Ομιλούμε για το χωριό μου την Κρύα Βρύση Ρεθύμνης, χωριό που η λέξη κατακαημένη της ταιριάζει απόλυτα γιατί εκτός από τη καταστροφή που υπέστη στις 22 Αυγούστου του 1944 από τους Γερμανούς, που ξεθεμελίωσαν κυριολεκτικά και έκαψαν μέσα σε ένα δωμάτιο 35 ανθρώπους, αφού προηγουμένως το ψέκασαν με μια ουσία «μελανίτη» (φανταστείτε το μαρτυρικό θάνατο αυτών των ανθρώπων), υπέστη ακόμη άλλες τρεις καταστροφές από φωτιά πάλι, με αποτέλεσμα να στερηθεί της ευεργετικής επίδρασης των ελαιώνων της περιοχής της, που επί αιώνες αιώνων αυτοί οι ελαιώνες εξέθρεψαν γενεές γενεών και κράτησαν τους ανθρώπους στη ζωή.
Ποιές ήταν αυτές οι πυρκαγιές; Η πρώτη ήταν το 1964, πάλι Αύγουστο μήνα, 24 Αυγούστου αυτή τη φορά. Εδώ δεν λειτούργησε η παροιμία του λαού: «Αύγουστε καλέ μου μήνα να ‘σουν τρεις φορές το χρόνο». Η πυρκαγιά αυτή ήταν καταστροφική και έκαψε μέγα μέρος των ελιών. Την έβαλε χέρι ανθρώπου. Ήταν είπαν από αμέλεια. Αλλά ο πλούτος της περιοχής καταστράφηκε.
Ερχόμαστε μετά στη πυρκαγιά του 1995, που μπήκε μέσα στο χωριό από καλώδια της ΔΕΗ που βραχυκύκλωσαν, αλλά από το δυνατό αέρα η φωτιά έσβησε στη θάλασσα.
Και η τρίτη πάλι από ανθρώπινο χέρι μπήκε το 2011 και είναι αυτή που αποτελείωσε ό,τι είχε απομείνει και έτσι τώρα η κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοί μας επλήγη ανεπανόρθωτα και όλη η περιοχή πλέον μετατράπηκε σε σεληνιακό τοπίο.
Αυτή η τεράστια θλίψη μας διακατέχει όλους όσοι καταγόμαστε απ’ αυτή την περιοχή που μας γέννησε και μας μεγάλωσε και μας έδωσε όλα τα υγιή εφόδια για να αντιμετωπίσουμε το βίο επιτυχώς.
Το χωριό αυτό, έχει μια τεράστια πλατεία, στη μέση της οποίας υπάρχει το άγαλμα της ελευθερίας, το αφιερωμένο στους εκτελεσθέντες, δηλαδή καέντες από Γερμανούς. Εκεί λοιπόν στο άκρο της πλατείας αυτής, είναι ένα αρκετά μεγάλο καφενείο, ιδιοκτήτης του οποίου είναι ο Ανδρέας Κανακάκης, περί ου ο τίτλος του άρθρου αυτού. Το καφενείο αυτό πριν από λίγες μέρες έκλεισε γιατί ο ενενηνταπεντάχρονος Ανδρέας με την ενενηνταδυάχρονη σύζυγό του Ελευθερία, λόγω προβλημάτων γηρατειών εγκατέλειψαν το χωριό και πήγαν κοντά στα παιδιά τους στο Ρέθυμνο. Έτσι λοιπόν ερημοποιήθηκε οριστικώς πλέον και η πλατεία αυτή της οποίας έδιδε ζωή το καφενείο αυτό επί εβδομήντα χρόνια. Τι να πρωτοθυμηθούμε εμείς οι παλαιότεροι από τη λειτουργία αυτού του καφενείου. Εκεί τα γλέντια τα ωραία των παιδικών μας χρόνων, των χρόνων της αθωότητας, με το λυράρη στη μέση του καφενείου καθισμένο σε μια καρέκλα χωρίς μεγάφωνα να διασκεδάζει τον κόσμο με τη ξακουσμένη λύρα. Εκεί όλες οι εκδηλώσεις και ο τόπος επικοινωνίας των κατοίκων, μεγάλων και μικρών, μετά τη Θεία Λειτουργία κάθε Κυριακή και γιορτή για τον καθιερωμένο καφέ. Αλλά εκεί και η συνάντηση όλων των καταγόμενων αλλά μη διαμενόντων μονίμως στο χωριό μετά την εκκλησία για ένα λόγο ενθύμησης των περασμένων. Να πούμε και την ωραία μαντινάδα που απεικονίζει γλαφυρότατα αυτές τις αναμνήσεις:
« Αχί τα περαζούμενα κι αχί τα περασμένα
και αχί και να γιαγέρνανε το χρόνο σκιάς μια μέρα».
Γεμισμένες, λοιπόν, από όλα αυτά οι μπαταρίες τους, που λένε, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον, κατάφερναν να συνεχίζουν τη ζωή τους με τις πλέον ελπιδοφόρες προοπτικές. Και βέβαια ούτε που μπορούσε ποτέ να διανοηθεί κανείς ότι το καφενείο αυτό θα έκλεινε κάποια στιγμή. Τόσο άρρηκτα το είχαν συνδέσει με το χωριό τους και με αυτή ταύτη την ύπαρξή τους, από τις τόσες χιλιάδες αναμνήσεις που είχαν μέσα τους και που τους τροφοδοτούσε αυτός ο χώρος αδιάκοπα επί 70 χρόνια, που αδυνατούσαν να συλλάβουν το κλείσιμο αυτό κάποια δεδομένη στιγμή του χρόνου. Και ακόμη βέβαια δεν μπορούν να το πιστέψουν όλοι αυτό το κλείσιμο του χώρου αυτού. Μέσα τους έχουν την εικόνα ότι θα πάνε στην εκκλησία της Παναγίας στις 15 Αυγούστου και μετά τη λειτουργία θα μαζευτούν όλοι στην πλατεία, δίπλα στο καφενείο του Ανδρέα και θα απολαύσουν τις ευτυχισμένες αυτές στιγμές, ρουφώντας τον καφέ τους. Πόσο όμως η πραγματικότητα θα διαλύσει τα όνειρά τους αυτά; Όμως το καφενείο του Ανδρέα, καμία δύναμη δεν μπορεί να το εξαλείψει από το μυαλό και την ψυχή τους. Και όταν θα το αναθυμούνται, γιατί εκπροσωπεί μια ολόκληρη εποχή και έναν κόσμο ολόκληρο, θα φθάνουν από συναισθηματική φόρτιση μέχρι δάκρυ.
* Ο Σπύρος Φωτάκης είναι επιτ. Εισαγγελέας Εφετών