείο μου όπως κι άλλα πολλά. Μου άφηνε παραγγελία ο Σπύρος να μην ξεχαστεί η προσθήκη αυτή που του επισήμανε ο Μανός στο επόμενο φύλλο. Τι ανθρώπους ζούσαμε κάποτε αλήθεια. Συνιστούμε θερμά στους μελετητές αυτές τις εργασίες του Σπύρου Λούπη. Είναι μοναδικές.
Αμέτρητες μνήμες
Για το Μανό Αστρινό δεν εξαντλήσαμε μνήμες στο πρόσφατο αφιέρωμα.
Θυμάμαι με πόση επιμέλεια ετοίμαζε τα προγράμματα για τις εκδηλώσεις κυρίως τις επετειακές της Νομαρχίας.
Ο πολύτιμος Αντώνης Χαραλαμπάκης, πρώην δήμαρχος Τυμπακίου, που ήταν τότε διευθυντής πολιτισμού της Νομαρχίας, δεν ξεκινούσε συνεδρίαση προγραμματισμού χωρίς το Μανό Αστρινό και τον Μπάμπη Πραματευτάκη. Κι ο Μανός μας γέμιζε θαυμασμό πάντα με τις ιδέες του στα προγράμματα. Είχε και ταλέντο γραφίστα. Εξαιρετικές γκραβούρες, σχολαστική ακρίβεια στην αναφορά των συντελεστών αποτελούν και σήμερα έργα τέχνης. Μια φορά του ζήτησα λεπτομέρειες για το καρναβάλι κι εκτός από την ιστορική φωτογραφία του άρματος μου έφερε πληρέστατο φάκελο με στοιχεία.
Γιατί όπως θυμάμαι μόλις τέλειωνε μια εκδήλωση αμέσως απευθυνόταν στους οργανωτές και έπαιρνε μια δυο αφίσες και προσκλήσεις προγράμματα για το αρχείο του
Αν άξιζε τον κόπο έκανε ολόκληρο φάκελο. Όπως μετά από κάθε δραστηριότητα του αγαπημένου του φίλου Μπάμπη Πραματευτάκη.
Άλλες φορές πάλι, που περίμενα τη σειρά μου να ζητήσω κάποια πληροφορία τον θυμάμαι να «ανακρίνει» παλιούς Ρεθεμνιώτες που κατέβαιναν το καλοκαίρι για διακοπές για να αναγνωρίσουν πρόσωπα σε παλιές φωτογραφίες.
Αν μας έλειπε ο αξέχαστος αυτός συμπολίτης, πόσα θα χάναμε από το Ρέθυμνο που δεν ζήσαμε.
Αυτή η φωτογραφία με το άρμα είναι εντελώς δική του ανακάλυψη. Άλλο αν έχει πλημμυρίσει ο κόσμος χωρίς να αναφέρεται πουθενά η πηγή.
Είχε το θάρρος της γνώμης του. Έλεγε τη σκέψη του με παρρησία και δεν σου άφηνε περιθώριο για αντιρρήσεις.
Θυμάμαι σε μια διοργάνωση Αρκαδίων πόσο με απογοήτευσε όταν μου αφαίρεσε μια αρμοδιότητα «Δεν είναι δουλειά σου μου είπε». Είχε δίκιο όπως πάντα. Αργότερα το διαπίστωσα. Ήξερε να μας δείχνει τη θέση μας και τα όριά μας.
Και στη χορωδία … Ανεπανάληπτος. Όλους μας προλάβαινε. Στην ώρα τους είχαμε τα νέα κομμάτια και την άγρυπνη ματιά του να βλέπει αν όλα είναι στη θέση τους.
Όσο για το χώρο του Ωδείου το ένιωθε πια σαν σπίτι του. Πρόσεχε ακόμα και τις πέτρες σαν κάθε τι εκεί μέσα να είχε ψυχή.
Αφήνουμε τώρα τις οργανωτικές του ικανότητες στις εξορμήσεις της χορωδίας. Όλα άψογα χωρίς κανένα λάθος. Αν έλειπε αρκετές φορές η «παραξενιά» χορωδών πολλοί θα περνούσαν καλύτερα. Αυτά όμως συμβαίνουν στις ομάδες και ο κ. Μανός ήταν πάντα έτοιμος να αντιμετωπίσει καταστάσεις και να γεφυρώσει χάσματα με ταλέντο εξαίρετου παιδαγωγού.
Τι ωραία απογεύματα περνούσαμε τότε στο Ωδείο …
Ας είναι καλά ο κ. Εμμανουήλ Παπαδάκης που ανακάλεσε κι άλλες μνήμες με την επιστολή του.
Για να πούμε κάτι ακόμα για τον Μανό Αστρινό που κάθε φορά διαπιστώνουμε πόσο δυσαναπλήρωτο είναι το κενό της απουσίας του.
